بیم های پررنگ کابینه امید

انتظار می‌رفت روحانی بیشتر از 50 درصد وزرایش را تغییر دهد. اما آنچه در روزهای اخیر گفته و شنیده می‌شد گواه این بود که قرار نیست در روز معرفی وزرا به مجلس تغییرات زیادی صورت بگیرد. فهرست وزرای پیشنهادی دوره دوم روحانی نشان می‌دهد روحانی تاکید دارد نیمی از وزرای سابقش در این دولت نیز همان سمت قبلی را داشته باشند. بعضی از مردان او هم از سمتی به سمت دیگر منتقل شده‌اند. 

عباس صالحی و محمد شریعتمداری از جمله این افرادند که حالا نامزد قرار گرفتن در راس دو وزارتخانه‌اند. در بین 9 وزارتخانه‌ای که رنگ و بوی تغییر می‌دهند وزارتخانه‌های دادگستری و دفاع هستند که به ظاهر چندان در زندگی روزمره مردم تاثیر ندارند. علاوه بر این برای وزارت آموزش و پرورش گزینه‌ای مطرح شد که نام او ظاهرا در دقایق پایانی نوشته شده است. ضمن آنکه گزینه وزارت علوم هنوز مشخص نیست. تحلیل‌گران سیاسی اصلاح‌طلب و اصول‌گرا اما معتقدند دو یا سه نفر از کابینه معرفی شده نمی‌توانند رای اعتماد مجلس را به دست بیاورند.

روحانی دیروز با معرفی اعضای کابینه خود به مجلس به انتظارات پایان داد. او فهرست17وزیر پیشنهادی خود را به مجلس معرفی کرد تا گمانه‌زنی‌ها درباره اینکه چه کسانی قرار است چهارشنبه‌ها همراه او در جلسه هیات دولت باشند به پایان برسد. البته چند نفر هنوز باقی مانده‌اند. در فهرست معرفی شده روحانی به مجلس نامی از وزیر علوم پیشنهادی او دیده نمی‌شود. مضاف بر این فهرست کسانی که قرار است در سمت‌های معاونت یا مدیریت سازمان‌ها قرار بگیرند نیز هنوز مشخص نیست.

بعد از دیدن نام وزرای پیشنهادی اولین چیزی که به ذهن می‌رسید این بود که کابینه خیلی تغییر نداشته است. بعضی از کسانی هم که تغییر کرده بودند از مسئولیت‌های دیگر دولت گذشته نامشان به عنوان وزیر به مجلس معرفی شده است. 9وزارتخانه امور خارجه، کشور، اطلاعات، بهداشت، کار، کشاورزی، راه و شهرسازی، نفت و ورزش بدون تغییر مانده‌اند.

9 وزارتخانه دیگری که روحانی تصمیم به تغییر در راس مدیریتی آنها گرفت نیز عبارتند از: آموزش و پرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، امور اقتصادی و دارایی، دادگستری، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، صنعت، معدن و تجارت، علوم، تحقیقات و فناوری، فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیرو. نام و مشخصات وزرای پیشنهادی در جدول را می‌توانید در جدول روبه‌رو ببینید.

شاید در وهله اول این‌گونه به نظر برسد که کابینه دوم روحانی ضعف‌های کابینه قبلی او را ندارد. از ویژگی‌های این کابینه آن است که روحانی برای نخستین بار پست وزارت دفاع را به یک ارتشی سپرده است. همچنین رئیس جمهور برای وزارت ارتباطات از یک جوان دهه شصتی استفاده کرده است. معمولا روسای جمهور برای کابینه خود ترجیح می‌دهند از گزینه‌های باتجربه و مسن استفاده کنند. اما به کارگیری یک نیروی جوان شاید مخاطب را به یاد ابتدای اول انقلاب بیندازد که نیروهای اجرایی کشور جوان بودند. هرچند که حرف و حدیث‌هایی درباره جهرمی، وزیر معرفی شده 36 ساله وجود دارد. با این حال ظاهرا کارمندان وزارت ارتباطات از تخصص و مدیریت او به نیکی یاد می‌کنند. برخی نیز اضافه شدن کرباسیان در وزارت اقتصاد و دارایی، محمد شریعتمداری در وزارت صنعت، معدن و تجارت، حبیب‌الله بی‌طرف در وزارت نیرو و عباس صالحی در وزارت ارشاد را گامی مثبت ارزیابی می‌کنند.

