شوشان : دکتر سید مرتضی افقه استادیار گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز است. وی از اقتصاددانان برجسته ای است که تحلیل های اقتصادی اش همواره مورد توجه صاحبنظران بوده است. با دکتر افقه در مورد شرایط اقتصادی ایران در سالی که گذشت و سال پیش رو، عملکرد دولت روحانی در حوزه اقتصاد، راهکارهای بهبود اقتصاد و معیشت خوزستان و ... به گفت و گو نشستیم که ماحصل آن در پی می آید:
رابطه با خارج از کشور نقش مهمی دراقتصاد ایران دارد
عضو هیات علمی دانشگاه چمران اهواز در خصوص شرایط اقتصادی ایران در سال گذشته و سال پیش رو گفت: اتفاقاتی که در سال گذشته در اقتصاد ایران رخ داد از روی کار آمدن دولت روحانی شروع شد، چرا که اقتصاد ما هنوز به شدت به نفت وابسته است و روابط سیاسی با خارج از کشور نقش حیاتی مهمی در اقتصاد ایران دارد.
افقه ادامه داد: به همین ترتیب دولت با حمایت نظام ، مسیر سیاسی درستی را برای خروج از بن بست و تحریم هایی شدیدی که جلوی نفس اقتصاد کشور را گرفته بود ،در پیش گرفت.
برجام راهی برای ترمیم سیاست خارجی است
افقه توافق برجام و ترمیم روابط خارجی آسیب دیده را که 2 سال به طول انجامید، از اقدامات مهم سیاسی برای رشد اقتصادی در کشور دانست و افزود: با همت وزارت خارجه در سال 95، دولت توانست فروش نفت را به شرایط قبل از برجام برگرداند. زیرا در شرایط تحریم با شیطنت عربستان و کشورهای رقیب، ایران بازاراها را از دست داده بود ولی بعد از برجام توانست با تلاش بازار را پس بگیرد و تولید نفت را افزایش دهد.
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران گفت: اقدامات سیاسی که در زمینه روابط خارجی صورت گرفت باعث شد تا یک سری از دارایی های ما آزاد شود، تجارت خارجی کم کم رونق بگیرد و معادلات بانکی علی رغم مشکلاتی که وجود داشت و هنوز نیز ادامه دارد، رونق بگیرد و امکان صدور کالاهای نفتی و نیازهای وارداتی فراهم شود و در نهایت مجموعه اقدامات ذکر شده باعث شد از رکود خارج شویم، اما در موج اول فعلاً بنگاه های بزرگ در مقایسه با بنگاهای اقتصادی متوسط و کوچک متنفع شدند.
آمار اقتصادی دولت غیرواقعی نیست
دکتر افقه اضافه کرد: به دلیل اینکه که در موج اول فقط بنگاه های اقتصادی بزرگ متنفع شدند خیلی ها فکر کردند که آماری که دولت می دهد غیر واقعی است در حالی که غیر واقعی نبود. البته برای اینکه تعداد بیشتری از افراد جامعه از موقعیت بعد از برجام متنفع شوند ،لازم است امسال و در موج دوم و سوم، دولت تلاش کند آثار این رونق را به بنگاه های متوسط و کوچک انتقال دهد. به عبارت دیگر اشتغال بیشتری ایجاد شود و مردم بیشتری بازگشت به شرایط عادی را احساس کنند.
تدام دولت روحانی سیر مثبت تحول اقتصادی را استمرار می بخشد
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران سال 95 را آغازی برای تحولات مثبت اقتصادی بعد از یک دوره 5 و 6 ساله رکود ناشی از دو دوره بی تدبیری دولت قبل دانست و افزود: تداوم این موفقیت ها منوط به انتخابات ریاست جمهوری پیش رو است چرا که اقتصاد کشور هنوز به شدت سیاست زده است و از متغیرهای سیاسی تاثیر می پذیرد.
وی ادامه داد: اگر دولتی با رویه دولت فعلی ( روحانی یا یکی از هم فکران)؛ که به دنبال مراودات خارجی با کشورهای پیشرفته باشد، رای بیاورد، بسترهای لازم برای تداوم موفقیت هایی که به دست آمده، فراهم می شود ولی اگر مخالفین برجام موفق شوند، جلوی این توافق گرفته می شود و با توجه به تفکرات همسو در آمریکا در مخالفت با برجام ، به ادامه موفقیت ها در عرصه اقتصاد در سال پیش رو خوشبین نخواهم بود، چرا که روابط خارجی پرتلاطم به اقتصاد از طریق تجارت خارجی لطمه می زند.
رای آوری مخالفان برجام در ایران، جلوی سرمایه گذاری در کشور را می گیرد
دکتر افقه اضافه کرد: بسیاری از سرمایه گذاران داخلی و خارجی در سال 95 به دلیل نگرانی از انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا و ایران اقدامی عملی برای سرمایه گذاری در کشورمان نکردند. انتخابات آمریکا که به نفع ایران نشد و یک ایرانی ستیز و ضد برجام روی کار آمده است. اگر در ایران نیز چنین دولتی روی کار بیاید سرمایه گذارانی که بعد از برجام مجاب شدند سرمایه های خود را در اقتصاد ایران به کار گیرند به خاطر بدبینی احتمالا منصرف خواهند شد.
