گری لوییس: نباید در مبارزه با خشکسالی تسلیم شویم/بخش بزرگی از قلب من در ایران خواهد ماند

ماموریت دیپلماتیک «گری لوئیس» به عنوان هماهنگ کننده سازمان ملل در تهران پس از پنج سال (از سال 2013 میلادی) پایان یافته است و او در ماموریتی جدید، به زودی راهی نایروبی پایتخت کنیا خواهد شد. 

گری لوئیس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به تاثیرات عمیقی که در مدت پنج سال فعالیت خود از ایران و ایرانی ها پذیرفته است، اشاره کرد و گفت: من اعتقاد دارم مردم ایران قدرت این را دارند و خواهند توانست در آینده بشریت نقش خیلی مهمی ایفا کنند. 

هماهنگ کننده سازمان ملل در تهران با بیان اینکه فرهنگ، تاریخ، معماری، ایرانشناسی و ادبیات شما همیشه با من و بخشی از من خواهد بود،گفت: مردم ایران از آخرین اخبار تکنولوژی آگاه هستند و به نوعی مجنون تکنولوژی هستند؛ ایران همان طور که خیلی از افراد قبل از من را تحت تاثیر قرار داده من را هم به شدت جذب کرده و تحت تاثیر خود قرار داده است. 

گری لوئیس بر این باور است مقامات ارشد ایران برخلاف خیلی از رهبران و روسای کشورهایی که هیچ ایده ای از اتفاقات دنیا ندارند خیلی خوب از ریشه مشکلات آگاه هستند و می دانند چه کارهایی باید انجام دهند و از افتخارات اوست که با این افراد کار کرده است. 

لوئیس با بیان این که در خلال 15 سال گذشته تلاش کردیم دریاچه ارومیه را نجات دهیم، گفت: اگر امیدی به احیای ارومیه، بختگان، هامون و شادگان وجود نداشت من پنج سال در ایران نمی ماندم و وقت خودم را صرف این کار نمی کردم. 

نماینده سازمان ملل در تهران معتقد است که همه باید در حالت آماده به جنگ باشیم تا بتوانیم مشکلات محیط زیست را حل کنیم؛ وی تاکید کرد که الان وقت آن نیست که در مبارزه با خشکسالی تسلیم شویم. 

ایرنا: بخش اعظم فعالیت های شما در ایران بر محیط زیست آب و متمرکز شده بود و این باعث شد فعالیت های شما در حوزه های دیگردیده نشود به عنوان سوال نخست درباره این فعالیت ها از جمله توسعه انسانی توضیح دهید و بفرمایید چه فعالیت هایی در این سال ها داشتید؟ 

گری لوییس:ایران در حوزه توسعه انسانی در پنج سال گذشته پیشرفت های زیادی کرده است.عدم پیشرفت ها به دلیل تحریم هایی بود که روی ایران اعمال شده بود. بعد از برجام خیلی از تحریم ها برداشته شد و در عین حال خیلی از تحریم ها هم باقی ماند.

با توجه به تمامی اینها ایران رشد چشمگیری در بخش های توسعه ای داشته است. بخشی از کارهای سازمان ملل مسائل محیط زیست است اما تنها محیط زیست نیست. ما به دولت ایران در زمینه مراقبتهای پله ای در بهداشت و درمان کمک می کنیم. همچنین به دولت کمک می کنیم اقتصاد سبز را بیشتر ترویج کند یا در زمینه مقابله با مواد مخدر و آموزش و سلامت پناهندگانی که سی تا چهل سال است مهمان کشور شما هستند کمک می کنیم.کارهایی که در ایران انجام شد و من در واقع صدای سازمان ملل بودم حاصل تلاش 430 کارمند سازمان ملل هست که بیشتر در تهران و در شهرهای دیگر حضور دارند. ضمن اینکه 90درصد کارمندان دفتر سازمان ملل در اینجا ایرانی هستند. 

