شوشان: محمد شریفی نویسنده و پژوهشگر در حوزه تاریخ با اشاره به نزاع طایفه ای در خوزستان از جمله در منطقه پتک باغملک و رامهرمز ، گفت: برای ورود به بحث اقتضا می کند نخست درک درستی از اوضاع و شرایط موجود منطقه محل درگیری را ترسیم شود که البته تطاول کلام را در پی خواهد داشت. در همین راستا و مطابق تقسیمات کشوری، پتک جلالی در کنار پتک بیگدلی از توابع شهر میداود و شهرستان باغملک در شمال و شرق استان خوزستان قرار دارد و شامل ۲۸۰ نفر خانوار و نزدیک به ۱۲۰۰ نفر جمعیت دارد که عمده ترین ساکنان آن بهمئی از تیره های محمدی و محمد میسا هستند.
وی افزود: سالهای ۷۰ و ۷۱ در رابطه با واقعه سال ۱۳۱۶ که سرکوبی ایل بهمئی توسط ارتش رضا خان و غائله ی خداکرم خان ایزدپناه را در پی داشت کار میدانی انجام داده ام. همچنین بر روی غائله ی دشت شیر و جنگ ابوالقاسم خان بختیار با نیروهای دولتی در عصر پهلوی دوم که در بخش میداود باغملک واقع در ۴ کیلومتری پتک اتفاق افتاده بود باز هم مطالعات میدانی داشته ام و سلسله مقالاتی هم در رابطه با مطالب مطروحه در مطبوعات انعکاس داده شد.
وی به تاریخ ایل بهمنی و منطقه پتک اشاره کرد و افزود: از پیشنه منطقه خصوصا از منظر مردم شناسی ، شناخت قابل قبولی دارم . مشاهداتم از پتک شروع و مناطق علاء ، صیدون ، تنگ چویل و تمام مناطق بهمئی نشین را شامل می شد. در مجموع بهمئی ها را آدم هایی بسیار خونگرم ، بی آلایش ، مهمان نواز و نجیب دیدم.
شریفی ادامه داد: این قوم در جریان خلع سلاح ۱۳۱۶ با ارتش رضان وارد جنگ شدند و این منطقه تنها نقطه ای از ایران بود که هیبت و هیمنه رضا شاه را فروریخت. در واقعه جنگ دشت شیر بعضی از تیره های بهمئی و از جمله طوایف ساکن در پتک علیه پهلوی وارد جنگ شدند و در جنگ تحمیلی ایران و عراق بهمئی ها به تناسب جمعیت شان بیشترین شهدا را داشتند و رشادت و سلحشوری این قوم در دفاع از کیان ایران اسلامی غیر قابل توصیف است.
این پژوهشگر تاریخ ، افزود: علاوه بر این پتک از اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری مسکن و ماوای ایل بزرگ بیگدلی و جلالی بودند که از امپراطوری عثمانی به این منطقه آمدند ـ هرچند این ایل بعدها به کشور خود بازگشتند اما بخشی از آنها در همین منطقه باقی ماندند. اهالی این منطقه کلانتران و بزرگانی که داشتند بسیار کاریزما و دارای وجاهات بودند که در معادلات ایلات جانکی و بختیاری نقش آفرین و سازنده بودند اما متاسفانه پدیده ی مهاجرت عموما منطقه را از وجود شخصیت های کاریزما و تاثیرگذار تهی کرده است.
وی در مورد آسیب شناسی چرایی بحران در منطقه پتک گفت: اگر بخواهیم از منظر وضعیت ساختار ایلی ، علل درگیری را مورد واکاوی قرار بدهیم باید اشاره کنم گروههای قومی ساکن در این منطقه و مردمان این دیار طی قرون متمادی با سایر اقوام با هم همزیستی مسالمت آمیز داشته اند . اما رویدادهای دو سال اخیر در این منطقه و کشته شدن ۲۰ نفر و صدها نفر زخمی و ۱۸۰ نفر زندانی و بازداشتی و صدها نفر آواره و ..... این همزیستی و مسالمت را مخدوش نموده است. بنابراین در تحلیل این رویداد تلخ نخست باید از خود بپرسیم، چرا به یکباره این همزیستی فروریخت و خشم و انتقام خودنمایی کرد؟
وی ادامه داد: در پاسخ به این پرسش ، فارغ از طرح هرگونه نظرات احساسی در مواجهه با این رویداد ، باید برای رسیدن به یک تحلیل جامع و علمی ِِضمن حضور میدانی و درک درست واقعیت های موجود ، با نگاه دقیق جامعهشناختی، زوایا و علل این فاجعه بزرگ انسانی را مورد آسیبشناسی قرار بدهیم و تا آنجا که ممکن است از شعار و جنجال پرهیز کنیم.
