متبرک شدن هشتمین جشنواره تجسمی به نام امام رضا (ع)

دبیر هشتمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر گفت: خوشبختانه در این دوره با برنامه‌ریزی‌هایی که در فرصت مبسوط‌ تری نسبت به سال‌های گذشته کردیم، توانستیم رویکرد و گرایش جشنواره را به سمت بهره‌مندی از ظرفیت‌های توأمان هدایت کنیم.

 در نشست هشتمین جشنواره تجسمی فجر که با حضور مجتبی آقایی - دبیر جشنواره -، عبدالرحیم سیاهکارزاده - دبیر اجرایی جشنواره - و جمشید حقیقت‌شناس - دبیر هنری جشنواره - برگزار شد، آقایی اظهار کرد: برنامه‌ریزی‌های این دوره از تابستان شروع شد و برخلاف سال گذشته که به‌علت کمبود وقت، این جشنواره به‌صورت رقابتی برگزار شد، امسال به‌صورت ترکیبی برگزار می‌شود. در این دوره، 9230 اثر از 4915 هنرمند ایرانی و خارجی در جشنواره حضور دارند که در این میان، 150 هنرمند از 40 کشور هستند.

او ادامه داد: حدود 10 هزار اثری که به دبیرخانه جشنواره رسیده با رزومه کاری هنرمند است که پس از بررسی رزومه و اثر توسط شورای هنری جشنواره، هنرمندان آثار منتخب دعوت ‌شدند. در نهایت، 2657 نفر هنرمند زن و 2258 نفر هنرمند مرد در جشنواره مشارکت کرده‌اند. همچنین از تمام استان‌های کشور آثاری ارائه شده که گزارش مبسوط آن به تفکیک شرکت‌کنندگان در سایت جشنواره وجود دارد.

آقایی همچنین گفت: هشتمین دوره جشنواره تجسمی فجر از نهم بهمن‌ماه ساعت 18 در موسسه فرهنگی - هنری صبا کار خود را آغاز خواهد کرد و تا 17 اسفندماه ادامه دارد. اختتامیه این رویداد نیز هشتم اسفندماه در تالار وحدت برگزار خواهد شد.

دبیر این دوره از جشنواره هنرهای تجسمی فجر با بیان این‌که امسال بخش فیلم‌های تجسمی در جشنواره وجود دارد، اظهار کرد: همایش‌هایی نیز در رابطه با هنر ایران و جهانی شدن آن از طریق فراخوان مقاله برگزار می‌شود. یکی از ویژگی‌های این دوره، برگزاری آرتکس (نمایشگاه توانمندی‌های هنرمندان تجسمی) در هفته دوم این رویداد است که مانند حوزه کتاب و رسانه که نمایشگاه سالانه دارند و به معرفی ظرفیت‌های تولیدی، خدماتی و بازرگانی خود می‌پردازند، ما نیز در رابطه با هنرمندان فعال در حوزه هنرهای تجسمی، شرکت‌هایی که نرم‌افزارهای مربوط را ارائه می‌کنند، آموزشگاه‌ها، مراکز و نشریاتی که موجب عمق بخشی به این حوزه می‌شوند، آرتکس برگزار خواهیم کرد.

آقایی

او با اشاره به این‌که انتظار نداریم این آرتکس مانند نمایشگاه‌های مطبوعات یا کتاب در دوره‌ی اول، خوب عمل کند، گفت: امیدواریم در طول سال بتوانیم این‌گونه فعالیت‌ها را انجام دهیم.

آقایی همچنین بیان کرد: امسال هشتمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر برگزار می‌شود و برای ما ایرانیان عدد هشت قداست خاصی دارد. به همین دلیل این دوره به نام حضرت علی‌ بن‌ موسی‌الرضا (ع) متبرک می‌شود. همچنین موزه فلسطین مجموعه کارهایی را که به این حوزه مربوط است، نمایش می‌دهد. این اقدام با همکاری آستان قدس رضوی، موزه ملک و آقای کفاشیان‌مقدم انجام می‌شود.

او درباره فیلم‌هایی که در این دوره از جشنواره حضور دارند، گفت: بیش از 70 اثر در این حوزه گرفته شده که قرار است پس از داوری و انتخاب فهرست منتخبان منتشر شوند. این فیلم‌ها دو اکران در سینماتک موزه هنرهای معاصر و محل نمایش آثار (موسسه فرهنگی - هنری صبا) دارند.

