دین مبین اسلام دینی است کامل و جامع که جامه عمل پوشاندن به احکام نورانی آن خیر و سعادت دنیوی و اخروی را به دنبال دارد. خالق متعال انسان را به عنوان گل سرسبد هستی آفرید و به او کرامت داد.این مخلوق خدا دارای بعد مادی و معنوی است که اسلام به هردوی آنها توجه کرده و در سیره امامان معصوم این نکته نیز هویداست.

نمونه های متعددی از مزمت پرداختن به دنیا و بی توجهی به آخرت و برعکس وجود دارد اما چون موضوع بحث ما این نیست از ذکر نمونه ها اجتناب میشود. برهمین اساس شرع و عقل منطبق هم هستند و احکام اسلامی احکام عقلانی هستند و در تمامی اوامر و نواهی الهی سعادت و تعالی وجود دارد. فروع دین و ازجمله روزه که بر مسلمانان واجب گردید نیز موجب سعادت ونیکبختی است. این فریضه الهی آثار و برکات و فایده های زیادی دارد که ذکر همه ی آنها نه در بضاعت نویسنده و نه در حد این مرقومه است.اما به مواردی که ما را به نتیجه مطلوب برساند یادآوری می کنم. درخصوص اهمیت و ارزش ماه مبارک خطبه رسول گرامی اسلام است که به فرازهایی از آن اشاره می شود.

"اى مردم! همانا ماه خدا، همراه با بركت و رحمت و آمرزش، به شما روى آورده است؛ ماهى كه نزد خدا برترینِ ماه‏هاست و روزهایش برترینِ روزها، شب‏هایش برترینِ شب‏ها و ساعاتش برترینِ ساعات است .ماهى است كه در آن به میهمانى خدا دعوت شده‏اید و از شایستگانِ كرامت الهى قرار داده شده‏اید . نَفَس‏هایتان در آن، تسبیح است، خوابتان در آن، عبادت، عملتان در آن، پذیرفته و دعایتان در آن، مورد اجابت است . پس با نیّت‏هاى راست و دل‏هاى پاك، از پروردگارتان بخواهید تا براى روزه‏دارىِ آن و تلاوت كتاب خویش، توفیقتان دهد؛ چرا كه بدبخت، كسى است كه در این ماه بزرگ، از آمرزش الهى محروم بماند .با گرسنگى و تشنگى خود در این ماه، گرسنگى و تشنگىِ روز قیامت را یاد كنید؛ به نیازمندان و بینوایانتان صدقه بدهید؛ به بزرگان خود احترام، و بر كوچك‏هایتان ترحّم، و به بستگانتان نیكى كنید. زبانتان را نگه دارید؛"

در ساعات و روزها و ماههای الهی حکمتهایی نهفته است که پیامیران الهی و معصومین مارا از آنها آگاه میسازند تا بهترین بهره را ببریم. بعنوان مثال صدقه دادن و قرآن خواندن و...ثواب دارد اما در این ماه ثوابی مضاعف دارد پس نتیجه میگیریم که گرچه همه ی ساعات و روزها و ماهها مجموعه عمر ماست که خدا به ما ارزانی داشته اما بعضی بر بعض دیگر افضل است و باید بهره بهتری برد.

