اولین های مسجدسلیمان / اولین شهر کشور در انتقال خون

دکتر عبدالحسین قاسم‌زاده گفت : فرایند انتقال خون از انسان به انسان از زمان شناخت گروه‌های خونی محقق شد و انجام این کار عمری کمتر از 100 سال دارد. انتقال خون از انسان به انسان برای نخستین بار در ایران در سال 1303 در شهر مسجد سلیمان و در بیمارستان نفت این شهر انجام شد. سازمان انتقال خون نیز در سال 1353 در کشور تاسیس شد و از آن زمان تاکنون عملیات انتقال خون به صورت رسمی در کشور انجام می‌شود.

وی افزود: فرایند انتقال خون در ایران در سالهای ابتدایی به صورت فروش خون بود و افرادی به ازای انتقال خون خود به افراد نیازمند وجه نقد دریافت می‌کردند؛ با گذشت زمان و مخصوصا با آغاز جنگ تحمیلی، انتقال خون شکل دیگری به خود گرفت و در سالهای دفاع مقدس بسیاری از افراد برای اهدا خون مراجعه می‌کردند و در ازای اهدا خون خود هیچ انتظاری نداشتند. سازمان انتقال خون خوزستان نیز در سال 1357 فعالیت خود را در استان آغاز کرد. در سالهای پس از جنگ تحمیلی، اهدا خون در کشور بیش از گذشته رایج شد و اکنون در این زمینه شرایط بسیار مناسب است.

قاسم‌زاده تصریح کرد: هر فرد 18 تا 65 سال که وزن بیش از 50 کیلوگرم دارد، در صورت سالم بودن می‌تواند خون اهدا کند. خوزستان استانی تالاسمی خیز و تعداد بیماران مبتلا به تالاسمی در این استان قابل توجه است؛ همچنین به دلیل وجود تجهیزات و امکانات درمانی موجود در استان، عملهای جراحی زیادی در بیمارستان‌ها انجام می‌شود و بیماران زیادی از استانهای همجوار و حتی کشورهای همسایه برای درمان به خوزستان مراجعه می‌کنند، به همین دلیل مصرف خون در خوزستان زیاد است و همیشه نیازمند اهدا خون از سوی شهروندان هستیم.

مدیرکل انتقال خون خوزستان خاطرنشان کرد: برخی افراد به اشتباه تصور می‌کنند که اگر یک واحد خون اهدا کنند، از آن تنها به عنوان خون استفاده می‌شود و با انتقال آن به یک بیمار، تنها جان یک نفر نجات می‌یابد، در حالی که اهدا یک واحد خون می‌تواند حداقل جان سه بیمار را نجات دهد، زیرا با پیشرفت علم، امروز از هر واحد خون محصولات زیادی به دست می‌آید و به این ترتیب می‌توان جان چند بیمار را نجات داد. در حال حاضر خوشبختانه با توجه به فرهنگ سازی انجام شده، میزان اهدا خون در جامعه بسیار افزایش یافته به طوری كه سال گذشته میزان اهدا خون در استان پنج درصد افزایش یافت. اکنون 96 درصد اهدا کنندگان در خوزستان را مردان تشکیل می‌دهند و تنها چهار درصد اهدا کنندگان، زن هستند.

وی درباره علت کم بودن میزان اهدا خون در میان خانم‌ها، ادامه داد: بسیاری از خانم‌ها وزن کمی دارند و به طور طبیعی نمی‌توانند خون اهدا کنند؛ برخی افراد نیز تصورها و باورهای نادرستی درباره اهدا خون دارند و به همین دلیل مراجعه نمی‌کنند. زنان 50 درصد جمعیت شهر خوزستان را تشکیل می‌دهند و 50 درصد خون تولیدی را نیز مصرف می‌کنند، به همین دلیل لازم است میزان اهدا در خانم‌ها نیز افزایش یابد. اکنون در برخی کشورهای پیشرفته میزان اهدا خون در زنان و مردان برابر است.

قاسم زاده گفت: زنان سه مرتبه در سال و مردان چهار مرتبه در سال می‌توانند خون اهدا کنند. فردی که خون اهدا می‌کند، پس از 24 ساعت حجم مایعات بدن او جبران می‌شود و در کمتر از یک هفته گلبول‌های از دست رفته نیز در بدن او دوباره ایجاد می‌شوند. همچنین 20 تا 30 روز پس از اهدا نیز فاکتورهای خونی از دست رفته به طور کامل در بدن فرد جبران می‌شوند.

وی افزود: تامین و تضمین خون‌های اهدایی، مهمترین وظیفه سازمان انتقال خون است، به همین دلیل هشت پایگاه اقماری در استان ایجاد شده و سه پایگاه اصلی نیز در اهواز وجود دارد. پایگاه اندیمشک نیز در حال آماده‌سازی است و به زودی راه‌اندازی می‌شود. شهرهایی که پایگاه ندارند تحت پوشش پایگاه‌های موجود در شهرهای همجوار قرار دارند و بیمارستان‌های موجود در این شهرها نیز از ذخیره خون کافی برخوردار هستند.

مدیرکل انتقال خون خوزستان تصریح کرد: سازمان انتقال خون پس از دریافت خون از اهدا کنندگان، اقداماتی بر روی آن‌ها انجام می‌دهد به نحوی كه از یک واحد خون بیش از 10 محصول مختلف به دست می‌آید. همچنین با انجام آزمایش‌های مختلف بر روی خون دریافتی خون از نظر بیماری‌های مختلف مانند انواع هپاتیت، ایدز و بیماری‌های با منشاء مقاربتی بررسی می‌شود، به این ترتیب دریافت کنندگان خون می‌توانند اطمینان كامل نسبت به سالم بودن خون دریافتی داشته باشند. ضمن اینكه به تازگی دستگاه‌ها و تجهیزاتی در سازمان به کار گرفته شده که در کمترین زمان و بیشترین اطمینان آزمایش‌های متعددی را بر روی خون‌ها انجام می‌دهد و همچنین فرآورده‌های متعددی مانند پلاکت، پلاسما، کرایو و فاکتورهای انعقادی از خون تولید می‌شود.

