سیری در زندگی امام جعفر صادق (ع)

مدت زندگیش شصت و پنجسال و دوره امامتش سی و چهار سال بود. در آغاز امامت حضرت امام جعفر صادق برخی از خلفای اموی از روی ظلم و تعدی بر ممالک اسلامی حکومت می کردند که از سیاه ترین ادوار تاریخ اسلام است. در این دوران، اسلام و امت اسلامی بازیچه اغراض آنها بودند. امویان یا بنی امیه هیچ ارزشی برای مردم قائل نبودند و تمامی مسلمانان به ویژه پیروان خاندان نبوت در حکومت بنی امیه در سختی و خفقان بسر می بردند . عبدالملک یکی از حکام اموی در خطبه ای بین مردم نمازگزار با صدای بلند گفت که هرکس مرا به تقوی و پرهیزگاری ...

دعوت کند گردنش را میزنم. بنی امیه از همان آغاز پیدایش اسلام، با دین و پیامبر (ص) دشمنی آشتی ناپذیری داشتند . حوادث صدر اسلام به خصوص جنگ های بدر و احد باعث شد که این قوم کینه ای بی تسکین از رسول خدا داشتند و به همین ترتیب از امیرالمومنین و اولادش به شدت ناراحت و دشمنی نشان می دادند. در سال چهلم هجرت پس از شهادت امیرالمومنین و به قدرت رسیدن معاویه ، دنیای اسلام به دست بنی امیه قبضه شد و شدیدترین فشارها بر شیعیان آغاز گشت، ناسزا گفتن به امیرالمومنین در سرلوحه برنامه های بنی امیه بود شهادت امام حسین و یاران با وفایش و کشتار شیعیان اوج جنایات آنها بود. امام صادق علیه السلام همچون سایر ائمه گرامی ما در تمام مدت زندگی و از جمله سالهایی که امویان حکومت می کردند، پنهان و آشکار به مبارزه با ستمگران اشتغال داشت و به روشنگری می پرداخت و یاران خود را هدایت می کرد. از بارزترین خدمات امام باقر و امام صادق علیه السلام در آن ادوار سیاه نهضت علمی آندو گرامی برای احیاء و حفظ و معارف اسلام و پرورش عالمان و فقها ء متعهد و مسئولی بود که بتواند در اقصا نقاط سرزمین اسلامی دین و قرآن را ترویج نمایند. بخش دوم عمر امام جعفر صادق مصادف با دوران حکومت منصور خلیفه عباسی بود. امام در زمان منصور از شهرت علمی عظیمی برخوردار بود و مورد توجه بسیاری از فقهاء و محدثین اهل سنت بود. منضور با توجه به کینه شدیدی که نسبت به علویان داشت آن حضرت را شدیدا زیر نظر گرفته و اجازه زندگی آزاد به او نمی داد و امام هم اعتقاد خود را دایر بر اینکه امامت حق منحصر به فرد او بوده و آن را غضب کرده اند پنهان نمی داشت. امام صادق علیه السلام در حدیثی فرمود که اسلام روی پنج مطلب استوار است. نماز ، زکات، حج، روزه  و ولایت . از او پرسیدند کدامیک از آنها اهمیت بیشتر دارد و پاسخ امام این بود. ولایت زیرا ولایت کلید بقیه است و والی مردم را به این مطالب هدایت می کند.

در این روایت، ولایت به عنوان اصلی مطرح شده که اجرای سایر اصول در گرو وجود آن است. این روش برای منصور بسیار خطرناک بود و به این جهت مترصد فرصتی بود تا به بهانه ای امام را به قتل برساند. البته فعالیت های امام به طور عمده در خفا انجام می گرفت و اصحاب خود را نیز سفارش می فرمود که اسرار اهل بیت را کتمان کنند و در اینخصوص روایات زیادی از آن امام نقل شده است امام سعی می کرد کمتر با منصور ملاقات داشته باشد و دیگران را نیز به این امر سفارش می فرمود. امام جعفر صادق از نظر علمی در دوران خود یک استثناء بود، علاوه بر شیعیان علمای سنی مذهب هم در خدمتش حاضر می شدند تا از علوم الهی او بهره ای ببرند .

کثرت دانش اندوزانی که در محفل درس امام حاضر می شدند و یا از آن حضرت حدیث نقل می کردند نشان دهنده عظمت شخصیت علمی ایشان می باشد. ابوخنیفه که یعنی پیشوایان بزرگ اهل سنت و امروز بیشترین پیروان مذاهب تسنن پیرو او هستند درباره امام صادق گفته است که: من هرگز فقیه تر از جعفر بن محمدصادق ندیده ام و او مسلما اعلم امت اسلامی است.

شیخ مفید درباره امام جعفر صادق علیه السلام می گوید که: « به اندازه ای که علماء اسلام از آن حضرت حدیث نقل کرده اند از دیگر افراد خاندان وی روایت نقل نشده است. سرانجام منصور نتوانست وجود امام را که آوازه امامت، رهبری، تربیت شاگردان فراوان و رهبریش تا دورترین سرزمین های اسلامی پرکشیده بود تحمل کند و در نتیجه او را مسموم کرد. امام صادق در لحظات آخر عمر مبارک دستور داد که تا خویشاوندان وی گردآن وجود مبارک جمع شوند و آنگاه همه را مخاطب قرار داد و فرمود : شفاعت ما ائمه شامل کسی که نماز را سبک بشمارد نمی شود. ایام میلاد با سعادت این امام بزرگوار بر همه شیعیان و خوانندگان این مقاله مبارک باد.