ایرنا: با این حال تلاش ها و فعالیتهای شما در حوزه محیط زیست برجسته شد به طوری که شما در ایران به نوعی به عنوان کارشناس محیط زیست و آب شناخته شدید. آیا علاقه شخصی شما به محیط زیست بود یا دلایل دیگری هم وجود داشت؟ 

گری لوییس: این موضوع اهمیت شخصی بسیار بالایی برای من دارد به چند دلیل؛ جدا از اینکه علاقه دارم آبشارها و دریاها را ببینم و به کویر و جنگل سفر کنم، در واقع دلیل مهمتری که وجود دارد این است که اگر همین طور به استفاده از زمین ادامه دهیم و تخریب محیط زیست را ادامه دهیم نسل های آینده جایی برای زندگی نخواهند داشت. ما در حال حاضر روزانه 110 میلیون تن دی اکسید کربن وارد جو زمین می کنیم که خیلی بیشتر از ظرفیت هایی است که سیاره ما دارد و چون دمای زمین را بالا می برد و باعث می شود زمین تب دار شود. اگر این تب ادامه یابد زندگی بر روی سیاره زمین امکان پذیر نخواهد بود.بنابراین موضوع محیط زیست همانطور که گفتم خیلی اهمیت دارد و از دید من محیط زیست یک مسئله امنیتی برای انسان است.همه ما یا فرزند داریم یا فرزند دار خواهیم شد.اگر شرایط به همین نحو ادامه یابد در نیمه دوم قرن حاضر سیاره زمین جای مناسبی برای زندگی نخواهد بود. 

ایرنا:در سال های اخیر توافق بین المللی محیط زیست یا همان توافق پاریس به امضای کشورهای جهان رسید.انتظار می رفت بخصوص بعد از رفع تحریم ها همکاری های جامعه بین الملی با ایران بیشتر شود چه چشم اندازی برای همکاری های جامعه بین المللی و سازمان ملل با ایران می بینید تا ما بتوانیم از این بحرانهای زیست محیطی عبور کنیم ؟ 

گری لوییس: در مورد توافق پاریس باید بگویم دولت ایران همانطور که تعهد کرده است دارد کارش را انجام می دهد و طبق توافقی که شده چهار درصد تولید گازهای گلخانه ای خود را کاهش می دهد. ضمن اینکه اگر تحریم ها برداشته شود ایران 12درصد گازهای گلخانه ای را کاهش خواهد داد. ایران در زمینه محیط زیست خیلی کارها انجام می دهد اما همچنان کارهای بیشتری هم هست که باید انجام شود. سازمان ملل در ایران حاضر است و تمرکز سنگینی روی محیط زیست دارد.ما فعالیت های مالی و پروژه هایی که داریم به اندازه ای که باید باشد نیست و نیاز به فعالیت های بیشتری هست.علاوه بر این داد و ستدهای علمی هم در حال انجام هست. هم ما و هم جامعه جهانی کمک می کنیم اما سه کار هست که به نظر من فقط باید خود ایرانی ها انجام دهند؛ اول اینکه دولت باید خیلی سریعتر به سمت اقتصاد سبز حرکت کند این امر به این معنی است که بیشتر از انرژی های نو و تجدید پذیر همچون انرژی خورشیدی و بادی استفاده شود یا در حوزه حمل و نقل از وسایل نقلیه ای که آلودگی کمتری دارند استفاده شود و تمرکز از سوخت های فسیلی به سمت انرژی های نو حرکت کند. ایران در حال حاضر یکی از ده کشور بزرگ تولید کننده گازهای گلخانه ای است و دولت باید در این بخش سرمایه گذاری کند تا تولید گازهای گلخانه ای را کاهش دهد.دومین نکته این است که دولت به کمک بخش خصوصی کمک کند تا وارد فعالیت هایی شود که بتواند اثرات گازهای گلخانه ای را کم کند.سومین مورد هم کارهایی هست که تمام شهروندان می توانند انجام دهند. در واقع کاری که ما به عنوان ساکنین ایران می توانیم انجام دهیم این است که آموزشهای لازم در زمینه محیط زیست را به کودکان بدهیم و تخریبهای محیط زیست و نحوه جلوگیری از این تخریب ها را به آیندگان یاد دهیم. 

