ماه محرم یا محرم الحرام نخستین ماه هاي دوازده گانه قمري و از جمله ماههاي حرام مسلمانان نیز میباشد. همان گونه که پیش از ظهور اسلام، در دوران جاهلیت، جنگ و خونریزي در این ماهها ممنوع بود ، حضرت محمد(ص) نیز همان را تأیید کرد.

علت نامگذاري ماه محرم

تاسیس تاریخ براي مسلمانان در زمان خلافت خلیفه دوم مسلمین و با مشورت حضرت علی (ع)در سال شانزدهم هجري صورت گرفته است. مبدا تاریخ را هجرت پیامبر و ماه نخست آن را محرم ، سالی که هجرت روي داده بود گرفتند. علت نامگذاري این ماه آن بود که در ایام جاهلیت، جنگ در این ماه را حرام میدانستند .

در دوم ماه محرم الحرام سال 61 هجري کاروان حضرت امام حسین (ع) وارد کربلا شد و سپاهیان دشمن که هر روز بر تعدادشان افزوده میشد در روزهاي تاسوعا و عاشورا که روز نهم و دهم محرم میباشد او و یارانش را به شهادت رساندند.

امام هشتم شیعیان امام رضا(ع) در خصوص این ماه فرمود: در جاهلیت ، حرمت این ماه نگاه داشته میشد و در آن نمی جنگیدند ولی در این ماه ، خونهاي ما را ریختند و حرمت ما را شکستند و فرزندان و زنان ما را اسیرکردند و خیمه ها را آتش زدند و غارت کردند و حرمت پیامبر را دربارة ذریهاش رعایت نکردند.

آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزي در(مراقبات)نوشته است : کودکانم را میدیدم که در دهه نخست ماه محرم غذا نمیخوردند و به نان خالی اکتفا میکردند کسی هم به آنان نگفته بود ماه محرم شروع شده است گمان میکنم عشقی درونی آنان را برمی انگیخت به همین دلیل ماه محرم با حادثه عاشورا عجین شده است و فرا رسیدن آن دلها را پراز غم میسازد و پیروان و شیفتگان امام حسین (ع) از اول محرم، محافل و مجالسی را سیاهپوش کرده، به یاد آن امام شهید به عزاداري میپردازند. از حضرت امام رضا علیه السلام روایت است که: چون ماه محرم داخل میشد پدرم را کسى خندان نمیدید واندوه و حزن پیوسته بر او غالب میشد تا روز دهم چون روز عاشورا میشد آن روز روز مصیبت و حزن و گریه او بود و میفرمود امروز روزى است که حسین علیه السلام شهید شده است .

احکام عزاداري امام حسین علیه السلام

تمام اعمال و رفتار انسانها; چه فردي و چه اجتماعی، مشمول حکمی از احکام شرعی می باشد و تمام موضوعاتی که به گونه اي با رفتار آدمی ارتباط پیدا می کند، در فقه اسلامی داراي قانون و مقرراتی است . عزاداري سالارشهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام و امامان معصوم علیهم السلام نیز همچون سایر اعمال انسان داراي احکامی است که در این مختصر بدان می پردازیم.

لازم به ذکر است که براي جمع آوري این احکام ، از فتاوا و سخنان مراجع معظم تقلید و عالمان بزرگوار تا آنجا که مقدور بوده ست سود برده ایم و از آنجا که دررساله هاي عملیه و استفتائات همه مراجع بزرگوار، درباره عزاداري در ابعاد مختلف بحث نشده است، فقط به فتاوا و استفتائات موجود بسنده کرده ایم.

احکام :

امام خمینی رحمه الله:

عزاداري براي سیدالشهداء از افضل قربات و مایه تقویت روح ایمان و شهامت اسلامی و ایثار و فداکاري و شجاعت در مسلمین است .

سؤال: آیا بر پا کردن مراسم عزاداري توسط زن دون اذن شوهر جایز می باشد؟

آیت الله نوري همدانی: در صورتی که از اموال شوهر باشد جایز نیست .

سؤال: گاهی برخی از دسته ها که وارد مسجد می شوند، با کفش وارد می شوند، که نوعی بی احترامی به مسجد محسوب می شود، لطفا بفرمائید که این مسئله چه حکمی دارد؟

آیت الله نوري همدانی: اگر موجب هتک شود اشکال دارد .