قاسم زاده با اشاره به ارسال 30 هزار واحد پلاسما به آلمان در سال گذشته، خاطرنشان کرد: با توجه به ترویج فرهنگ اهدا خون، در حال حاضر میزان خون موجود در کشور بیش از نیاز داخلی است، به همین دلیل بخشی از پلاسمای تولیدی در استان به شرط دریافت داروهای مورد نیاز به کشورهایی مانند آلمان و فرانسه ارسال می‌شود. بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده در سال 91 بیش از 36 هزار واحد پلاسما به خارج کشور ارسال خواهد شد.

وی درباره نحوه تامین نیاز بیمارستان‌ها به خون، گفت: خون مورد نیاز بیمارستان‌ها به صورت روزانه و بر اساس نیاز آنها تامین می‌شود، همه بیمارستان‌ها نیز از ذخیره خون برخوردارند و بازرسان انتقال خون نیز به صورت مستمر از این ذخایر بازدید می‌کنند.

مدیرکل انتقال خون خوزستان اظهار کرد: در استان خوزستان بیش از سه هزار بیمار خاص وجود دارد که به صورت مستمر نیازمند دریافت خون هستند. در گذشته شرایط به این صورت بود که یک بیمار نیازمند باید از چند روز قبل نیاز خود را به بیمارستان اعلام می‌کرد، ولی در حال حاضر ذخیره خون به اندازه کافی وجود دارد و زمانی که بیمار به بیمارستان مراجعه می‌کند، در همان زمان خون مورد نیاز در اختیار وی قرار می‌گیرد.

قاسم زاده گفت: حدود سه سال است که خون جایگزین در استان حذف شده و حتی در این شرایط نیز با کمبود خون مواجه نمی‌شویم، زیرا هم میزان اهدا خون افزایش یافته و هم شبکه خون‌رسانی تکمیل شده است. در حال حاضر ذخیره خون استان به اندازه‌ای است که حتی اگر 10 روز خون‌گیری انجام نشود، مشکلی ایجاد نمی‌شود؛ با این وجود با توجه به اینکه میزان مصرف خون در استان زیاد است، همیشه نیازمند دریافت خون هستیم.

وی افزود: در حال حاضر شاخص‌های انتقال خون در ایران بسیار مناسب و نزدیک به کشورهای پیشرفته است، زیرا به دلیل وجود باورهای مذهبی و اعتقادی در کشور، میزان اهدا خون بالاست. در کشورهای پیشرفته 60 درصد اهدا کنندگان، مستمر هستند؛ اهدا کننده مستمر به فردی گفته می‌شود که در طول سال حداقل دو بار خون اهدا کند. میزان اهدا کنندگان مستمر در ایران نیز 54 درصد است؛ اگرچه این میزان مطلوب است، ولی باید باز هم افزایش یابد. همچنین میزان اهدا در کشور نیز 23 نفر به ازای هز 1000 نفر است و این میزان در خوزستان بیشتر از میانگین کشوری و به میزان 25 نفر در هر 1000 نفر است.

مدیرکل انتقال خون خوزستان تصریح کرد: در گذشته تولید پلاسما به صورت دستی انجام می‌شد اما هم‌اکنون دو دستگاه تولید پلاسما و پلاکت در استان به کار گرفته شده که بدون خطا کار تولید این محصولات خونی را انجام می‌دهند. این دو دستگاه در بیمارستان گلستان و سازمان انتقال خون مستقرند و به زودی نیز دو دستگاه جدید وارد استان می‌شود.

قاسم زاده خاطرنشان کرد: برخی بیماران مبتلا به تالاسمی و هموفیلی به دلیل اینکه به دفعات خون دریافت می کنند، ممکن است به خون دریافتی حساس شوند، برای حل این مشکل باید خون اشعه دیده دریافت کنند. خون اشعه دیده عوامل و فاکتورهای مضر را از دست داده و در نتیجه این بیماران با دریافت آن دچار مشکل نمی‌شوند. در حال حاضر یک دستگاه اشعه خون در استان وجود دارد؛ البته هنوز نصب نشده و به زودی با نصب این دستگاه، خون سالم به بیماران اهدا می‌شود.

وی ادامه داد: در استان خوزستان کیسه خون مخصوص اطفال نیز تولید می‌شود؛ این کیسه‌ها 150 تا 200 سی سی خون دارند و در اختیار همه بیمارستان‌ها قرار می‌گیرند.

مدیرکل انتقال خون خوزستان با اشاره به اینکه به دلیل گرمای هوا، میزان اهدا خون در تابستان تا حدودی کاهش می‌یابد، اظهار کرد: برای حل این مشکل ساعت کار پایگاه‌های انتقال خون تغییر کرده و تا ساعت 22 نیز عملیات خون‌گیری انجام می‌شود.

قاسم زاده در پایان با تاكید بر تفاوت اهدا خون و حجامت گفت: برخی افراد بدون تجویز پزشک حجامت می‌کنند؛ به این افراد توصیه می‌شود به جای این کار خون اهدا کنند تا از خون خارج شده از بدن آنها استفاده مفید شود. افرادی که حجامت می‌کنند تا 6 ماه بعد نمی‌توانند خون اهدا کنند، به همین دلیل توصیه می‌شود اگر انجام حجامت ضروری نیست و از سوی پزشک تجویز نشده، بهتر است به جای خون اهدا کنند.