آشفته تر شدن وضعیت کودکان با هر روز تعلل در تصويب لايحه حمايت از كودكان و نوجوانان
نفیسه صباغی: دختري سفيدروي باموهايي طلايي، زيبا و شيرينزبان،نامش را سلاله گذاشته بودند و پنج سال داشت.كودكي پنج ساله كه به دست مردي 40 ساله به قتل رسيد تا زندگياش در دستان زمخت مردي معتاد كه به شرارت نيز معروف بود، پايان پر دردي داشته باشد.
قاتل پس از ربودن سلاله، او را به یکی از انبارهای منطقه منتقل کرد و دست و پایش را بست و سلاله به دلیل خفگی، جانش را از دست داد.
پدر بزرگ سلاله با اشاره به جزيیات پیدا شدن جسد نوهاش، گفته است: قاتل سلاله سابقه شرارت داشت و مردم روستا از دستش عاصی بودند. عبدالناصر گری توضيح داده است: ساعت 11 و نیم صبح روز پنج شنبه متوجه شدیم که سلاله گم شده و خبری از آن نیست. بلافاصله با در جریان گذاشتن پلیس و جستوجو کردن، فردی راکه به او مشکوک بودیم، پس از چهار ساعت پیدا کردیم.
پدربزرگ سلاله با اشاره به اینکه قاتل سابقه شرارت نیز داشته، تصریح کرده است: تمام افراد منطقه از دست این فرد عاصی بودند. ما سریع به فکر افتادیم که کار او باشد و این باعث شد تا به او شک کنیم.
فاطمه ميگويد يك ماه با پارچههايي من را به نردبان فلزي در حياط ميبست و با چسب حرارتي دهانم را به هم ميدوخت تا نتوانم داد بزنم. آثار زخمهاي متعدد بر سر و بدن سه كودك، گوياي روزگار سختي است كه بر آنها گذشته، برآمدگيهاي روي سر پسرك خردسال، آثار ضربات چكش نامادري سنگدلي است كه قرار بود روزي نقش مادر اين كودكان را ايفا كند.
فاطمه، دختر بزرگتر كه هنوز از مرور خاطرات گذشته، وحشت دارد با ترس و نگراني در مورد حوادث تلخ گذشته حرف ميزند، زخمهاي روي دستها و پاهاي خود را نشان ميدهد و وقتي از او پرسيده ميشود كه دوست داري به مدرسه بروي، در جواب ميگويد: نه، ميترسم ما را ببرند.
ستايش قريشي، دختر6 ساله افغاني كه براي خريد بستني از خانه خارج ميشود اما تنها 10 متر مانده به منزل، پسر 17 ساله همسايه وي را دزدیده و پس از آزار و اذیت شیطانی، به قتل رسانده و بعد هم جسدش را در اسید ميسوزاند. دختري 6 ساله با هزاران اميد و آرزو كه در روياهاي خود آيندهاي زيبا ترسيم كرده بود اما تمام اين روياها با جنايت پسري 17 ساله، نتوانست رنگ واقعيت به خود بگيرد و با ستايش مدفون شدند.
آتنا، دختر هفت ساله پارس آبادي است كه مقابل چشمان پدربراي خوردن آب به مغازه رنگرزي كه دوست پدرش نيز بود ميرود؛ فارغ از اينكه مرد رنگرز 40 ساله، نقشه شومي براي وي تدارك ديده و قرباني هوسبازي مردي ديو سيرت شده و به قتل ميرسد.
داستان بعدي، كمي متفاوت و گوياي ادامه تنبيه بدني دانش آموزان در مدارس است. امير حسين، دانشآموز 14 ساله اسلامشهري كه با سيلي معلم تشنج كرده و راهي بيمارستان ميشود. پدر امير حسين در اين زمينه گفته است: پسرم سه روز در بیمارستان بستری بود و الان چشمش تار میبیند و مدام سردرد دارد.
اينها نمونههايي از انواع مصيبتهايي است كه در اين سالها تعدادي از كودكان كشورما متحمل شدهاند. گويا خبرها در مورد آزار و اذيت، شكنجه، تعرض و تجاوز به كودكان تمامي ندارد و هر چندوقت يكبار خبري مبني بر كودكآزاري، لرزه بر اندام جامعه و افكار عمومي مياندازد. خبرهاي ناگواري كه دل هر انساني را ريش ميكند و افراد را به تعمق وا ميدارد كه چگونه انساني كه به عنوان اشرف مخلوقات آفريده شده، ميتواند چنين سنگدلانه با اين فرشتههاي كوچك رفتار كند.