از طرف دیگر اما برخی معتقدند از آنجایی که معرفی سیدمحمد بطحایی برای وزارت آموزش و پرورش در آخرین لحظات صورت گرفته، انتخاب سنجیده‌ای نبوده است. وزرای معرفی شده کار و کشور نیز دو گزینه‌ای هستند که ظاهرا کمترین شانس برای رای اعتماد را دارند. بعضی تحلیل‌گران معتقدند اگر مجلس خرد جمعی خود را به کار بگیرد رحمانی فضلی و ربیعی باید با سمت‌های کنونی خود خداحافظی کنند.

این بار هم نام رحمانی‌فضلی روایتی دوباره از پشت پرده همراه خود دارد؛ این روایت همچنان از معامله‌ای بین علی لاریجانی و حسن روحانی سخن می‌گوید. علی لاریجانی، رئیس مجلس اما برای بار دیگر در مقام تکذیب این گونه روایت‌ها برآمده است. او روز گذشته در نطق پیش از دستور خود در مجلس گفت: در بعضی رسانه‌ها درباره برخی تعامل‌ها بین دولت و مجلس در این زمینه سخن گفته شده است که متاسفانه این امر هم ذهنیات و حدسیات بوده و غیرواقعی است، ضمن اینکه انتخاب وزرا وظیفه رئیس جمهور و حق ایشان بوده و کسی نقشی جز خود ایشان در این امر نداشته است و گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای مخصوصا آنچه مربوط به مجلس و رئیس مجلس است واقعیت ندارد. او ادامه داد: تا آنجا که اطلاع دارم بیشتر معیارهای خود در ارتباط با انتخاب افراد صالح بیان کردند و راجع به افراد نظری ندادند. حداقل درمورد رئیس مجلس قطعا اینگونه است از این‌رو خواهش می‌کنم به اصل موضوع توجه شده و به حواشی که واقعیت ندارد تمرکز پیدا نکنیم.

علاوه بر وزرای معرفی شده روحانی با حکمی اسحاق جهانگیری معاون اول دولت قبلی خود را ابقا کرد. در متن این حکم نوشته شده: «به استناد اصل یکصد و بیست و چهارم قانون اساسی و نظر به مراتب تعهد، شایستگی و خدمات موفق جناب‌عالی در مسئولیت‌های اجرایی و تقنینی و در مدت مسئولیت در دولت یازدهم به موجب این حکم به عنوان «معاون اول رئیس جمهور» منصوب می‌شوید. امید است با عنایت الهی و همکاری اعضای محترم دولت در خدمت به اسلام و ملت شریف ایران با رعایت اصول قانون‌مداری، اعتدال‌گرایی و منشور اخلاقی دولت تدبیر و امید موفق باشید.»

روحانی این بار نیز برخلاف انتظارات وزیر زن به مجلس معرفی نکرد تا جای خالی وزیر زن برای چهار سال دیگر در هیات دولت باقی بماند. با این حال زنان مجلس هنوز ناامید نشده‌اند. پروانه سلحشوری، رئیس فراکسیون زنان مجلس از رایزنی اعضای این فراکسیون با معاون پارلمانی رئیس جمهور برای معرفی وزیر زن در کابینه دوازدهم خبر داده است و می‌گوید: اعضای فراکسیون زنان صبح دیروز در حاشیه جلسه علنی مجلس با معاون پارلمانی رئیس جمهور گفت‌وگو کردند و درخواست جدی خود مبنی بر معرفی وزیر زن در کابینه دوازدهم را مجددا مطرح کردند. او اضافه کرده است: ما در گفت‌وگویی که با آقای امیری داشتیم گفتیم که معرفی وزیر زن اهمیت ویژه‌ای دارد و مطالبه جامعه زنان و همچنین نمایندگان است. این نماینده مجلس درباره اینکه تاکنون نامی از زنان در بین گزینه‌های پیشنهادی کابینه دوازدهم نبوده، اظهار داشت: با توجه به تغییراتی که در دقایق آخر در لیست کابینه اتفاق می‌افتد تلاش می‌کنیم که کابینه دوازدهم بدون حضور وزیر زن معرفی نشود. حسینعلی امیری، معاون پارلمانی رئیس جمهور هم درباه معرفی نشدن وزیر زن نیز می‌گوید: سه فراکسیون مجلس با آقای روحانی دیدار داشتند. فراکسیون زنان مجلس پیشنهاداتی داشتند که به آقای رئیس جمهور ارائه دادند. نمایندگان اظهارات غیررسمی هم داشتند که به رئیس جمهور منتقل کردیم و مصاحبه‌ها و نطق‌های نمایندگان را نیز در این زمینه به اطلاع رئیس جمهور رساندیم. آقای رئیس جمهور به همه پیشنهادها رسیدگی کردند و جمع‌بندی ایشان به لیستی رسید که به مجلس معرفی شد.

