پوپولیسم انتخاباتی

امروزه جایگاه پارلمان درنظام های سیاسی دنیا جایگاهی رفیع و تعیین کننده است و به عبارتی مجلس به عنوان رکن اساسی دموکراسی و تبلور اراده مردم تلقی می گردد. در کشور ما نیز همزمان با جنبش مشروطه یعنی حدود یکصدسال پیش مجلس شورای ملی برپایه اولین قانون اساسی ایران تشکیل و در پی آن نخستین جرقه های دموکراسی در سپهر سیاسی کشور هویدا شد و بلوغ سیاسی رفته رفته در فضای عمومی کشور شکل گرفت و اوج این بلوغ و نهادینه شدن آن با استقرار نظام جمهوری اسلامی درسال 57 و ارائه نسخه سیاسی نوینی مبتنی بر مردم سالاری دینی به منصه ظهور رسید.

برآیند این نظام سیاسی تشکیل مجلس شورای اسلامی و فراهم نمودن سازوکار قانونگذاری بر اساس اصول و ارزش های اسلامی است.اما آنچه که پارلمان جمهوری اسلامی ایران را از دیگر نهادهای مشابه آن در دنیا متمایز می سازد آن روح اسلامیتی است که در کالبد آن دمیده شده ازاینروست که امام راحل مجلس را در رأس همه امور می داند.

مجلس شورای اسلامی به عنوان یکی از قوای ثلاثه تصمیم گیری در کشور و یکی از ارکان سیاسی نظام حکومتی به همان اندازه که در وضع قوانین  مترقی و زمینه ساز توسعه نقش موثر دارد در احیاء و زنده نگاه داشتن روح معنویت و اسلامیت نیز موثر است بنابراین فردی که ردای  نمایندگی چنین مجلسی را به تن دارد باید همزمان هم متخصص و متعهد باشد و هم مومن و متقی و به تعبیر شهید والا مقام شهید چمران: ((می گویند تقوا مهمتر از تخصص است، آن را می پذیرم ولی می گویم کسی که تخصص ندارد و کاری را می پذیرد بی تقوا است))

از آنچه که گفته شد چنین بر می آید که نماینده مجلس شورای اسلامی با هم قطاران خود در سایر مجالس دنیا تفاوت ماهوی دارد البته در سطح کلان این تفاوت ماهوی شامل حال سیاسیون ما به طور عام می شود به عبارتی سیاستمدار ما می بایست بازی های سیاسی را با ابزار دین و اخلاق محک بزند و ازاینروست که شهید آیت الله مدرس سیاست مارا عین دیانت ما و دیانت ما را عین سیاست ما توصیف می کند.

در سیاست عاری از اخلاق اصولاً هدف وسیله را توجیه می کند به عبارتی یک سیاستمدار مادی گرا با هر وسیله ای صرفاً در صدد تحقق اهداف خود است و در راه تحقق این اهداف ابزارهای مختلفی چون عوام فریبی و اغوای مردم را در پیش می گیرد البته این مدل سیاست بیشتر در جوامع غربی و مکاتب سیاسی آن جوامع چون ماتریالیست ها، کمونیست ها و... مشاهده می شود.

در آن جوامع، سیاسیون با ابزار دماگوژیسم و پوپولیسم در صدد کسب پایگاه اجتماعی برمی آیند. البته این دو مقوله با هم توفیر عمده دارند یک سیاستمدار پوپولیست به آنچه می گوید واقعاً باور دارد و همواره در تلاش است که شعار ها و ادعاهایش راعملی کند. اما در واقع شعارهای پوپولیستی به لحاظ جامع و کلی بودنشان عملیاتی شدنشان امری شبیه به محال است اما یک سیاستمدار دماگوگ (عوام فریب) هیچ اعتقادی به آنچه که ادعا می کند ندارد و با وارونه جلوه دادن حقایق و استفاده از دروغ در تلاش برای کتمان حقیقت و نهایتاً رسیدن به مقصود است ازاینرو اصولاً سیاسیون  با مشی دماگوژی (عوام فریبی) را همواره دروغگویان بزرگی می نامند که در سیاست تبلیغاتی خود از ترفند دروغ بزرگ بهره گیری می کنند.

