سفر وزیر خارجه انگلیس به ریاض در حالی صورت میگیرد که لندن تلاش میکند ضمن حفظ همکاریهای پرسود تسلیحاتی با عربستان، اعتراضهای داخلی درباره قتل جمال خاشقچی روزنامهنگار منتقد عربستانی و تداوم حمایت لندن از ائتلاف به رهبری سعودی در جنگ یمن را ساکت کند.
اعتراضها در انگلیس علیه روابط دو کشور تا حدی بالاست که نشانه آن را میتوان در ساعت انتشار بیانیه وزارت خارجه انگلیس درباره سفر هانت به ریاض جویا شد. این بیانیه ساعت 12 و نیم بامداد بهوقت محلی و در سکوت رسانهای منتشر گردید.
قتل جمال خاشقچی فشار زیادی را برای کاهش سطح روابط انگلیس و عربستان گذاشته است. این روزنامهنگار منتقد سعودی پس از روی کار آمدن بن سلمان از عربستان خارج شد و در مقالاتی که در روزنامه واشنگتنپست منتشر شد، از جنگ عربستان در یمن، بحران اقتصادی با کانادا و دستگیری مدافعان حقوق زنان در عربستان انتقاد کرده بود. او دوم اکتبر(دهم مهرماه) برای انجام امور مربوط به ازدواجش وارد کنسولگری عربستان در استانبول و در آنجا کشته شد.
همه مدارک و شواهد نشان میدهد که 15مأمور از نزدیکان محمد بن سلمان ولیعهد عربستان که از طرف او به استانبول اعزامشده بودند، عامل قتل خاشقچی هستند و ادعای آل سعود درباره نحوه قتل این روزنامهنگار کذب است. برخی گزارشها حاکی است که جسد خاشقچی با اسید نابودشده است.
تام توجندهات رئیس کمیته پارلمانی بانفوذ امور خارجی مجلس عوام انگلیس معتقد است که لندن بایستی در روابط خود با عربستان تجدیدنظر کند. او میگوید: این ایده که ما با عربستان - در صورت احراز نقش این کشور در ماجرای خاشقچی - بهصورت یک دولت عادی رابطه خواهیم داشت، صحت ندارد.
علاوه بر این، نمایندگان مجلس از پنج حزب مخالف دولت محافظهکار انگلیس در نامهای خطاب به وزیر امور خارجه این کشور خواستار تغییر موضع دولت در قبال عربستان و توقف همکاریهای تسلیحاتی با عربستان شدند.
نمایندگان از احزاب کارگر، حزب ملی اسکاتلند، لیبرال دموکرات، پلَید کیمرو و سبز در این نامه با اشاره به بحران انسانی به وجود آمده در یمن براثر حملات رژیم سعودی میپرسند: با توجه به ذات تکرار شدنی این خشونتها و خشونتهای دولت عربستان، چه جنایتی باید انجام بگیرد تا دولت محافظهکار انگلیس ریاض را محکوم کند.
این نامه تصریح میکند: ادامه همکاری با رژیمی که به قوانین بینالمللی و حقوق بشر بیاعتنایی میکند نمیتواند مثل گذشته باشد.
نمایندگان در این نامه سکوت دولت و ادامه حمایت از رژیم سعودی را غیرقابلقبول خوانده و تصریح کردند: انفعال دولت شما باارزشهای اولیه دمکراسی ما کاملاً ناسازگار است.
این نامه میافزاید: دولت همچنان به عربستان سعودی سلاح میفروشد که این کشور از آن در جنگ فاجعهبار یمن استفاده میکند. برای ولیعهد عربستان در سفر رسمی او [به انگلیس] فرش قرمز پهن میکند و دائماً اقدامات آنها را در مجلس توجیه میکند.
قانونگذاران انگلیسی علاوه بر اینکه خواستار محکومیت عربستان به دلیل رفتار وحشیانه این کشور شدند، بر لزوم توقف فروش اسلحه به این کشور تأکید کرده و خواستار انجام تحقیقات مستقل درباره سرنوشت خاشقچی شدند.
رژیم سعودی ادعا میکند که این روزنامهنگار سعودی، درنتیجه کشمکش و درگیری در کنسولگری کشتهشده است. بااینحال منتقدینی که طی یک ماه گذشته بهطور مرتب در مقابل سفارتخانه عربستان در لندن تجمع کردهاند، این روایت را ساختگی خوانده و خواستار کاهش سطح روابط سیاسی و توقف همکاریهای نظامی با این کشور شدهاند.
دولت انگلیس تاکنون چندین بیانیه در چارچوب وزرای خارجه کشورهای اروپایی و گروه جی 7 در انتقاد از قتل خاشقچی و لزوم روشن شدن ابعاد کامل این ماجرا منتشر کرده است.