از نکاتی که برخی درباره کابینه پیشنهادی روحانی مطرح می‌کنند پایین آمدن سن کابینه دوم روحانی است. کابینه‌ای که اگر مجلس به آن رای موافق دهد یک وزیری خواهد داشت که بعد از 4 سال وزارت تازه 40 ساله می‌شود. کابینه دوم روحانی حالا ۳سال جوان‌تر از دولت یازدهم است. این در حالی است که میانگین سنی 61.3 دولت گذشته یکی از انتقادات به حسن روحانی بوده است. حالا میانگین سنی کابینه روحانی 58.2 سال است. البته نباید فراموش کرد که رای مجلس در پایین یا بالا رفتن میانگین سنی کابینه اثرگذار است. همچنین معرفی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری می‌تواند این میانگین سنی را تا حدودی تغییر دهد.

حسینعلی امیری درباره معرفی وزیر پیشنهادی علوم دولت جدید می‌گوید: هنوز آقای رئیس جمهوری برای این وزارتخانه کسی را پیشنهاد نکردند. بر اساس قانون آیین‌نامه داخلی مجلس، آقای رئیس جمهور دو هفته وقت دارند وزرای پیشنهادی را معرفی کنند. در فرجه باقی مانده وزیر علوم به مجلس معرفی خواهد شد.

بهروز نعمتی، سخنگوی هیات رئیسه مجلس هم درباره معرفی نشدن وزیر پیشنهادی علوم می‌گوید: صراحت آیین‌نامه این است که رئیس جمهور باید لیست کابینه را اعلام کند، اما دو تفسیر وجود دارد که ایشان باید همه کابینه را اعلام کند یا بخشی از آن را و ما برای اینکه کار بهتر به پیش برود، از آقای امیری خواهش کردیم از رئیس جمهور بخواهند گزینه پیشنهادی وزارت علوم را تا امروز اعلام کنند تا رای اعتماد به وزیر پیشنهادی علوم نیز همزمان با سایر اعضای کابینه انجام شود. نعمتی همچنین گفته: با توجه به مهلت یک هفته‌ای مجلس برای بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی از زمان اعلام اسامی آنها، جلسات مجلس برای بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی از سه‌شنبه آینده برگزار خواهد شد. او درباره اینکه چرا گزینه وزارت علوم روز گذشته به مجلس معرفی نشده نیز می‌گوید: علی خاکی‌صدیق که عنوان گزینه پیشنهادی وزارت علوم مطرح بود، ساعت 21 و 30 دقیقه دوشنبه شب انصراف خود را برای این سمت اعلام کرد. در این شرایط آقای رئیس‌جمهور باید فرد دیگری را برای تصدی سمت وزارت علوم به مجلس معرفی کند. او با بیان اینکه بررسی جلسه رای اعتماد به وزرای پیشنهادی به صورت متوالی خواهد بود، گفت: طبق عرف و روال گذشته این جلسات در دو شیفت کاری برگزار می‌شود.

فیاض زاهد، تحلیل‌گر مسائل سیاسی کابینه پیشنهادی روحانی به مجلس را ترکیبی از دو واژه می‌داند؛ ناامیدی و درک شرایط روحانی. او به همدلی می‌گوید این فهرست ناامیدکننده اما قابل درک است. زاهد ادامه می‌دهد: معرفی رحمانی فضلی برای وزارت کشور جای تاسف دارد. آقای رحمانی فضلی عملکرد قابل دفاعی از خود نداشته است. اگر انتخاب دوباره او نتیجه معامله با لاریجانی‌ها و فشارهای پیدا و پنهان به آقای روحانی است، رئیس جمهور نه تنها به وعده‌های خود عمل نکرده است، بلکه در چهار سال آینده هم نمی‌تواند به این وعده‌ها عمل کند. رحمانی فضلی علاقه و استعداد پیگیری مطالبات رئیس جمهور را ندارد.