در این ماه نیز باید ازاین خوان الهی توشه بهتری برداریم و با روزه داری و امساک ازخوردن و آشامیدن و تلاوت هرچه بیشتر قرآن وافطاری و صدقه دادن و دیگر عباداتی که در این خصوص در کتب دینی است خود را به خدا نزدیک تر کرده وخودسازی وتقوی پیشه کنیم. روزه داری ونماز جماعت و سایر عبادات ظاهری دارند و باطنی. شایسته است که به باطن و محتوای عبادات بخصوص عبادات جمعی توجهی بیشتر شود. استادمطهری در تالیفاتش اشاره ای دارد به فلسفه نماز جماعت و داستانی را نقل میکند و میفرماید:فردی نیازمند برخورد میکند به کسی که در حال مهیا بودن برای نماز جماعت بود وبرای اینکه به نماز جماعت برسد دست رد به سینه نیازمند میزند و میرود برای اینکه به نماز جماعت برسد.در صورتیکه نماز جماعت زمینه و بستر انجام عبادات و امور جمعی است و برای تقویت روحیه همکاری و دستگیری دیگران است. ماه بابرکت رمضان هم زمینه ای است که در خوردن چرب و شیرینهای دنیا افراط و اسراف نکنیم و به حداقلها اکتفا نماییم وقناعت پیشه نماییم و با این کارها بیاد تشنگی و گرسنگی آخرت و بیاد گرسنگان و فقرا باشیم. هم امساک کنیم و هم به دیگران و بخصوص فقرا افطاری بدهیم و حس دیگر خواهی ومسؤلیت ومواسات و غمخواری وهمدردی با دیگران در ما تقویت شودو شاکر نعمتهای الهی باشیم.

رمضان، ماه خودسازی و امساک:این ماه ماه امساک و ماه اخلاص و ماه پاکی است اما متاسفانه توجه بیش از حد به ظاهر و آداب این ماه مارا از عمق و باطن و محتوای آن باز داشت. امساک میکنیم واز اذان صبح تا اذان مغرب نمیخوریم و نمی آشامیم اما در وقت افطاری و سحری آن گونه که شایسته است رعایت نمیکنیم و در خوردن زیاده روی و اسراف میکنیم.این موارد شامل حال همه روزه داران نیست اما اغلب اینگونه ایم.غذاهای لذیذ و تنوع در آن و سفره های رنگین با روح و فلسفه روزه داری سازگاری ندارد. ومهمتر اینکه در افطاری دادن نیز بعضا" فلسفه آن گم می شود. افطاری دادن به مسؤلین و متمولین وپولدارها وکارخانه دارها باب شده و بعضی از افراد صاحب منصب در یک شب سه چهار جا دعوتند و آن طرف تر افرادنیازمندی وجود دارند در تامین و تهیه افطاری ناتوانند. در افطاریها غذاهای متنوع فراوان و دردناک تر اینکه شاهد اسراف و تبذیر هستیم. غذاهای فراوان نیمه خورده که دور ریخته می شود.

این موارد یک و دوتا نیست. بصورت یک اپیدمی است که جا دارد صاحب نظران در یک اقدام فراگیر و فرهنگی از طریق رسانه های نوشتاری و دیداری به آن بپردازند. اگر یک تحقیق گسترده و فراگیر در این خصوص صورت گیرد به عمق فاجعه پی خواهیم برد. هدر دادن منابع دراین ماه به وفور به چشم می خورد. در بعد اجتماعی دراین ماه باید بیشتر به فکر فقرا باشیم و به آنها صدقه و افطاری بدهیم ودر مواسات کوشا باشیم آیا چنین است؟ در بعد اقتصادی باید یک ریاضت اقتصادی به قصد قرب الهی داشته باشیم که ضمن تقویت معنویت و خودسازی و اخلاص، با کمتر مصرف کردن منابع را هدر ندهیم و به اقتصاد مقاومتی در بعد خرد آن(اقتصاد خرد) کمک کنیم آیا چنین است؟

ماه رمضان ماهی است که دارای ابعاد معنوی،فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است. اگر به احادیث و روایات و ادعیه ی این ماه توجه شود و به دقت مطالعه و ترجمه شوند میبینم که به همه ابعاد مهمی که اشاره شد مورد نظر است و بافلسفه وجودی این ماه بابرکت فاصله زیادی داریم. باشد که هرساله با آموزه های این ماه آشنایی بیشتری پیدا کرده و حرمت این ماه عزیز را پاس داریم. انشاالله

علی کرد – مدرس دانشگاه