دکتر روزبهانی: حفظ و ارتقا این اکوسیستم ها (تالاب ها) که دارای گونه های منحصر به فرد گیاهی و جانوری است، باید در دستور کار مسئولین قرار گیرد.
دکتر مریم روزبهانی تالاب ها را دارای ارزش های مهم اکولوژیکی، علمی، اقتصادی ،اجتماعی، آموزشی ، تفرجی و ... دانست و گفت: تالاب شادگان یکی از تالاب های بین المللی کشور است که با توجه به وسعت و موقعیتی که دارد، از اکوسیستم های بسیار مهم برای منطقه خوزستان و کشور ایران محسوب می شود.
استادیار گروه آلودگی های محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی اهواز اضافه کرد: تالاب شادگان از سه بخش آب شور، آب لب شور و آب شیرین تشکیل شده است و یکی از منابع خیلی مهم و عمده تغذیه کننده این تالاب رودخانه جراحی است که البته چندسالی است که حق آبه این تالاب از رودخانه جراحی تامین نمی شود و در خیلی از بخش های سال تالاب شادگان کاملا خشک است.
وی با بیان اینکه خشکی تالاب شادگان طی سالهای گذشته ، یکی از خطراتی بود که حیات این تالاب را تهدید می کرد، خاطر نشان کرد: برای جلوگیری از خشک شدن تالاب شادگان مسئولین وقت، زهاب های با کیفیت کشاورزی مطلوب و نسبتا مطلوب را به تالاب شادگان هدایت کردند و نتایج این طرح نشان از ایجاد حیات و زندگی دوباره به تالاب بود.
دکتر روزبهانی با اظهار اینکه اگر این اتفاق نمی افتاد، در حال حاضر تالاب شادگان به یک کانون ریزگرد برای خوزستان تبدیل می شد، گفت: خشک شدن تالاب ها سبب تبدیل تالاب ها به کانون ریزگرد می شود و این مسئله در دنیا بسیار مورد توجه است و در حال حاضر چنین مشکلی در خوزستان برای تالاب هورالعظیم ایجاد شده است.
وی با اشاره به مطالعاتی که بر روی تالاب شادگان انجام داده است، بیان کرد: در حال حاضر پارامترهای آلودگی متفاوتی در ارتباط با تالاب ها مورد اندازه گیری قرار می گیرند که از مهمترین آنها می توان به اکسیژن مورد نیاز شیمیایی آب، اکسیژن مورد نیاز بیولوژیکی آب،کل جامدات معلق، کل جامدات محلول، کدورت، هدایت الکتریکی، شوری و کلی فرم های مدفوعی و ... اشاره کرد و بر اساس این مطالعات به جز پارامتر کلی فرم های مدفوعی، بقیه پارامترهای آلاینده در تالاب شادگان از نظر سطح آلایندگی در سطح متوسط رو به پایین هستند.
دکتر روزبهانی گفت: در ایستگاه های نزدیک خروجی های فاضلاب های روستایی، بالابودن بیش از حد کلی فرم های مدفوعی که به بیش از 10 برابر حد مجاز رسیده است، نشانگری برای آلودگی بیولوژیکی آب است. هر فردی در طول شبانه روز 10به توان 12 عدد از این باکتری ها را به واسطه مدفوع از بدنش خارج می کند که این فرآیند یک شاخص بیولوژیکی مهم محسوب می شود و مطالعات نشان داده است که این پارامتر در ایستگاه های نزدیک به خروجی های فاضلاب بسیار بالاست و یک تهدید مهم برای موجودات جانوری وگیاهی حیات تالاب محسوب می شود که متاسفانه خیلی مورد توجه قرار نمی گیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اهواز تصریح کرد: شواهد نشان می دهد در مناطقی که میزان پارامتر کلی فرم های مدفوعی بالاست، گیاهان آبزی در آن محدوده ها از رشد بسیار بالایی برخوردار هستند و این رشد به حدی بالاست که در آن مناطق آب به سختی دیده می شود. وقتی که این پارامتر در آب بالا می رود گستره بزرگی از این باکتری ها در آب رشد می کنند و فعالیت آنها سبب مصرف اکسیژن آب می شود از این رو با کاهش اکسیژن آب، حیات برای جانداران موجود در اکوسیستم مثل انواع ماهیان و کف زیان و ... مختل می شود.