شریفی افزود: متاسفانه فضای مجازی بستری فراهم کرد که یک سری اطلاعات ناقص و ابتر و تحلیل های و غیرواقع منتشر شود که گاهی مردمان این قوم با داعش مقایسه می شدند ! یک سری عوامل محرک محلی به اسم دو طرف دعوا هشدار و اعلان و اعلام جنگ و تهدید می نمودند . همه این ها در مسموم کردن فضای پر از التهاب منطقه تاثیرات روانی خاص خودشان را داشتند.
این پژوهشگر ادامه داد: نزاع دسته جمعی به باور جامعه شناسان یکی از شاخصهای مهم وجود خشونت در جامعه است. باید علل خشونت با نگاه بومی گرایی و واقعیت های موجود مورد بررسی علمی قرار بگیرند. در مجموع عمدترین علل ریشه در اختلافات قومی و قبیلهای دارد.
وی گفت: آنچه که در پتک روی داد اتفاقی یکباره نبود و معلول مهیا شدن زمینهای بود که طی سالهای پیش به صورت فرو خورده در این منطقه شکل گرفته بود. عواملی که مدیریت نشدند و نسبت به چاره اندیشی آن اقدامی صورت نگرفت و نتیجه اش هم همین شد که فاجعهای انسانی در یکی از کهنترین خاستگاههای انسانی با این شدت و حدت رخ بدهد .
شریفی با تاکید بر نقش مسایل اقتصادی منطقه در شکل گیری این نزاع ، گفت: تداوم خشکسالیهای اخیر ، کم آبی ، ناهمواری و شیب تند زمین های زراعتی عملا تنها ممر درآمدی آنها را تقلیل داد و فشار اقتصادی مضاعفی را بر مردم محروم این منطقه وارد ساخت . همین علل باعث شد که ۷۰ درصد مردم به رامهرمز مهاجرت کنند و یکی از عللی که جنگ پتک به رامهرمز کشیده شد این است که ۷۰ درصد طوایف درگیر در رامهرمز ساکن هستند.
وی گفت: اختلافات ملکی و ارضی ، مهاجرت و عدم وجود فرصتهای شغلی و از بین رفتن جاذبه های رفاهی از دیگر علل تاثیر گذار هستند که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی ادامه داد: حل مسئله ی پتک با قوه قهریه و بگیر و ببند حل نمی شود . دو سال است که ممر درآمدی آنها از زمین قطع شده و تحقیر شدند. وقتی در شبکه ۲ سیمای جمهوری اسلامی در اخبار 20:30 کله بزی را نشان می دهند و علت درگیری پتک را مرتبط با بز تحلیل می کنند باید منتظر حوادثی اینچنین بزرگ و دامنه دار باشیم.
شریفی افزود: شورای تامین شهرهای باغملک و رامهرمز ارزیابی درستی از بحران نداشتند و نتوانستند بحران های احتمالی را پیش بینی و مدیریت کنند . استاندار وقت و فعلی در پی گیری و مدیریت بحران اگرچه تلاش هایی مصروف داشتند ولی کافی و وافی نبود. در مجموع این بحران قابل مدیریت و کنترل بود .اینجاست که نقش فرمانداران و میزان پختگی و تجرب آنها در جلسات شورای تامین شهرستان و مدیریت بحران را رقم می زند .
وی گفت: اینها بخشی از علل بودند و علل های دیگری نیز وجود دارد که پرداختن به آنها به صورت رسانه ای امکان پذیر نیست و طرح کردن آنها هم به صلاح نیست. توصیه من به مسئولان ذیربط این است که آوارگان و آسیب دیدگان خصوصا زنان و کودکان را مورد حمایت قرار بدهند. شوک روانی ناشی از کشتار و فقر شدید مالی که گریبان همگان را گرفته است آتش زیر خاکستر باقی مانده است . در این رابطه نقش مشاوران و روان شناسان بسیار مفید و موثر است,