ضرورت نظارت بر خط آلایندگی صنایع نفت در خوزستان

شوشان - نوید قائدی :

شب گذشته به‌فوریت فیلم آتش‌سوزی در واحد پتروشیمی آبادان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. در پی انتشار فیلم این فیلم به دلیل ذهنیت گذشته مردم منطقه در خصوص آتش‌سوزی سال 95 پتروشیمی ماهشهر، نگرانی‌هایی در اذهان عمومی به وجود آمد که با خرده توضیحاتی که از جانب مسئولان داده شد نگرانی‌ها تا حدودی کاهش یافت و صبح روز بعد هم خبر مهار کامل آتش‌سوزی اعلام گردید.

در این راستا باید اذعان داشت یکی دغدغه‌های بزرگ فعالان زیست‌محیطی میزان آلایندگی حاصل از آتش‌سوزی در تأسیسات نفت و گاز و پتروشیمی در است که گه‌ها اتفاق می‌افتد.

گرچه این آتش‌سوزی‌ها معمولاً مهار می‌شوند اما بررسی میزان آلودگی‌های زیست‌محیطی آن‌ها یعنی تأثیر مستقیم میزان آلاینده‌ها بر اجزا اکوسیستم‌ها اعم از گیاهی، جانوری، انسانی و چرخه‌های زیستی - معدنی و جریان‌های انرژی به‌دقت انجام نمی‌گیرد.

طبق بررسی‌های جهانی عناصر آلاینده حاصل از سوختن مواد نفتی آن‌قدر متنوع و گه‌ها پیچیده هستند که می‌توانند تأثیرهای شگرفی بر روند حیاتی و تخریب پایداری اکوسیستم‌ها داشته باشند به‌طور مثال در یک تحقیق علمی حدود 22 گونه خطرناک از ترکیبات گازی بعد از آتش‌سوزی در یک واحد پتروشیمی در تایلند شناسایی‌شده است.

همچنین وسعت منطقه تحت خطر خصوصاً هنگامی در حین حادثه باد بوزد می‌تواند تا کیلومترها گسترش داشته باشد یا اگر منابع آبی نزدیک باشد می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیر و ماندگاری را به‌جای بگذارد که متأسفانه در استان خوزستان تعداد زیادی از واحدهای پتروشیمی در مجاورت اکوسیستم‌های مهم آبی قرارگرفته‌اند.

بعد از آتش‌سوزی پتروشیمی خوارزمی در سال 95 که حدود سه روز به طول انجامید بالاترین میزان آلایندگی‌های تولید و صدمات پیدا و پنهان زیادی بر پیکره اکوسیستم آبی و خاکی منطقه داشت. طبق گفته مسئولان محیط‌زیست بعد از مهار آتش مقرر شد که بررسی‌های اکوسیستم‌های آبی مجاور در خلیج‌فارس مورد ارزیابی قرار گیرد.

به دلیل خطرات این نوع از آلایندگی‌ها که می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان و به جد حیات جانداران را به خطر اندازند بر اساس قوانین جدید زیست‌محیطی کشورها، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی موظف شده‌اند نوع و روش‌های بررسی میزان آلاینده‌های احتمالی تولیدشده در شرایط کاری و بحران‌هایی مانند آتش‌سوزی و یا نشت مواد خطرناک و... را تدوین و دستگاه‌های سنجش آن‌ها را به‌صورت بر خط یا آنلاین تهیه و نصب نمایند، دامنه و حریم سنجش این دستگاه‌ها باید بر اساس دستورالعمل‌های تدوین‌شده باشد و اگر این استاندارهای مهم رعایت نشوند محال است در کشورهای پیشرفته به چنین واحدهایی اجازه کار و فعالیت داده شود.

در مناطق مهمی از استان خوزستان مانند ماهشهر و بندر امام خمینی، آبادان، امیدیه و ... یا دیگر تأسیسات متمرکز نفت و گاز که فعال هستند راه‌اندازی سامانه‌های سنجش بر خط بر اساس استانداردهای رایج دنیا یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. لذا سازمان محیط‌زیست باید وزارت نفت را ملزم نماید تا در یک بازه زمانی مشخص این اقدامات مهم را انجام دهد.

این روزها موضوع مهم تأثیر تخریبی آلاینده‌های شیمیایی بر اکوسیستم‌ها موضوعی نیست که بتوان به‌سادگی از کنار آن گذشت و منتظر ماند تا آلاینده‌ها صدمه خود را وارد نمایند و بعد میزان و تأثیر آن‌ها سنجش و برای ترمیم آن‌ها اقدام شود.

عدم انجام این الزام مهم یک واقعیت تلخ خواهد بود که حیات و زیست مردم خوزستان در اولویت اول نیست و کسب درآمد دلاری به هر طریق ممکن برای اداره کشور (به دلیل وابستگی به دلارهای نفتی) بالاترین ضرورت به هر قیمت ممکن است.