ملخ‌ها؛ مهمانان پرخرج ایران

تا اینجای سال 98 ملخ‌ها پرهزینه‌‌ترین مهمانان ایران، پس از سیل ویرانگر هستند. مهمانانی که دست طبیعت آنها را رهسپار ایران کرده و با آمدن‌شان 10 میلیارد تومان خرج بر روی دست مسئولان گذاشته‌اند و حالا علی‌رغم ریزش‌ جمعیت‌شان و پیش‌بینی کاهش بیشتر آنها در خردادماه درخواست‌ برای اختصاص 20 میلیارد تومان دیگر برای مقابله با این حشرات از سوی وزیر کشور پذیرفته شده است تا مجموع هزینه‌کرد برای این مهمان که در مناطقی از جنوب کشور (هرمزگان، سیستان و بلوچستان، کرمان، بوشهر، خوزستان، فارس و خراسان جنوبی) جا خوش کرده‌اند به 30 میلیارد تومان برسد. 

شایعه حضور ملخ‌های صحرایی یا آفریقایی در جنوب ایران از ماه‌های آخر سال 97 یعنی اوایل بهمن‌ماه آغاز شد؛ شایعه‌ای که به سرعت از سوی مسئولان تکذیب شد. کیخسرو چنگلوایی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در همان زمان اعلام کرد که «خبری از هجوم ملخ‌ها در ایران نیست و تا کنون در چهار شهرستان استان این ملخ‌ها به صورت انفرادی دیده شده‌اند اما در حال حاضر جای نگرانی برای استان نیست.» او گفت که «کم‌کاری در کشورهای همسایه باعث شد تا شاهد ورود دسته‌های اولیه و پیش‌ قراولان این آفت به ایران باشیم. این نوع آفت در برخی از استان‌ها مانند بوشهر و هرمزگان پیدا شده است اما میزان این نوع ملخ به مرحله‌ای که شاهد طغیان آن در مزارع باشیم نرسیده است.» اما با گذشت چند ماه از این خبر و وقوع سیل در استان‌های جنوبی، در فروردین ماه تصاویری از ورود دسته‌های اولیه ملخ در استان‌های جنوبی منتشر شد که حکایت از رسیدن ملخ‌ها به ایران داشت. سعید معین، مدیر مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات در این رابطه گفت: «این‌ شایعه که ۵۰ میلیون ملخ در راه ایران هستند صحت ندارد، اما امسال وضعیت به مراتب بدتری نسبت به سال‌های گذشته در زمینه هجوم ملخ‌ها داریم‌ چرا‌که تجمع دسته‌های ملخ در عربستان سعودی ایجاد شده و به صورت گروهی این ملخ‌ها در حال حمله به شمال شبه‌جزیره عربستان سعودی و نهایتاً مرزهای جنوبی کشور هستند.» این اولین باری نیست که ایران با هجوم این تعداد ملخ مواجه می‌شود. بزرگ‌ترین حمله ملخ‌ها پیش از این مربوط به سال‌های ۴۰ تا ۴۲ می‌شود که ۲.۵ میلیون هکتار از زمین‌های کشاورزی را مورد حمله قرار داده است و تنها حدود ۴ استان درگیر آن بوده‌اند. اما برخی کارشناسان هجوم این بار ملخ‌ها به ایران را حتی از هجوم ملخ‌ها در دهه 40 بیشتر دانسته‌اند و معتقدند که بارندگی‌های خوب زمستان گذشته علت هجوم آنها به ایران است.

با خودنمایی هرچه بیشتر ملخ‌ها در ایران و البته شدت گرفتن نگرانی‌ها از هجوم این ملخ‌ها به مزارع و باغات، مدیر مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات از آمادگی برای مقابله با این حشرات خبر داد. او گفت که هیچ نگرانی‌ای بابت مقابله با ملخ‌های مهاجم نداریم و تاکنون بیش از یک میلیون ملخ در عملیات‌های سازمان حفظ نباتات معدوم شده‌اند. با این حال به گفته معین، مشکل اصلی در این زمینه اعتبارات است که بتوانیم در اردیبهشت‌ماه با توجه به پیش‌بینی‌های صورت گرفته آمادگی خود را برای هجوم ملخ‌ها بیشتر کنیم. او گفت: «در این زمینه پیشنهاد اعتبار ۱۲ میلیارد تومانی را به ستاد بحران کشور ارائه کرده‌ایم و با ۱۰ میلیارد تومان آن موافقت شده اما هنوز هیچ اعتباری به سازمان حفظ نباتات برای اجرای عملیات مبارزه با ملخ‌های مهاجم داده نشده است.» 

