بیکاری در مناطق مرزی وخیم شد + جایگاه خوزستان

معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه خاطر نشان کرد: ناپایداری وضعیت شاغلان موجود در بنگاه های اقتصادی، بیکاری دانش آموختگان و 4.5 میلیون نفر دانشجو و کارایی پائین سرمایه گذاری و سرمایه سرانه بالا برای ایجاد یک شغل مولد از موارد دیگر این چالش است.

معضلات روز بازار کار

وی مسائل بازار کار آینده کشور را از منظر جمعیتی بررسی کرد و افزود: وجود جمعیت 36 میلیونی زیر 25 سال و وجود تفاوت ها و تعارضات آشکار در تابع مطلوبیت خانوارها و تابع رفاه اجتماعی که از سوی حکومت تعریف شده، از جمله این مسائل است.

طائی همچنین مسائل بازار کار آینده کشور را از منظر تقاضا نیز بررسی کرد و خاطرنشان کرد: ایجاد سالانه حداقل یک میلیون شغل، پائین بودن مقیاس عمومی تولید، نیل به اهداف کار شایسته، تحول بازار کار به بازار مبادله دانش و اطلاع رسانی نوین در بازار کار از مسائل مهم دیگر در این بازار است.

با وجود تاکید طائی بر وخامت بیکاری در مناطق مرزی کشور، اما وی به صورت کلی به این موضوع پرداخته و آدرس دقیقی از مناطق مرزی دارای وخامت بیکاری وجود ندارد. در حال حاضر 13 استان کشور در مناطق مرز خشکی کشور واقع شده است که با 3 استان دارای مرز آبی مازندران، هرمزگان و بوشهر تعداد استان های مرزی کشور به 16 استان می رسد.

هم اکنون مرز خشکی ایران در شمال با آذربایجان، ارمنستان، ترکمستان و در شرق با افغانستان و پاکستان و در غرب با ترکیه و عراق است که مجموعا 13 استان را شامل می شود. اگر مرزهای آبی را هم در نظر بگیریم مازندران در شمال و هرمزگان و بوشهر در جنوب هم به این آمار افزوده می شود.

تمرکز 36 میلیون نفر در 16 استان مرزی

طبق گفته معاون وزیر کار، وضعیت اشتغال در 13 تا 16 استان کشور از مجموع 31 استان هم اکنون وخیم است. البته قطعا منظور تمام نقاط و شهرهای استان های مرزی نیست و اشاره طائی به برخی مناطق واقع در استان های مرزی و به ویژه مناطق محروم کشور است که در اینصورت نیز وخامت بیکاری، قابل تامل است. ادامه روند بیکاری در مناطق وسیعی از مناطق مرزی کشور باعث گسترش مهاجرت اجباری به استان های برخوردار برای کار و در نتیجه خالی شدن مناطقی از کشور از جمعیت و زندگی و در نقطه مقابل تمرکز شدید در دیگر مناطق مانند تهران خواهد بود.

16 استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، گلستان، مازندران، گیلان، اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان، بوشهر و هرمزگان در حاشیه کشور واقع شده اند که هم اکنون میلیون ها نفر از جمعیت کشور را در خود جای داده اند.

طبق سرشماری سال 90 در 13 استان مرزی کشور که دارای مرز خشکی است 32 میلیون و 490 هزار و 541 نفر زندگی می کنند که به صورت بالقوه در خطر بحران بیکاری و به گفته معاون وزیر کار وخامت در ورود به بازار کار مواجه هستند. در صورت افزودن جمعیت استان های دارای مرز آبی مازندران، هرمزگان و بوشهر به این آمار، جمعیت کل استان های مرزی به 36 میلیون و 241 هزار و 855 نفر بالغ می شود.