وی با اشاره به اینکه اکسیژن محلول در آب نیز یک شاخص مهم برای زنده ماندن یک اکوسیستم است، اضافه کرد: از طرف دیگر، به همراه این فاضلاب روستایی یکسری از شوینده ها وارد آب می شود که بخش خیلی مهمی از آنها دارای ترکیباتی مثل سولفات یا فسفات هستند و مثل کود عمل می کنند و باعث رشد بی رویه گیاهان آبزی می شوند که تشدید این رشد، باز هم سبب کم شدن اکسیژن محلول در آب می شود که با کاهش اکسیژن محلول، تالاب به سمت باتلاقی شدن پیش می رود و اگر از کنار چنین تالابی عبور کنیم، بوی بسیار بدی از آن ناشی از بی هوازی شدن سیستم به مشام می رسد.
دکتر روزبهانی بر لزوم توجه مسئولین برای جلوگیری از ورود فاضلاب های بدون تصفیه شهری و روستایی به تالاب شادگان تاکید کرد. عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اهواز با اشاره به اینکه پساب های برخی صنایع دارای آثار مخربی بر روی حیات تالاب شادگان هستند، گفت: به دلیل اینکه فرآیند خودپالایی در تالاب ها بسیار کم انجام می شود باید پساب های وارد شده به این تالاب ها را کنترل کرد
دکتر روزبهانی وجود فلزات سنگین در پساب های شرکت های صنعتی بزرگ را بر چرخه تجمع زیستی موثر دانست و بیان کرد: به عنوان مثال این فلزات در اندام های موجودات زنده تالاب تجمع پیدا می کنند و اگر مثل ماهی ها خوراکی باشند در سلامت انسان اختلال ایجاد می کنند. لذا لازم است کلیه صنایع مهم استان ملزم به احداث تصفیه خانه های صنعتی گردند.
وی همچنین در خصوص حیات آینده تالاب شادگان اظهار کرد: اگر وضعیت تصفیه فاضلاب های شهری و روستایی به همین روال موجود ادامه پیدا کند و میزان کلی فرم های مدفوعی بالاتر از حد استاندارد محیط زیستی باقی بماند، آینده خوبی برای تالاب شادگان قابل تصور نیست و این تالاب به سمت نابودی سیر می کند. پس باید بسترهایی را فراهم کرد تا تالاب شادگان بتواند خود را احیا کند و از وضعیت کنونی که به سبب بالا بودن پارامتر کلی فرم های مدفوعی در آن ایجاد شده است ، رهایی یابد.
دکتر روزبهانی گفت: صنایع نیز باید الزامات مورد نیاز برای تصفیه پساب ها را رعایت کنند و پایش های محیط زیستی باید ادامه داشته باشد تا اطمینان حاصل شود که پساب های صنعتی وارد شده به تالاب ها از حداقل های استاندارد محیط زیستی برخوردار هستند و اگر غیر از این باشد آینده خوبی در انتظار تالاب شادگان نیست.
وی با بیان اینکه برخی کشورها با صرف هزینه های هنگفت برای جذب گردشگر و درآمدزایی، تالاب های مصنوعی می سازند، خاطر نشان کرد: کشور ما دارای مواهب الهی بی نظیری است و تالاب های موجود در کشور ما نیز بخشی از این موهبت های خدادادی هستند که در سایر کشورها وجود ندارند. به عنوان مثال در استان خوزستان تعداد زیادی اکوسیستم منحصر به فرد از جمله این تالاب ها وجود دارد اما متاسفانه بهای لازم برای حفظ و نگهداری آنها داده نمی شود و برای پایش آلودگی های آنها اقدام صورت نمی گیرد.
دکتر روزبهانی با تاکید بر اینکه باید حس مسئولیت پذیری نسبت به تالاب ها را در استان و کشور افزایش دهیم، تصریح کرد: حفظ و ارتقا این اکوسیستم ها که دارای گونه های منحصر به فرد گیاهی و جانوری است، باید در دستور کار مسئولین قرار گیرد تا بتوانیم از این مواهب خدادادی در راستای کسب درآمد و جذب توریست برای استان و کشور بهره ببریم و شایسته نیست که از آنها به عنوان یک منبع پذیرنده برای زباله و فاضلاب استفاده کرد.
وی گرد و غبار با منشا داخلی را پاسخ اکوسیستم های کشور به فعالیت های نابه جای انسان برشمرد و گفت: خشکی هورالعظیم پاسخی به فعالیت های نا به جای انسان است و امیدواریم در ارتباط با تالاب شادگان هیچ وقت این اتفاق نیفتد و خطراتی که حیات این تالاب را تهدید می کنند با درایت مسئولین، برطرف شود.