حالا اما با گذشت نزدیک به یک ماه از زمان آغاز مبارزه با این آفت در ایران، خبرهایی از آغاز فاز دوم هجوم ملخ‌های صحرایی به گوش می‌رسد. ملخ‌هایی که حاصل تخم‌ریزی گروه اول ملخ‌های صحرایی در ایران هستند. علی اکبری نماینده مردم شیراز و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس گفته است: متاسفانه فاز دوم هجوم ملخ‌ها در مرحله شروع است و حتی به جنوب استان فارس و شهر کازرون هم رسیده‌اند. او گفت: ملخ‌ها در مرحله قبل به ایران آمدند و در هرمزگان هم حضور داشتند و به سمت چابهار و بوشهر هم حرکت کردند. استان فارس هم تلاش کرد که مبارزه با حمله ملخ‌ها را در استان هرمزگان انجام دهد اما قدرت تخم‌ریزی ملخ‌ها بسیار زیاد است و پس از گذشت چند هفته مجددا ملخ‌ها در اثر این تخم‌ریزی‌ها به وجود آمده و به حرکت خود ادامه می‌دهند. او اما ابزار مقابله با ملخ‌ها را سم پاشی می‌داند؛ ابزاری که البته با محدودیت‌هایی همراه است و همین محدودیت به اعتقاد او امنیت غذایی ایران را تهدید می‌کند. او گفته است: سازمان برنامه و بودجه باید این موضوع را قبل از اینکه ابعاد فاجعه بیشتر شود در اولویت کار خود قرار دهند تا مشکل منابع در این بخش حل شود. 

مشکل منابع و بودجه برای مقابله با آفت نباتی چون ملخ از ابتدای انتشار خبرها درباره هجوم این حشرات به ایران تا به امروز که خبرها حکایت از شروع موج دوم هجوم آنها دارد، از زبان مسئولان سازمان حفظ نباتات کشور شنیده می‌شد. در همان ابتدای کار از 12 میلیارد بودجه‌‌ای که این سازمان برای مقابله با ملخ‌ها درخواست کرد با اختصاص 10 میلیاردی تومانی آن موافقت شد. حالا اما در نیمه راه وزیر جهاد کشاورزی خواستار بودجه بیشتری برای مقابله با این آفت شده است؛ درخواستی که به گفته سخنگوی سازمان حفظ نباتات با اختصاص آن موافقت‌های ضمنی شده است. محمدرضا میر در‌این‌باره گفته است: وزیر جهاد در نامه‌ای به رحمانی فضلی، رئیس ستاد مدیریت بحران کشور خواستار اختصاص ٢٠ میلیارد دیگر اعتبار برای مبارزه برای ملخ صحرایی شده است. وی با اشاره به اعتبارات لازم برای مبارزه با این آفت توضیح داده که گرچه ١٠ میلیارد تومان برای این کار دریافت کردیم اما اخیراً نیز وزیر جهاد نامه‌ای به رحمانی فضلی، رئیس ستاد مدیریت بحران کشور نوشته و درخواست ٢٠ میلیارد تومان اعتبار دیگر برای این کار کرده که مورد پذیرش وی قرار گرفته و به سازمان برنامه و بودجه ارجاع داده شده است تا تصمیم نهایی در این زمینه اتخاذ شود.

با این حال اما به گفته او، علی‌رغم مبارزه با ملخ‌های صحرایی در سطح ۳۵۵ هزار و ١٧٣ هکتار از ٨ مناطق جنوبی کشور (هرمزگان، سیستان و بلوچستان، کرمان، بوشهر، خوزستان، فارس و خراسان جنوبی) اما این ملخ‌ها همچنان در ایران حضور دارند، هرچند طبق پیش‌بینی‌های فائو ریزش‌های تعداد جمعیت ملخ‌های صحرایی در ایران کاهش یافته و در روزهای آینده این ریزش‌ها ادامه خواهد داشت. به گفته سخنگوی سازمان حفظ نباتات کشور، فائو پیش‌بینی کرده از ۱۵ یا ۱۶ خردادماه با ریزش‌های جدیدی در این زمینه مواجه هستیم.

ابتکار/