ایرنا: با این اوصاف چشم اندازی برای احیای ارومیه، بختگان، هامون و شادگان وجود دارد؟ 

گری لوییس:همیشه امید وجود دارد؛ اگر امیدی وجود نداشت من پنج سال گذشته که در ایران بودم را صرف پیدا کردن راه حل برای این مشکلات نمی کردم. ولی مشکل خود به خود حل نخواهد شد. در خلال 15 سال گذشته تلاش کردیم دریاچه ارومیه را نجات دهیم. سال گذشته همین موقع ها بود که از ارومیه بازدید کردم با چشمان خود دیدم که شرایط در حال بهبود است.این بهبود شرایط دریاچه ارومیه به خاطر تلاش های جوامع محلی، مقامات استانی و کشوری و کشور ژاپن به عنوان کمک کننده مالی بود. ما در حال بهبود یافتن شرایط بودیم اما متاسفانه در شش هفت ماه گذشته با خشکسالی بسیار بدی مواجه شدیم و این خشکسالی باعث شد خیلی از آبهایی که وارد دریاچه شده بود و خیلی از دستاوردهای ما از بین برود.ولی الان وقت آن نیست که تسلیم شویم در واقع ایرانی ها برخلاف خیلی از مردمان کشورهای دیگر خیلی خوب می دانند مشکل کجاست و در مورد مصرف بیش از حد آب و تغییرات اقلیم و اثراتی که می تواند روی محیط زیست داشته باشد آگاهی دارند. همین آگاهی مردم ایران می تواند پایه فعالیت هایی باشد که در این حوزه انجام می شود.

من می خواهم از دولت و مردم ایران خواهش کنم روی آبیاری زمین های کشاورزی حاشیه دریاچه ارومیه بیشتر تمرکز کرده و نحوه آبیاری خود را عوض کنند چرا که اگر شرایط به همین شکل ادامه یابد تغییری رخ نخواهد داد. علاوه بر این من از دولت و مردم ایران خواهش می کنم ورود آلاینده ها به تالاب شادگان را متوقف کنند نکته دیگر این است که باید توجه ویژه ای به شرایط واقعا دردناک و اسفبار مردمی که در حاشیه هامون زندگی می کنند،داشته باشند. به خاطر اینکه زندگی آنها وابسته به آب بود اما در طی سالهای گذشته هیچ آبی در آنجا وجود ندارد و معیشت و زندگی آنها نابود شده است.

دولت ایران درباره هامون باید با افغانستان همکاری کند.خیلی از آبی که وارد هامون می شد قبل از اینکه وارد ایران شود در داخل افغانستان مسیرش تغییر می کند و عملا آبی وارد ایران نمی شود. 

گذشته از این باید توجه ویژه ای به « توزیع عادلانه آب» داشته باشیم.حتی آب کمی هم که وارد ایران می شود در«چاه نیمه ها » تقسیم شده و بخش زیادی از آب هم همین جا به هدر می رود و باید برای آن هم فکری شود.همه اینها را گفتم تا به این نکته اشاره کنم که باید توجه ویژه ای داشته باشیم به منابع آبی که وارد مشهد می شود. رودخانه کشف رود کاملا دارد خشک می شود.منابعی که کشف رود را تغذیه می کردند و آب های زیرزمینی این حوزه هم به سرعت در حال تمام شدن هستند.همچنین آب هریرود هم که از افغانستان وارد ایران می شود روز به روز کاهش می یابد به خاطر اینکه در سمت افغانستان روی این رودخانه سد ساخته می شود. 

ایرنا:طی سال هایی که در ایران حضور داشتید با برخی از مقامات ایرانی در وزارت امور خارجه و یا سازمان محیط زیست مثل آقایان ظریف،عراقچی ،خانم ابتکار و آقای کلانتری ارتباط و همکاری داشتید. حساسیت مقامات ایرانی نسبت به محیط زیست را چگونه دیدید؟ 

گری لوییس: مقامات ارشد ایرانی که از آنها نام بردید بسیار بسیار از مشکلات زیست محیطی که وجود دارد آگاهند اما کارهای بیشتری باید انجام شود؛هم آنها باید بیشتر کار کنند و هم من کارهای بیشتری انجام دهم. مشکل در حال حاضر در رده های میانی در بدنه دولت است که خیلی به روندهای قدیمی و اداری پای بند هستند.ما برای اینکه بتوانیم مشکلات را حل کنیم این روندهای قدیمی و اداری جوابگو نیستند و همه باید در حالت آماده به جنگ باشیم تا بتوانیم مشکلات را حل کنیم. 

