شوشان ـ جعفر دیناروند :
اخلاق خوب و پسندیده. بد و غیر قابل تحمل، از جمله عبارات رایجی است که معمولا در گله مندی یا رضایت از رفتار کسی بیان می شوند.اخلاق در قالب رفتار، ساده ترین برداشتی است که از آن می شود. آیا اخلاق محدود به همین معنا است؟
از اینکه رفتار مورد ارزیابی قرار می گیرد،شکی نیست اما نوع ارزش ها کدامند؟علم اخلاق سابقه طولانی در میان سایر علوم دارد.در فلسفه، بخش مهمی به نام اخلاق جای دارد که به نظریه پردازی می پردازد.نکته ی مهم در اخلاق، ترسیماتی است که در مورد آن می شود. این نظریات که تابع ارزشیابی های خاصی است، در میان جامعه و به منظور هماهنگی در رفتارها، اجرا می شوند.
بنابراین، اخلاق تابع باورهای حاکم بر جامعه است.آنگونه که سنت ها، عرف، فرهنگ و باورهای همگانی می طلبند، مورد ارزیابی قرار می گیرند.
نظریه پردازان،جهت رهایی از تعدد آرا و به منظور یکپارچگی هر چه بیشتر، به تدوین قوانین می پردازند.رفتار مطابق با قانون، هنجار و خلاف آن، نابهنجاری محسوب می شود.
در واقع، رفتار درست برابر با اخلاق نیکو خواهد بود.یک نکته مهم در اینجا قابل تامل است که« اینک که اخلاق با فرهنگ سنجیده می شود و فرهنگ ها، مشابه نیستند» ، آیا انتظار رفتار مشابه در محیط های مختلف امکان پذیر است؟کدام رفتار درست تلقی می شود؟
از طرفی، تربیت، نیاز بدون چون و چرای انسان هاست. یک بخش مهم از فعالیت های انسانی، رفتارها هستند.تفاوت های فردی نیز امر پذیرفته ای است.تربیت در مورد اخلاق چه موضعی دارد؟آیا ثغییرات را طبیعی می داند؟آیا در تربیت، داشتن رفتارهای متفاوت، متناقض و حتی متضاد، طبیعی است؟
اخلاق در یک بخش از جامعه، به یک شکل و در بخش دیگر، به شکل دیگر، از نظر تربیت، جگونه تفسیر می شود؟
شکی نیست که تربیت، بر اساس قوانین انسان ساخته، مورد ارزیابی قرار نمی گیرد.انسانیت انسان، آدمیت آدمی و رشد جوهره و اصل انسانی، هدف نهایی تربیت است.
اگر رفتاری تحت عنوان اخلاق مورد ارزشیابی قرار می گیرد، با معیارهای انسانی سنجیده می شود.تربیت اخلاقی، نزدیک کردن رفتارهای انسانی به جوهره ی درونی اوست.این توانایی در انسان وجود دارد تا رفتارهای خود را برای موفقیت جنبه های انسانی، به عمل تبدیل کند.
تربیت اخلاقی، کوششی است که به منظور یکپارچگی فرهنگی در میان جوامع انجام می گیرد تا در نهایت، منجر به تک فرهنگی شود.فرهنگی که یک چیز بیشتر نیست.
فرهنگ انسانی، اخلاق آدمی، رفتاردرست و مطابق با آدمیت ، دوستی ، صمیمیت ، صلح ، صفا ، همزیستی ، همکاری ، از خود گذشتگی، رفع محرومیت، ریشه کن کردن فقر، دوری از جنگ و در نهایت، لذت بردن در کنار هم، از نشانه های اخلاق مورد نظر تربیت است.تربیت اخلاقی دارای روش ها و اصولی است که قابل ارائه هستند.