ارادهاي براي تصويب لايحه حمايت از كودكان وجود ندارد
خبرهاي تلخ در مورد كودكان در حالي منتشر ميشود كه لايحه حمايت از كودكان سالهاست از اين مجلس به مجلس بعدي ارسال ميشود و بيش از هفت سال است كه در مجالس مختلف خاك ميخورد و گويا عزم و ارادهاي جدي براي تصويب آن وجود ندارد. به نظر ميرسد نمايندگان كه با هزينه و راي ملت به مجلس راهيافتهاند، اولويتهاي مهمتري از جمله امضاي نامه عليه روزنامهها يا تصويب برخي از لوايحي دارند كه هرگز به اجرا در نميآيند.
پس طبيعي است كه مشكلات مربوط به كودكان نميتواند فوريت و اولويتي در مجالس داشته باشد. نكته مهم در اين زمينه اين است كه برخي افراد در سايه عدم قوانين حمايتي متقن و نگاه مهربانانه مسئولان به كودكان،گستاخ شده و فكر ميكنند ميتوانند هر رفتاري با اين فرشتههاي كوچك داشته باشند؛ هرچند كه مدتهاست حقوقدانان و فعالان حقوق كودكان به طرق مختلف از نمايندگان مجلس و مسئولان خواستهاند كه اين لايحه را كه ميتواند گامي بزرگ در جهت احياي حقوق مغفول مانده كودكان باشد به تصويب برسانند.
مظفر الوندي در مورد پيشينه لايحه حمايت ازكودكان و نوجوانان گفته است: اين لایحه پیش از سال 90 از طریق قوه قضاییه، تهیه و به دولت تقدیم شد و دولت در سال 90 آن را به مجلس فرستاد. متن اولیه لایحه که توسط قوهقضاییه تهیه شده بود، مجموعهای از حمایتهای قضایی و حتی حمایتهای غیرقضایی را شامل میشد و به نظر میرسید که با تصویب آن، بخشی از مشکلات کودکان حل شود. آن لایحه طبق روال عادی از طریق دولت به مجلس تقدیم و در مجلس به کمیسیون حقوقی و قضایی ارجاع شد.
مواد پیشبینیشده در لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان
اما در اين لايحه چه حمايتهايي از كودكان به عمل آمده است؟ در این لایحه، به مواردی مانند سرپرستی، فرار از خانه، زندانی والدین، خشونت مستمر، عدم ثبت ولادت، سوءرفتار، بهرهکشی، نادیدهگرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی کودکان، ممانعت از تحصیل آنها، خرید و فروش کودکان و فعالیت مجرمانه به وسیله کودک اشاره و مقرر شد دفتری باعنوان «حمایت قضایی از کودکان و نوجوانان» تحت نظر دادستان پیشبینی شود و دستگاههایی مانند سازمان بهزیستی، سازمان اقدامات تامین تربیتی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت کار و نیروی انتظامی، وظایفی را در این خصوص برعهده گیرند که این وظایف عبارتند از: شناسایی کودکان در معرض خطر، توانمندسازی، برقراری امنیت و معرفی به مراجع قضایی یا حمایتی برای برداشتن خطر از کودک.
كودكان ميتوانند اعلام شكايت كنند
همچنین در این لایحه پیشبینی شده است که کودکان نيز میتوانند اعلام شکایت کنند و والدینی که مرتکب جرم کودکآزاری میشوند از سرپرستی کودک خود محروم خواهند شد. در این لایحه در راستای حمایت از اطفال، این سن با دقت تعریف و مرز میان کودکی و بزرگسالی تعیین شده است و در این خصوص سن 18 سال تمام، مرز میان کودکی و بزرگسالی یاد شده و افراد زیر این سن میتوانند از حمایتهای این قانون بهرهمند شوند.