افرادی که اسم بردید آقایان ظریف، عراقچی، خانم ابتکار و آقای کلانتری و آقای روحانی جزو افرادی هستند که به مشکلات آگاهی دارند و می دانند در مورد چه چیز صحبت می کنند و می دانند مشکل از کجاست.در واقع برخلاف خیلی از رهبران و روسای کشورهایی که هیچ ایده ای از اتفاقات دنیا ندارند،این افراد خیلی خوب می دانند کجا مشکل است و چه کارهایی باید انجام دهند و از افتخارات من هست که با این افراد کار کردم. ولی همانطور که گفتم باید روندهای قدیمی و اداری جایگزین شوند. بخش خصوصی بیشتر وارد عمل شود و سعی کند دستی در راه حل ها داشته باشد.علاوه بر این مردم هم خودشان کمک کنند و راه حل های عملی برای از بین بردن مشکلات داشته باشند. 

ایرنا: شما پنج سال در ایران به عنوان هماهنگ کننده سازمان ملل فعالیت کردید؛آقای گری لوییس که الان دارد ایران را ترک می کند چه تفاوتی با گری لوییس دارد که پنج سال قبل وارد ایران شد.از این به بعد ارتباط شما با ایران چگونه خواهد بود؟ 

گری لوییس: برای اینکه به این سوال شما جواب دهم دلم می خواست خیلی بیشتر وقت داشتم جوابی که می خواهم بدهم شاید نشات گرفته از برداشت کمی باشد که توانستم در این سال ها از فرهنگ بسیار گسترده و غنی شما داشته باشم. 

خیلی از مردم بر این باورند تمدن شما از پنج هزار سال گذشته آغاز شده است؛ در واقع افراد زیادی بر ایران حکمرانی کرده اند اما فردی که مورد علاقه من هست و می خواهم از آن یاد کنم کورش هست.نمی دانم چقدر آدم ها از این مطلع هستند اما ایده ها ،تفکرات و کارهایی که کورش برای حکمرانی انتخاب کرده بود بعدها الهام بخش توماس جفرسون برای تهیه قانون اساسی آمریکا شد.

این مثال خیلی کوچک است که چگونه ایران توانسته در قرون گذشته تفکرات بقیه کشورهای جهان را تحت تاثیر قرار دهد. ایران همانطور که خیلی از افراد قبل از من را تحت تاثیر قرار داده من هم جزو این افراد بودم و من هم تحت تاثیر قرار گرفتم.من ایران را در حالی ترک می کنم که یک تاثیر و نفوذ خیلی قوی از تمدن شما درون من رخنه کرده است و فرهنگ و تمدن ایرانی نفوذ خیلی بالایی در شخصیت من داشته است. من کشور شما را ترک می کنم ولی فرهنگ، تاریخ، معماری، توپوگرافی داستان و زبان شما همیشه با من و بخشی از من خواهد بود.علاوه براین کشور شما را در حالی ترک می کنم که تحت تاثیر مکالمات روزانه با افرادی قرار گرفتم که شخصیت های خیلی برجسته و قوی داشتند چون تحت تاثیر تاریخ بسیار غنی هستند. حقیقت این است که مردم ایران عموما مردمی با فرهنگ، برخوردار از تحصیلات عالی، سالم نسبت به خیلی از مردم دیگر دنیا و مطلع از فرهنگشان هستند.علاوه براینها مردم ایران از آخرین اخبار تکنولوژی آگاهند و به نوعی دیوانه تکنولوژی هستند.همه اینها باعث می شود من این اعتقاد را داشته باشم مردم ایران قدرت این را دارند وخواهند توانست در آینده بشریت نقش خیلی مهمی را ایفا کنند.در واقع نکته آخرم این است امیدوارم شرایط به نحوی تغییر کند که تمام مردم دنیا بتوانند با فرهنگ ایران بیشتر آگاه و مطلع شوند چون هنوز که هنوز است خیلی ها به خاطر اشتباه برداشتی که از ایران وجود دارد نمی دانند ایرانی ها و ایران چه کسانی هستند و چه فرهنگی دارند. 

ایرنا:امیدوارم باز هم به ایران سفر کنید 

گری لوییس:می خواهم اطمینان دهم اصلا نیاز نیست نگران باشید برنامه ام هست باز هم ایران بیایم. در واقع بخش بزرگی از قلبم در ایران خواهد بود.