با این وجود، دقیقا مشخص نیست چه تعداد از این جمعیت ساکن در استان های مرزی کشور، دارای بحران بیکاری هستند اما به صورت کلی استان هایی مانند سیستان و بلوچستان، ایلام، کرمانشاه و کردستان قطعا با مسائل بیشتری در بیکاری جوانان جویای کار مواجه اند و اوضاع در برخی استان های مرزی مانند خراسان های شمالی، رضوی، جنوبی، آذربایجان های غربی و شرقی به گواه آمارهای مرکز آمار ایران چندان بد نیست و نمی توان این بخش ها را دارای وخامت بیکاری دانست.

هرچند معاون وزیر کار به صورت آماری درباره وخامت بیکاری در مناطق مرزی کشور سخن نگفت، اما توسعه نیافتن صنعت و تولید در مناطق مختلف کشور به صورت متوازن، در دسترس نبودن فرصت های شغلی مناسب برای کارجویان و همچنین تمرکز بازار کار و تولید در مناطقی از کشور مانند پایتخت و یا مناطق نفتی کشور؛ در یکی دهه های اخیر باعث مهاجرت های اجباری از حاشیه به مناطق مرکزی کشور شده است.

مهاجرت اجباری برای کسب درآمد

مرکز آمار ایران بر اساس آخرین سرشماری انجام شده اعلام کرد بیش از 1 میلیون و 730 هزار نفر در 16 استان مرزی کشور بیکار هستند که از این بین سهم استان هایی مانند خراسان رضوی، خوزستان، کرمانشاه، گیلان و سیستان و بلوچستان بیشتر است.

حسین اکبری با بیان اینکه وخامت بیکاری در مناطق مرزی کشور می تواند حد بحران را در این بخش از کشور به لحاظ اشتغال نشان دهد گفت: البته بهتر بود معاون وزیر کار بگوید که چه مناطقی از مرزها دارای وخامت است و چه تعداد بیکار را در حال حاضر در خود جای داده است.

این کارشناس بازار کار اظهارداشت: مرکز پژوهش های مجلس نیز قبلا درباره وضعیت کسب و کار در استان ها گزارشاتی ارائه کرده است. در هر صورت فرد بیکار مجبور می شود به جستجوی شغل بپردازد و این مسئله به دلیل نبود شغل مناسب در مناطق مرزی کشور در دهه های اخیر موج مهاجرت به شهرهای بزرگ را ایجاد کرده است.

اکبری خاطرنشان کرد: یکی از عوامل افزایش مشاغل غیررسمی و دستفروشی در شهرهای بزرگ، مهاجرت از مناطق کمتر برخوردار به کلانشهرها به امید کسب درآمد است. در حال حاضر اساسی ترین اقدامی که باید در بازار کار صورت گیرد، مدیریت صحیح و حکمرانی است.

سرنوشت زودبازده ها چه شد؟

وی بازگرداندن بنگاه های غیرفعال و نیمه تعطیل به چرخه تولید و کار و ارزیابی مداوم فعالیت این واحدها را از جمله برنامه های موثری دانست که دولت می تواند در دستور کار قرار دهد. همچنین شفاف سازی کارها و در دست بودن اطلاعات مربوط به تعداد بیکاران نیز می تواند در کنار دسته بندی بیکاران بر اساس نوع مهارت ها، تخصص و سطح تحصیلات می تواند منجر به برنامه ریزی های دقیق در بازار کار کشور شود.

این کارشناس روابط کار با تاکید بر لزوم مشارکت واقعی مردم در کارها و فراهم کردن این زمینه از سوی دولت اظهارداشت: در دولت سابق به عنوان زودبازده ها تسهیلات فراوانی پرداخت شد ولی واقعیت این است که به بنگاه های زودبازده واقعی تسهیلات پرداخت نشد و در حال حاضر نیز مشخص نیست این تسهیلات به کجا رفته و به چه نحو در حال بازگشت است.

به گفته اکبری، همچنین روشن نیست چه میزان شغل از طریق پرداخت وام به طرح های زودبازده در دولت های سابق در کشور ایجاد شده است.

جدول تفکیک جمعیت و نرخ بیکاری استان های مرزی