توصیه کارشناسان تغذیه به روزه داران در فصل گرما

گزارشگر: حسین عبدالعزیزی

شوشان : به گفته کارشناسان تغذیه دانشگاه علوم پزشکی اهواز، روزه در واقع بهداشت کامل جسمی و شستشوی احشای داخلی است، روزه‌داری باعث ایجاد جسمی تازه و خالی از سموم می‌شود و هدف از روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان علاوه بر اجر معنوی آن، بهره بردن از منافع جسمانی و روانی این ماه مبارک است. البته ماه رمضان امسال به دلیل مصادف شدن با روزهای گرم و طولانی تابستان دارای حساسیت و تحمل بیشتری است اما با یک برنامه تغذیه ای درست هنگام افطار و سحر می توانیم بدون هیچگونه مشکلی از مزایای آن بهره ببریم و به مشکلاتی همچون ضعف بدنی، افت فشار، تشنگی و گرسنگی نیز دچار نشویم. همچنین رعایت راهکارهای ساده تغذیه ای در افطار و سحر می تواند روزه داران را به منظور دریافت منافع بدنی و تسهیل بهره مندی از مزایای روحانی این ماه مبارک یاری کند زیرا یک فرد بیمار به درستی نمی تواند از برکات ماه رمضان فیض ببرد، در این زمینه با دکتر مجید کار اندیش عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز، گفتگو کردم.

وی در این زمینه می گوید: افراد بايد قبل از آغاز ماه مبارك رمضان،‌ در مورد شرايط فردي و تاثيرات روزه بر سلامتی با پزشك خود مشورت كنند و برنامه ريزي مناسبي براي غذا و خواب داشته باشند و دست کم سعي كنند كه برنامه غذايي جديد به گونه اي باشد كه باعث به افزايش وزن نشود.

این متخصص تغذیه در ادامه تصریح می کند:‌ سحري يكي از وعده هاي غذايي اصلي در ماه مبارك رمضان است و بسياري از پزشكان و متخصصان تاكيد ويژه اي بر خوردن سحري دارند و براي اين وعده غذايي بهتر است غذاهاي حاوي قندها یا كربو هيدرات هاي پيچيده، ميوه، سبزي و آب كافي مصرف شود زيرا كربوهيدرات هاي پيچيده دير هضم هستند بنابراين احساس گرسنگي كمتري در طول روز ايجاد مي شود كه شامل برنج، مرغ، ماهي، سويا،‌ گوشت، تخم مرغ، ميوه تازه و سبزي مي شوند. کاراندیش با بیان اینکه افراد نباید هنگام سحر از خوردن مواد غذایی در حجم زیاد، مصرف غذاهاي سرخ شده، چرب، ادويه دار و حاوي قند زیاد استفاده کنند، خاطرنشان کرد: همچنين افراد باید از نوشيدن چاي زياد اجتناب كنند، زيرا كافئين موجود در چاي، باعث دفع مقادير زيادي آب و نمك هاي معدني مورد نياز بدن مي شود. وی با اشاره به اینکه بهتر است هنگام سحر آب كافي نوشيده شود و نوشيدن دو ليوان آب توصيه مي شود، افزود: افراد حتما باید از از خوردن نمك، فلفل و ترشي پرهیز کنند. وی به افراد روزه دار توصیه کرد: خوردن چند خرما و يا كشمش و مقداري عسل در انتهاي سحر بسيار مناسب است و پس از خوردن سحري نخ دندان و مسواك زدن را فراموش نشود همچنين براي خوشبو ماندن دهان، قسمت داخلي لب ها، سقف دهان و زبان نيز مسواك شود.

دانشیار گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی اهواز گفت: مصرف بادمجان، فلفل و ادویه در وعده سحر باعث تشنگی در طول روز می ‎شود. کاراندیش درادامه افزود: در صورتی که فردی به هر دلیل تحت مراقبت پزشک قرار دارد، توصیه می‌شود برای روزه گرفتن حتما ابتدا با پزشک خود مشورت کند. وی با اشاره به ضرورت توجه به تغذیه سالم و منطقی در ماه رمضان، خاطرنشان کرد: هنگام افطار بهتر است مایعات گرم نوشیده شود و از باز کردن روزه با آب سرد و یا نوشابه پرهیز شود. آب، شیر گرم و یا چای کم‌رنگ بهترین نوشیدنی برای افطار است. این متخصص تغذیه تاکید کرد: مصرف سبزی در وعده افطار توصیه می‌شود. استفاده از مقادیر کافی میوه، سبزی و آب و همچنین فعالیت بدنی، بهترین روش‎ برای پیشگیری از یبوست در ماه رمضان است.

