28 مرداد همچون 30 تیر و 29 اسفند از جمله روزهایی است که بیش از هر نام ، تداعی کننده نام مرحوم دکتر محمد مصدق است . به بیانی دیگر دکتر مصدق را باید کارکتر اول و وجه مشترک این سه روز مهم تاریخی نامید . با روی کار آمدن دولت دکتر مصدق و پیروزی نهضت ملی شدن نفت دمیدن روح دموکراسی بر کالبد استبداد زده ایران بود.

شوشان - سارا ممبینی :رضا کیانی را فعالان حوزه ی فرهنگ ، سیاست و هنر به خوبی می شناسند . وی پژوهشگر تاریخ و کارشناس ارشد علوم سیاسی است . همچنین ، نمایش نویسی ، روزنامه نگاری و کارگردانی تئاتر را نیز در رزومه ی خود دارد . رضا کیانی عضو کانون ملی منتقدان تئاتر ایران و پژوهشگر حوزه ی علوم ارتباطات نیز هست . درسالگرد کودتای 28 مرداد با وی در خصوص این واقعه ی تاریخی به گفتگو نشستیم .

رضا کیانی کودتای ننگین 28 مرداد وسقوط دولت مردمی دکتر محمد مصدق را یکی از فرازهای مهم تاریخ معاصر ایران می داند و می گوید :

در ترسیم فضای مرداد 1332 و چرایی و چگونگی کودتای 28 مرداد بارها به یک زاویه تکراری بسنده شد اما به نظرم می بایست به بیان ناگفته ها و زوایای جدیدی از این حادثه تلخ تاریخی ارج نهاد و فارغ از هرگونه تعصبات کاذب و تعاریف سنتی ، نسل امروز را نسبت به گذشته این سرزمین آگاه کرد . و وقایع آن دوران را برحسب مقتضیات زمانش مورد تحلیل قرار داد و بدرستی و شفافیت برای نیاز زمانه خود عبرتهایی آموخت.

رضا کیانی افزود :

دکتر مصدق در ضمیر ناخودآگاه جمعی جامعه ما به عنوان یک مرد بزرگ در عرصه خدمت و مدیریت اجرایی کشور با خصوصیت مهین دوستی و مبارزه با استعمار شناخته شده است.

بیشتر سیاستهای ضد استعماری مصدق را در دوران نخست وزیری ایشان می شناسیم اما در سال 1302 او در کابینه مشیرالدوله به عنوان وزیر امور خارجه حضور داشت و در همان زمان نیز در راه دفاع از منافع ملی به مقابله با سیاستهای استعماری انگلیس ایستاد.

این نویسنده و کارگردان معتقد است دوران 48 ماهه نخست وزیری مصدق یکی از پردردسرترین دورانهای تاریخ معاصر ما بود ، وی گفت :

دولت مردمی ایران در این دوران با تحریمهای مختلفی از لحاظ اقتصادی مواجه بود . دکتر مصدق از آغاز کار دولت خویش ، بیشتر تلاشش را معطوف به دو هدف مهم کرد: یکی اجرایی کردن قانون ملی شدن صنعت نفت و دیگری اصلاح قانون انتخابات . آمریکا نیز علی رغم سردادن شعارهای دموکراسی خواهی و آزادی نتوانست حکومت مردمی و دموکراسی خواه دکتر مصدق را تحمل کند و به جرات می توان گفت که با مشارکت در کودتا اعتبار و اعتماد خود را نزد ایرانیان از بین برد .

رضا کیانی ، پژوهشگر حوزه ی تاریخ و ارتباطات ، دریافت 40 درصد از سهم کنسرسیوم را از دستاوردهای اقتصادی کودتای 28 مرداد برای آمریکا می داند و می گوید :

از حادثه تلخ کودتای 28 مرداد می توان درسهای ارزشمندی آموخت ،یکی از این درس ها ارج نهادن به ایجاد تشکلها و احزاب مستقل و مردمی است .

مردم در قیام سی تیر بطورفعال در صحنه حاضر بودند و جانفشانی کردند تا دولت مصدق برجای بماند . در آن دوران البته فراکسیون ملی در مجلس هفدهم فعال بود و نقش مهمی هم در اعتراضات مختلف ایفا کرد . اما مردم در کودتای 28 مرداد واقعآ دچار سردرگمی بودند و بدرستی که اگر احزاب فعال و آگاهی بخش در هدایت مردم به ایفای نقش می پرداختند ،می توانستند پشتوانه محکمی برای دولت قرار گیرند .

وی افزود :

کودتای 28 مرداد نشان داد که عدم آگاهی مردم از شرایط زمان و به بیانی دیگر نداشتن بینش فکری و سیاسی ، چگونه عده ای را به راحتی بازیچه دست بیگانگان و در مقابل دولت ملی میهن خود قرار میدهد . بنا به گواه تاریخ اهرم اجرایی کودتاچیان در ایجاد آشوبهای خیابانی را برخی انسانهای جاهل فریب خورده و اوباش تشکیل می دادند که کوچکترین درک و شناختی از شرایط کشور نداشتند ! و نکته جالب اینجاست که کودتا چیان فضای ذهنی و اعتقادی مردم را با اشاعه این شایعه که حکومت مصدق کمونیستها را برکشور حاکم خواهد کرد ، منحرف کردند تا احساسات مردم جریحه دار شود

رضا کیانی با اشاره به سیر تاریخی اصلاحات از دوران قاجار و عصر سپهسالار و موانع و بن بست های تاریخی در راه تحقق آن تا کودتای 28 مرداد ، گفت :

اصلاحات مدنظر میرزاحسین خان سپهسالار به میل حاکمان سازگار نشد! اصلاحات امیرکبیر به شهادت او و تحکیم استبداد ناصری ختم شد . دوران مشروطه فرارسید و به یمن مجاهدت مجاهدان و روشنگری روحانیت و روشنفکران تحولاتی ارزشمند در ابعاد سیاسی و فرهنگی در کشور ایجاد شد اما با آغاز زمامداری رضاخان بسیاری از اهداف سیاسی مشروطه خواهان تعطیل شد!

وی روی کار آمدن دولت دکتر مصدق و پیروزی نهضت ملی شدن نفت را دمیدن دوباره روح دموکراسی بر کالبد استبداد زده ایران و شروع فصل تازه ای از تاریخ ایران می داند و می گوید :

اما این دولت ملی نیز با کودتایی ننگین و با اتحاد شوم درباریان ، اوباش و سرویس های جاسوسی آمریکا و انگلیس سقوط کرد

ولی با اینهمه فراز و فرود آزادی و استبداد ، روحیه دموکراسی خواهی در وجود ایرانیان زنده ماند که تجلی این روحیه ی استبداد ستیزی و آزادیخواهی انقلاب 57 را رقم زد .

برچسب ها: رضا کیانی ، کودتا ، تاریخ