دغدغه اي كه وجود ندارد
اما نمايندگان و مسئولان كشور در حالي تصويب لايحه حمايت از كودكان و نوجوانان را اولويت مهمي نميدانند كه سالهاست تعدادبسياري از كودكان كشور درگير انواع آسیبهای اجتماعی شامل سوءاستفاده جنسی، اعتیاد، خردهفروشی مواد مخدر، تکدیگری و بزهکاری کودکان و نوجوانان و... شدهاند يا اينكه تعدادي از آنها در خانواده مورد ضرب و شتم و كودك آزاري واقع ميشوند يا كودكاني كه از دوران جنيني بهواسطه اعتياد مادر معتاد شدهاندو از بدو تولد با درد خماري و نشئگي روزگار ميگذرانند. سالهاست كه عدم توجه به كودكان به عنوان آيندهسازان جامعه، برايشان بسيار گران تمام شدهاست، بهگونهاي كه شاهد حضور گسترده كودكان كار در خيابانها هستيم؛ كودكاني كه به واسطه حضور هميشگيشان در خيابان مورد سوءاستفاده، بهرهكشي،آزارجنسي و... قرار ميگيرند و به دليل عقدههاي حقارت و دروني خود ميتوانند در آينده مانند بمبيخطرناك، مشكلات بسياري را براي جامعه ايجاد كنند.
اما فارغ از عدم توجه مسئولان به كودكان و نوجوانان، نبايد ريشههاي مشكلاتي راكه سبب تهديد سلامت كودكان در خانوادهها ميشود نيز از نظر دور داشت. كودكاني كه ناخواسته در خانوادههايي متولد ميشوند كه پدر، مادر يا هردو معتادند يا اينكه يكي از والدين دچار بيماري رواني هستند يا حتي خانوادههايي كه بهواسطه فقر و مشكلات اقتصادي، تحمل را از كف داده و رفتارهاي خشونت باري با كودكان خود دارند. متاسفانه ممكن است برخي از خانوادهها اينگونه تصور كنند كه پدر، مادر یا سرپرست قانونی کودک که وظیفه نگهداری و تربیت کودک بر عهده او است، ميتواند هر نوع رفتار را با كودك خود داشته باشد؛ اين در حالي است كه طبق ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی، نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است.
اما نگهداری طفل عبارت از به کاربردن وسایل لازم برای بقا ، نمو و بهداشت جسمی و روحی كودك مانندغذا دادن، پوشانیدن لباس، تمیز نگهداشتن طفل و... است.بنابراين فراهم آوردن تغذیه مناسب و مراقبتهای بهداشتی از تکالیف ولی و سرپرست کودک به شمار میآید وجسم کودک علاوه بر اینکه باید از تغذیه و بهداشت مناسب برخوردار باشد، باید از هرگونه آزار و ایراد لطمه مصون باشد و والدين حق ندارند كودك خود را مورد آزار و اذیت قرار دهند و در تعالیم اخلاقی دین، آزار بدنی کودک مذموم دانسته شده است.
در خاتمه با نگاهي كوتاه به اتفاقات سالهاي اخير و حوادثي كه كودكان را تهديد ميكند، نياز است تا به كودكان به عنوان آيندهسازان جامعه فردا نگريسته شود. نبايد فراموش كنيم كه كودكي بزهكار،در آينده ممكن است به مجرمي خطرناك تبديل شود و مخاطرات فراواني براي جامعه به همراه داشته باشد. امروز جامعه ما درگير هزاران كودك است كه به دلايل مختلف در خيابانها به تكديگري و كار مشغول هستند كه برخي از آنها بهواسطه نداشتن سرپرست،گرفتار باندهاي خطرناكي ميشوند كه در ازاي جاي خواب يا لقمه غذايي مجبورند از صبح تا شب در معرض انواع جرايم قرار گيرند.
هر چند قانون اساسی مقررات صریحی پیرامون حمایت از کودکان و نوجوانان ندارد اما در قوانين ديگر مانند قانون مجازات اسلامي و قانون مدني، قانون كار و... به كودكان نگاه ويژهاي داشتهاند و براي مثال كار كودك را نوعي جرم تلقي كرده يا ازدواج كودكان قبل از سن بلوغ را غيرقانوني شمرده اند؛هرچند كه شايد بسياري از تبصرهها يا بندهاي قانوني، مسير اجراي قانون را با مشكلاتي مواجه كرده و در عمل شاهد اقداماتي غيرقانوني هستيم كه در سايه بندها و تبصره ها رنگ قانوني به خود ميگيرند.پس ابتدا لازم است با توجه به قوانين بينالمللي در مورد حقوق كودكان و با استفاده از تجارب كشورهاي ديگر، قوانيني در مورد كودكان به تصويب برسد كه راه را بر هرگونه سوءاستفاده ببندند و اجراي آنها بتواند حقوق كودكان را استيفا كند.
/روزنامه قانون