سؤال: در مورد زنجیر زنی که منجر به سیاه شدن یا مجروح شدن بدن می شود و همچنین غالبا پشت پیراهن افراد باز است و بیشتر درخیابان و معابر عمومی ظاهر می شوند، نظر شما چیست؟

امام خمینی رحمه الله: مانعی ندارد، مگر اینکه موجب ضرر فاحش بر بدن شود .

سؤال: آیا برهنه شدن مردان با حضور زنان براي عزاداري عیب دارد یا خیر؟

آیت الله فاضل لنکرانی: مانعی ندارد و زنها نباید به بدن مرد اجنبی نظر کنند .

سؤال: در مجالس زنانه، زنان مداحی و سخنرانی می کنند و صداي آنها به گوش مردان رهگذر می رسد . آیا این عمل جایز است؟

آیت الله فاضل لنکرانی: شنیدن صداي ایشان اگر در معرضریبه و التذاذ نباشد حرام نیست .

سؤال: سینه زدن با تیغ و یا زنجیر زدن با زنجیري که داراي چاقو و یا تیغ می باشد و منجر به زخمی شدن بدن و جاري شدن خون می شود چه حکمی دارد؟

آیت الله مکاري شیرازي: کیفیت عزاداري باید چنان باشد که بهانه اي به دست دشمنان اسلام ندهد و موجب سوء استفاده از آن نشود .

سؤال: آیا جایز است پارچه و دستمالهایی را که در ایام محرم بر روي علم می بندند بفروش برسانند و در عزاداري و تعمیر حسینیه مصرف کنند؟

آیت الله فاضل لنکرانی: اگر در مراسم عزاداري محل حاجت نباشد و زاید بر متعارف باشد، می توانند بفروشند و به مصارف عزاداري و احتیاجات حسینیه ها برسانند .

احکام تعزیه و شبیه خوانی

امام خمینی رحمه الله: تعزیه و شبیه خوانی اگر مشتمل بر حرام نباشد و موجب وهن مذهب نشود، اشکال ندارد ولی بهتر ست به جاي آن، مجالس روضه خوانی برپا کنند .

سؤال: آیا تعزیه و شبیه خوانی در مراسم عزاداري جایز است؟

آیت الله فاضل لنکرانی: اگر مشتمل بر حرام نباشد و موجب وهن مذهب نشود مانعی ندارد .

آیت الله گلپایگانی رحمه الله: اگر تعزیه خوانی مشتمل بر استعمال آلات موسیقی نباشد و غنا و دروغ نخوانند و مرد لباس مختصبه زن نپوشد، اشکال ندارد .

سؤال: آیا تشبه به اهل بیت علیهم السلام در نمایش و تعزیه و غیر آن جایز است؟

امام خمینی رحمه الله: با مراعات احترام آنان جایز است .

آیت الله فاضل لنکرانی و آیت الله صافی گلپایگانی: در صورتی که مستلزم اهانت نباشد مانعی ندارد .

آیت الله علوي گرگانی: اگر تعزیه و شبیه خوانی موجب هتک حرمت به ساحت مقدس بزرگان دین شود، باید اجتناب شود .

احکام استفاده از لباس سیاه

سؤال: آیا پوشیدن لباس سیاه در عزاداري امام حسین علیه السلام جایز است و آیا رجحان دارد؟

آیت الله فاضل لنکرانی: پوشیدن لباس سیاه در عزاي امام حسین علیه السلام و دیگر ائمه علیهم السلام چون از مصادیق تعظیم شعائر است، واجد رجحان شرعی می باشد و عملا بزرگانی چون مرحوم آیت الله بروجردي در روزعاشورا از قباي سیاه استفاده می کردند .

آیت الله صافی گلپایگانی و آیت الله نوري همدانی: پوشیدن لباس سیاه به عنوان اعلان حزن و اندوه در مصیبت امام حسین علیه السلام و ائمه علیهم السلام رجحان دارد .