دانشیار گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز با بیان اینکه برای تامین آب از دست رفته بدن توصیه می‌شود در فاصله زمانی افطار تا سحر آب و مایعات کافی مصرف شود، گفت: وعده سحری باید با آرامش مصرف شود به همین دلیل به روزه‌داران توصیه می‌شود با فاصله زمانی مناسب از خواب بیدار شوند تا وعده سحری را با آرامش مصرف کنند. کاراندیش در ادامه اضافه کرد: خوردن تنقلات فراوان، انواع دسرها و شیرینی‎های دارای شکر زیاد در وعده افطار و سحر به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. خورش آلو و خورش سبزی غذاهایی ملین هستند در نتیجه برای پیش‌گیری از یبوست در ماه رمضان مصرف این نوع غذا توصیه می‌شود. وی در پایان خاطرنشان کرد: تخم‌مرغ نیمرو دیرهضم است در نتیجه برای پیشگیری از ابتلا به سوزش معده توصیه می‌شود در ماه رمضان تخم مرغ به صورت آب‌پز مصرف شود. سالاد بدون پیاز، مکمل خوبی برای وعده‌های غذایی در ماه رمضان است و به همین دلیل مصرف سالاد در وعده‌های افطار و سحر توصیه می‌شود. مهنوش صاحب دل کارشناس تغذیه معاونت بهداشتی خوزستان هم در این زمینه تصریح کرد: مصرف کله‌ پاچه و سیرابی باعث تشنگی زیاد در طول روز می‎شود در نتیجه مصرف این‌ گونه غذاها در ماه رمضان توصیه نمی‌شود و در صورت اصرار به مصرف، توصیه می‌شود به صورت کم‌ آب، کم ‌نمک و در وعده افطار مصرف شود. وی با بیان اینکه مصرف نوشابه‎های گازدار در ماه رمضان توصیه نمی‌شود، اظهار داشت : نوشابه گاز دار باعث تحریک معده به ویژه در افراد مبتلا به التهاب معده (گاستریت) می‌شود. صاحب دل با تاکید بر رعایت بهداشت دهان و دندان در ماه رمضان، افزود: پس از وعده افطار و سحر باید حتما دندان‎ها را به دقت و با مسواک شست‌وشو داد.

این کارشناس تغذيه در ادامه تصریح کرد: تغذیه صحيح در ماه رمضان بسيار اهميت دارد و بايد مواد غذايي مانند گوشت، مرغ، ماهي، لبنيات و سبزي ها، قسمت اعظم رژيم غذايي شخص را در برگيرد. وی با اشاره به اینکه مصرف تمام مواد غذايي بايد بر اساس اصول و برنامه باشد، گفت: مثلا اگر مي گوييم لبنيات خوب است، بايد در نظر داشته باشيم که مصرف بالاي لبنيات بدون مصرف آب به ميزان کافي، ايجاد سنگ‌هاي مجاري ادراري را بسيار افزايش مي دهد. صاحب دل همچنین اضافه کرد: مصرف مواد پروتئيني (گوشت، مرغ، لبنيات و ماهي) به تنهايي کافي نيست، بلکه در کنار آن‌ها بايد از سبزيجات، سالاد، آب و حبوبات استفاده نمود تا از يبوست جلوگيري شود و بايد در نظر داشت که مصرف زياد غذاهاي پروتئيني باعث تشنگي مي شود. این کارشناس تغذیه تاکید کرد: در خصوص کودکان و نوجواناني که براي اولين بار روزه مي گيرند، بايد تمام مواد مغذي در رژيم غذايي آن‌ها گنجانده شود. اين نوجوانان بايد در وعده سحر به مقدار کافي غذا بخورند و آب ميوه هايي مثل هويج و گوجه فرنگي را بسيار مصرف نمايند. دکتر امیر حسین بنی احمد کارشناس ارشد دارویی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اهواز هم در این خصوص گفت: روزه گرفتن در ماه رمضان منافع فراواني به همراه دارد، ضمن اين که بايد نکات پزشکي و نحوه تغذيه نيز مورد توجه قرار گيرد. بنابراين مصرف غذاي زياد هنگام افطار و سحر ضرورت ندارد و مهم، داشتن رژيم مناسب غذايي در اين ماه است. وی تصریح کرد: بدن مکانيسم‌هاي تنظيم کننده اي دارد که در طي روزه داري فعال مي شوند و سوخته شدن مؤثر چربي بدن در اين ماه رخ مي دهد. يک رژيم غذايي متعادل براي حفظ سلامت و فعاليت فرد در طول ماه رمضان کافي است. اختلالات به وجود آمده در اين ماه، حاصل مصرف زياده از حد غذا، مصرف نامتعادل غذا و خواب کم است .این پزشک داخلی تاکید کرد: نياز فوري بدن هنگام افطار، به دست آوردن يک منبع انرژي به شکل گلوکز(قند خون) براي هر سلول زنده به ویژه سلول‌هاي مغز و اعصاب است. خرما و آب ميوه منابع خوب قند هستند؛ بنابراين هنگام افطار مصرف خرما، آب ميوه، سوپ سبزيجات با رشته به منظور حفظ تعادل قند، آب و مايعات بدن توصيه مي شود.