این تحلیل‌گر مسائل سیاسی به معرفی برخی دیگر از گزینه‌های وزارت اشاره می‌کند و می‌گوید: معرفی آقای بطحایی، وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش در حالی که گزینه‌های زیادی وجود داشتند اصلا قابل توجیه نیست. در وزارت اقتصاد و دارایی هم آقای روحانی با معرفی آقای کرباسیان آشفتگی ذهنی خود را نشان داده است. ظاهرا میل آقای روحانی برای این وزارتخانه به آقای نهاوندیان بود اما با پالس منفی که ایشان از مجلس گرفتند، این تغییر رویه را نشان دادند. در واقع معرفی آقای کرباسیان نشان می‌دهد نوعی ناهماهنگی آشکار در حوزه اقتصادی وجود دارد.

زاهد معتقد است: اگر انتخاب تیم اقتصادی بر عهده اسحاق جهانگیری گذاشته می‌شد که مسئول تعامل در حوزه عملیاتی است، شاید انتخاب گزینه‌های اقتصادی بهتر از آب در می‌آمد. 

زاهد می‌گوید: من فکر می‌کنم مجلس به دو یا سه نفر از وزرای پیشنهادی رای نخواهد داد که احتمالا آقایان رحمانی فضلی و ربیعی کار سختی در پیش خواهند داشت. او درباره ربیعی می‌گوید: با وجود همه انتقاداتی که درباره ربیعی وجود دارد اما ظاهرا او کارنامه مثبتی داشته است که دوباره برای وزارت کار معرفی شده است. زاهد در پاسخ به اینکه اصرار آقای روحانی برای حضور بعضی چهره‌های نزدیک به او برای حضور در کابینه ناشی از چیست می‌گوید: معنای خوب این اصرار رفیق‌بازی و معنای بد آن هم کج‌سلیقگی است.

حمیدرضا ترقی، فعال سیاسی اصول‌گرا نیز کابینه جدید روحانی را چنین ارزیابی می‌کند: اگر منظور از کابینه فراجناحی همین بوده که وابستگی جناحی افراد حاضر در کابینه کمرنگ باشد و نخواهند تعهد تشکیلاتی را در کارشان لحاظ کنند، به نظر می‌رسد که این کابینه بهتر از کابینه یازدهم و نگاه این افراد به حوزه‌های خود تخصصی‌تر است. عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی با مثبت دانستن کم شدن 10ساله سن دولت گفت: نگاه این افراد به حوزه‌های خود تخصصی‌تر است. 

ترقی درباره کابینه معرفی شده به مجلس به جماران گفته: هنوز توانمندی‌ها و کارآمدی‌های تعدادی از این وزیران خیلی مشخص نیست؛ یک مقدار مطالعه و دقت لازم دارد ولی آن‌چنان تغییری که بتواند جوابگوی مطالبات مردم باشد و مشکلات اساسی و چالش‌های مهم اقتصادی پیش روی دولت را برطرف کند، خیلی دیده نمی‌شود. ولی همین که 10سال دولت جوانتر شده و نشاط بیشتری حاکم بر اعضای دولت است می‌تواند نقطه مثبت تلقی شود. اما همچنان نسبت به مسائل آموزشی، فرهنگی و خصوصا اقتصادی دغدغه وجود دارد. او در مورد فراجناحی بودن کابینه معرفی شده گفت: وابستگی این افراد به جناح‌های سیاسی خیلی پررنگ نیست؛ یعنی مقداری کمرنگ‌تر از دولت یازدهم است، ولی طبیعتا به طور کامل فراجناحی نیست، چون در حال حاضر اصلاح‌طلبان و اصول‌گرایان هیچ کدام راضی نیستند. ولی اگر منظور از کابینه فراجناحی همین بوده که وابستگی جناحی افراد حاضر در کابینه کمرنگ باشد و نخواهند تعهد تشکیلاتی را در کارشان لحاظ کنند، به نظر می‌رسد که این کابینه بهتر از کابینه یازدهم و نگاه این افراد به حوزه‌های خود تخصصی‌تر است. ترقی ادامه داد: با توجه به فضای مجلس ممکن است دو سه نفر نتوانند رای اعتماد بیاورند، ولی بقیه احتمال رای آوردن دارند. ما امیدواریم رئیس جمهوری زودتر بتواند وزیر علوم را هم پیشنهاد دهد که دولت کامل شود و هرچه زودتر بتواند در مسیر تحقق وعده‌های آقای رئیس جمهور شکل داده شود.