سؤال: آیا نماز خواندن با لباس سیاه بر عزاداران امام حسین علیه السلام مکروه است؟

آیت الله صافی گلپایگانی: چون لباس سیاه علامت عزاداران سیدالشهداء است و عزاداري آن حضرت کمال رجحانرا دارد، لذا نماز خواندن با آن نیز مکروه نمی باشد .

احکام موسیقی

مرحوم شیخ انصاري در مکاسب محرمه در پاسخ به کسانی که می گویند غنا می تواند زمینه گریه کردن را فراهم

نماید، می فرماید: چنین شیوه اي نمی تواند مقدمه مستحب یا مباح قرار گیرد و باید به عموم ادله حرمت غنا تمسک نمود.

حاج شیخ عباس قمی رحمه الله در منتهی الآمال می فرماید: عزاداران امام حسین علیه السلام بر وجهی سلوك کنند که زبان نواصب دراز نشود و از استعمال محرمات از قبیل غنا که غالبا نوحه ها خالی از آن نیست وحکایات ضعیفه مظنونۀ الکذب احتراز نمایند و شیطان را در این عبادت بزرگ راه ندهند .

سؤال: در رادیو مدح ائمه طاهرین علیهم السلام با واقعه کربلا را با وزن و ساز و با لحن خوب می خوانند . آیا استماعش جایز است یا خیر؟

امام خمینی رحمه الله: اگر غنا و موسیقی نباشد مانع ندارد .

سؤال: هیئتهاي نوازنده و کسانی که درمراسم تشییع جنازه شهداء موزیک عزا می زنند، از لحاظ شرعی چه حکمی دارد؟ و آیا خرید و فروش آن لوازم حرام است یا خیر؟

امام خمینی رحمه الله: خرید و فروش آلات لهو حرام است و موسیقی مطرب جایز نیست و صداهاي مشکوك مانع ندارد .

سؤال: آیا زدن طبل و شیپور در تعزیه حضرت سیدالشهداء علیه السلام جایز است یانه؟

امام خمینی رحمه الله: اگر از آلات لهو و لعب نباشد و وهن بر مذهب هم نشود مانع ندارد .

سؤال: آیا در عزاداري سیدالشهداء استفاده از طبل و دهل جایز است؟

آیت الله فاضل لنکرانی: استفاده از آلات لهو و لعب حرام است ولی طبل و دهل و امثال آن جزء این آلات نیست .

احکام عاشورا

روزه روز عاشورا و روزي که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان مکروه است . در روایت آمده است که امام صادق علیه السلام فرمود: بنی امیه نذر کردند که اگر موفق به قتل امام حسین علیه السلام شوند، روز شهادت او را جشن بگیرند و مبارك بشمارند و روزه بگیرند و روزه در آن روز سنت آل امیه است، لذا ائمه اطهارعلیهم السلام به جهت مخالفت با این طایفه تبهکار و عدم هماهنگی با آنان، روزه عاشورا را نهی کردند .

در روز عاشورا مستحب است که انسان تا عصر بدون قصد روزه از خوردن و آشامیدن خودداري کند .

بسیار مناسب است که در روز عاشورا کار و کسب تعطیل شود، مگر در حد ضرورت.

امام رضا علیه السلام فرمود: کار و تلاش براي برآوردن حوائج خود را در روز عاشورا ترك کند، خداوند نیازهاي دنیا و آخرت او را برطرف می سازد.

سؤال: در ایام سوگواري امام حسین علیه السلام نماز مقدم است یا عزاداري؟

آیت الله فاضل لنکرانی: بهتر آن است که نماز را مقدم دارند، همانطور که امام حسین علیه السلام روز عاشورا هنگام ظهر نماز ظهر اقامه کردند .

سلام من به محرم به غصه و غم مهدي*به چشم کاسه ي خون وبه شال ماتم مهدي

سلام من به محرم به کربلا و جلالش*به لحظه هاي پرازحزن غرق درد و ملامش

((باآرزوی ظهور آقام امام زمان(عج)و ریشه کن شدن ظلم و ستم از جهان))

–بااحترام –بهنام مهمان پذیر-کارشناس فرهنگی

برچسب ها: محرم ، بهنام مهمانپذیر

X Share

Stumble Upon Delicious Cloob

Digg

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شوشان است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و تولید: ایران سامانه