در این بیانیه آمده است: آمده است: وزیران خارجه گروه جی 7، شامل کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، انگلیس، ایالاتمتحده آمریکا و نماینده عالی اتحادیه اروپا قتل خاشقچی را که پادشاهی عربستان سعودی تائید کرد در کنسولگری این کشور در استانبول صورت گرفته، با شدیدترین لحن ممکن محکوم میکنند.
بااینحال وزیر خارجه انگلیس در پاسخ به کاهش سطح روابط دیپلماتیک و قطع همکاریهای نظامی با ریاض معتقد است که واکنش کشورش بایستی سنجیده و حسابشده باشد. او ادعا میکند که لندن قوانین سختگیرانهای را درفروش سلاح به عربستان رعایت میکند و احتمال نقض قوانین بینالمللی توسط ریاض را منکر میشود.
انگلیس یکی از تأمینکنندههای اصلی سلاح برای تجاوز حاکمان سعودی به مردم فقیر و بیدفاع یمن به شمار میرود. این کشور از زمان آغاز جنگ یمن به رهبری عربستان که تاکنون موجب کشته شدن بیش از 16 هزار شهروند این کشور و زخمی شدن دهها هزار نفر دیگر و ویرانی این کشور مسلمان شده است، مجوز فروش حدود پنج میلیارد پوند سلاح به عربستان سعودی را صادر کرده و در آموزش نیروهای سعودی نقش جدی داشته است.
مجموعه شواهد نشان میدهد باوجود مدارکی که حاکی از نقش رهبران سعودی در قتل خاشقچی است، انگلیس حاضر به چشمپوشی از معاملات پرسود تسلیحاتی با این کشور نیست. چنانچه الیستر برت معاون وزیر امور خارجه طی اظهاراتی در پارلمان تصریح کرد که لندن معتقد نیست توقف فروش اسلحه به عربستان، تأثیر به سزایی در پایان دادن به درگیریها در یمن، داشته باشد.
دیروز (یکشنبه) نشریه آبزرور فاش کرد که باوجود اثبات قتل خاشقچی، همکاریهای نظامی لندن و ریاض بدون وقفه در جریان است.
این نشریه انگلیسی با اشاره به تداوم سفر هیاتی های انگلیسی از سوی وزارت امور خارجه و تجارت بینالملل به عربستان طی یک ماه گذشته افزود: دو طرف مشغول رایزنیهای آخر درباره فروش 48 فروند جنگنده تایفون به عربستان هستند که تفاهمنامه آن ماه مارس گذشته به امضاء رسید.
بر اساس آخرین گزارشها، وزیر امور خارجه انگلیس امروز (دوشنبه) با 'سلمان بن عبدالعزیز' پادشاه و عادل الجبیر همتای عربستانی خود دیدار و درباره اوضاع یمن و تحولات مربوط به قتل خاشقچی گفتوگو کرده است.
علاوه بر این او قرار است با «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان، شیخ محمد بن زاید آل نهیان ولیعهد ابوظبی، علی محسن معاون رئیسجمهوری و خالد الیمنی وزیر خارجه دولت فراری و مستعفی یمن دیدار کند.
وزیر امور خارجه انگلیس پیشازاین سفر گفته بود: تلفات انسانی در یمن غیرقابل محاسبه است؛ میلیونها آواره، شیوع قحطی و بیماری و سالها جنگ خونین. اکنون تنها راهحل یک تصمیم سیاسی برای کنار گذاشتن اسلحه و پیگیری صلح است.
هانت همچنین درباره قتل خاشقچی افزود: جامعه بینالملل همچنان بهصورت یکدست از قتل وحشیانه جمال خاشقچی در رعب و خشم به سر میبرند. این غیرقابلقبول است که هنوز ابعاد کامل پشت پرده قتل او روشن نشده است.
رئیس دستگاه دیپلماسی انگلیس در توجیه سفر خود به عربستان گفته بود: این کشور را تشویق میکنیم تا با تحقیقات ترکیه درباره مرگ وی (خاشقچی) همکاری کاملی داشته باشد و بدین ترتیب عدالت را برای خانوادهاش محقق کنیم.
بااینحال کارشناسان معتقدند زمانی که تضاد بین منافع اقتصادی و امنیتی یک کشور و توجه به حقوق بشر و ارزشهای انسانی مطرح میشود، تمایل کمی برای جانبداری از حقوق بشر در ازای چشمپوشی از منافع اقتصادی نشان داده میشود.
چنانچه پیشتر یک منبع نزدیک به دولت انگلیس که خواست نامش فاش نشود به ایرنا گفت: ماجرای خاشقچی تکاندهنده است اما بایستی آن را در درازمدت مدنظر قرارداد. او بهطور ضمنی خاطرنشان ساخت که این ماجرا بر روابط دیرینه لندن با ریاض تأثیر چندانی نخواهد داشت و منجر به توقف همکاریهای تسلیحاتی نمیشود.
ایرنا/