این طیف سیاسیون براین باورند که یکی از دلایلی که دروغ های بزرگ کارایی زیادی دارند این است که اساساً مردم نمی توانند باور کنند که کسی بتواند چنین دروغی بگوید لذا غالباً در رویارویی با چنین دروغی غافلگیر می شوند و تا بخواهند حقیقت را دریابند کار از کار گذشته است. ما سیاسیون خودمان را از دماگوژیسم و عوام فریبی مبرا می دانیم چراکه بر این باوریم که اسلام دروغ را صفتی نکوهیده و پایه و اساس همه گناهان معرفی می کند و روی سخن ما گرایش برخی سیاسیون بخصوص آندسته از افرادی است که درصدد ورود به عرصه انتخابات و نهایتاً فتح کرسی مجلس هستند، این نو سیاسیون خواسته یا ناخواسته برای دستیابی به پایگاه اجتماعی و نفوذ به لایه های مختلف جامعه به ابزار پوپولیسم متوسل می شوند و همانطور که پیش از این نیز گفته شد شعارهایی می دهند که باوجود باور و اعتقاد به آن به دلیل وسعت و دامنه شعار و عدم عملیاتی بودن، امکان تحقق آن  وجود نداشته و در نتیجه با فرض راهیابی به مجلس  دستیابی به آن هدف و شعار برای آن نماینده به رغم اراده باطنی بر تحقق آن امکانپذیر نخواهد بود از اینرو نهایتاً شاهد ریزش آراء آن نماینده در دوره های بعد و بعضاً بی اعتمادی طبقات مختلف جامعه به این طیف افراد هستیم.

امری که نهادینه شدن آن در جامعه ممکن است لطمات وسیع و جبران ناپذیری بر بدنه اعتماد عمومی وارد کند ازاینرو قرآن کریم این قبیل مومنین را همواره از به زبان راندن وعده های پوشالی که امکان عمل به آن وجود ندارد و ممکن است اعتماد عمومی را از بین ببرد برحذر می دارد و آن را ناپسند می داند: ((يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ،كَبُرَ مَقْتًا عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ)) ای کسانی که ایمان آورده اید چرا چیزی را می گویید که انجام نمی دهید، نزد خدا سخت ناپسند است که چیزی رابگویید و انجام ندهید.

با توجه به درپیش رو بودن دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی به همه افرادی که درصدد ورود به این عرصه هستند توصیه مشفقانه می شود ابتدا مطالعه جامعی از اختیارات یک نماینده مجلس داشته باشند و سپس معضلات جامعه را رصد نموده و به تناسب شرایط و وضع موجود به گروههای هدف خود تعهد دهند و از دادن وعده های پوشالی و نهایتاً افتادن در ورطه پوپولیسم اجتناب کنند و برای صعود از دیوار اعتماد عمومی به هروسیله وابزاری حتی به قیمت تخریب آن دیوار چنگ نزنند و همواره سیرت مولای متقیان را سرلوحه خود قرار دهند آنجا که در پاسخ به برخی منتقدین سیاستش در مقایسه با معاویه تعبیر زیبایی دارد: وَاللهِ ما معاویة بأدهَی مِنِّی، وَلکِنَّهُ یَغدرُ وَ یَفجرُ. وَ لَولا کرَاهیّة الغَدر لَکُنتُ مِن أدهَی النّاس.

سوگند به خدا معاویه از من سیاستمدارتر نیست اما او حیله گر و جنایتکار است اگر نیرنگ ناپسند نبود من زیرک ترین افراد بودم.

بدون تردید سیرت و سیاست اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام بهترین مدل سیاسی است که مبتنی بر اخلاق و دین مداری است و مطالعه و نگاه ژرف به این سیاست در طول حیات مبارکشان حاکی از رخنه این سیاست در لایه های مختلف جامعه و کسب پایگاه اجتماعی اصیل و جاودانه است که تا به امروز شاهد آن هستیم  و یقیناً این مدل سیاست می تواند کامیابی دنیا و آخرت سیاسیون ما را رقم بزند و به تعبیر معصوم صداقت بهترین سیاست است. 

و العاقبه للمتقین