دولت نباید به فکر اضافه کردن بودجه باشد
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران در خصوص عملکرد کلی دولت روحانی در حوزه اقتصاد گفت: علی رغم اینکه به شیوه اقتصادی و بازار آزاد انتقاد دارم ولی دولت برای موفقیت در عرصه اقتصاد باید روابط سیاسی را بهبود می بخشید که این کار را انجام داده است. اگر این دولت دوباره روی کار بیاید آن وقت قابل تامل خواهد بود که چه شیوه ای را در اقتصاد پیش می گیرند.
برخی مدیران خوزستان در حد این استان نیستند
دکتر افقه در خصوص اقدامات دولت برای بهبود وضعیت اقتصاد و معیشت استان خوزستان بیان کرد: معتقد نیستم که دولت باید بودجه را اضافه کند تا معیشت مردم بهبود پیدا کند، خوزستان علی رغم همه برخورداری ها ( نفت، پتروشیمی، صنایع فولاد، نیشکر و ..) باید از شاخص های اقتصادی و اجتماعی بالایی برخوردار باشد ولی شبیه استان های محروم است. بیکاری، فقر و نابرابری در این استان بالا رفته و به تبع آن مشکلات اجتماعی نظیر زندانیان و بزهکاران اجتماعی زیاد است. تنها دلیل این شرایط مدیرانی است که در حد مدیریت استان کاملا اقتصادی مثل خوزستان نیستند.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران انتقاد وارده به دولت های مرکزی را به خاطر به کار گماشتن مدیران ناکارآمد دانست و افزود: شواهد و آمار نشان می دهد که در سال های گذشته به لحاظ بودجه خوزستان از ردیف بودجه بالایی برخوردار بوده است ولی مردم متنفع نشدند. دلیل آن هم ناکارآمدی مدیرانی است که بلد نبودند از بودجه های تخصیص داده شده استفاده کنند.
ناتوانی مدیران خوزستان، منافع واحدهای تجاری بزرگ را به تهران سوق می دهد
وی ادامه داد: یکی از مشکلاتی که استان خوزستان همیشه با آن روبه روست، ناتوانی مدیران در هماهنگ کردن منافع ملی و استانی است. واحدهای بزرگ ملی ( نفت، پتروشیمی، صنایع فولاد، نیشکر و ..) یک سری منافع برای کل کشور دارند که اگر خوب مدیرت شوند می توان منافع ملی و استانی را در این واحدها با هم همسو کرد. اما ناتوانی مدیران ارشد استان باعث شده است که این واحدهای بزرگ و ملی به سان جزایری مجزا در استان خوزستان عمل کنند که منافع شان همه به خارج استان به خصوص به تهران منتقل می شود ولی زیان هایشان در استان رسوب کرده است.
نخبگان خوزستان به بلوغ نرسیده اند
دکتر افقه بخش عمده ای از عقب ماندگی استان را ناشی از عدم بلوغ نخبگان استان دانست و افزود: باید به خاطر ویژگی های ملی استان و پیچیدگی هایی که وجود دارد مسئولان استانی از برجسته ترین و با تجربه ترین مدیران و در حد یک وزیر باشند. آن هم وزرایی که همه آن ها را قبول داشته باشند متاسفانه در کمتر دوره ای ما از مدیری با این سطح در استان برخوردار بودیم.
وی ادامه داد: سایر مدیران استانی نیز اعم از فرمانداران، بخشداران، روسای ادارات و دیگر بخش ها نیز در اندازه یک استان بزرگ مثل خوزستان نبوده و نیستند. از سوی دیگر نخبگان استان نیز خواسته های محدودی دارند و این خواسته ها یا تنگ نظرانه بوده و یا رنگ بوی قومی و نژادی دارد و این موجب شده تا بخشی از مشکلات در خوزستان توسط نخبگان خودمان رقم بخورد.
رایگان شدن برق اقدام خوب دولت روحانی
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران در خصوص مشکلات قطع برق سال گذشته و بخشش هزینه برق بهمن ماه خوزستان گفت: مساله بی برقی که پیش آمد حاصل ناکارآمدی همین مدیران است که در دو سه دهه گذشته در استان داشتیم. مدیران کوچک بودند و باعث شدند مشکلات روی هم تلنبار شود و یکی پس از دیگری بروز کند.
دکتر افقه ادامه داد: رایگان اعلام شدن هزینه برق بهمن ماه اقدام خوبی بودکه صورت گرفت، هرچند احتمالا مخالفینی که تلاش می کنند روحانی انتخاب نشود به هر چیزی متوسل می شوند تا دولت را ناکارآمد نشان دهند. در نهایت باید توجه داشت که مطالبات استان خیلی فراتر از این اقدامات است، نه که این کار خوب نبود، بلکه باید ما قدر خودمان را بالاتر بدانیم که متاسفانه چنین نگاهی در نخبگان استانی وجود ندارد.