دبیر هشتمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر با بیان این‌که فضای این دوره از جشنواره با رویکرد هنر معاصر و ایجاد فضای تعاملی بین رشته‌ای تعریف شده است، گفت:‌ پیش از این، کسانی که در حوزه هنرهای سنتی کار می‌کردند، درباره جایگاه خود در هنرهای تجسمی گلایه می‌کردند؛ اما در این دوره، بهره‌مندی از فضای توأمان برای تمام رشته‌ها موجب شده، تعریف سنتی این حوزه را بشکنیم. ما نگران بودیم اساتید و پیشکسوتان در این رابطه مقاومت نشان دهند، اما آن‌ها با استقبال و حمایت‌شان ما را همراهی کردند.

او اضافه کرد: این مسیر، مسیر درستی به‌نظر می‌رسد؛ اما تا رسیدن به مقصد باید سیر تکاملی خود را طی کند. راه پیش رو بسیار طولانی است. باید سنگ بنای دبیرخانه ثابت جشنواره پی‌ریزی شود و داشته‌های خود را فقط در یک زمان مشخص ارائه ندهند، بلکه در طول سال این کار انجام شود. در رابطه با معرفی و تجلیل از مفاخر نیز در اختتامیه این رویداد، امیدواریم فقط به تجلیل از آن‌ها محدود نشویم و تلاش کنیم از این دوستان نیز آثاری در این جشنواره به‌نمایش درآید. همچنین به معرفی حامیان فعال در حوزه هنرهای تجسمی، نگارخانه‌های برتر و رسانه‌ها بپردازیم.

در ادامه این نشست، جمشید حقیقت‌شناس با بیان این‌که هشتمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر بسترمحور است نه هنرمندمحور، اظهار کرد: امسال برخلاف هفت دوره گذشته، رویکردها بسیار متفاوت بوده است. امسال سعی کردیم با برنامه‌ها و هنرمندان شرکت‌کننده، حس کنجکاوی را به مردم انتقال دهیم و نمایشگاه را دیدنی کنیم، زیرا این نمایشگاه فقط برای مختصصان برگزار نخواهد شد و ما تلاش کردیم کاری کنیم که مردم نه‌تنها برای افتتاحیه، بلکه در طول نمایشگاه نیز به اشکال مختلف برای دیدن آثار بیایند.

حقیقت‌شناس

او ادامه داد: امسال رشته‌های مختلفی از این جشنواره حذف شده‌اند، زیرا یک اثر هنری می‌تواند فرای رشته‌هایی که قبلا بوده است، محلی برای دیدار باشد. همچنین بخش ویدئو و هنر جدید به این رویداد وارد شده است تا اگر هنرمندان با گرایش تازه‌ای دست به خلق اثری زدند، بتوانند در این جشنواره شرکت کنند.

دبیر هنری این دوره از جشنواره همچنین گفت: یک تغییر اساسی که به‌وجود آمده، این است که سبک داوری‌ها متفاوت شده و برای هر بخش، دبیر جداگانه‌ای در نظر گرفته نشده است. از سوی دیگر، یک شورای هنری به‌وجود آمده که تک‌تک آثار را بررسی می‌کرد. همچنین از 9000 اثری که به دبیرخانه جشنواره ارسال شده بود، 200 اثر انتخاب شدند که شامل تک اثر و پروژه‌های هنری هستند. همچنین بخش مهمان به شکلی که در اذهان است، نخواهیم داشت.

حقیقت‌شناس در بخش دیگری از سخنانش، بیان کرد: به‌جز بخش مسابقه، بخش هنر ملی که فقط شامل آثار خوشنویسی و نگارگری است با کارشناسی انجمن‌های مربوطه در کاخ نیاوران به‌نمایش درمی‌آید.

او با اشاره به این‌که هنرمندانی از کشورهای زیادی مانند ایتالیا، تونس، ترکیه، پاکستان، مکزیک و قرقیزستان در این جشنواره شرکت کرده‌اند، گفت: امیدواریم در سال‌های آینده بتوانیم هفته‌های فرهنگی تمام این کشورها را جزیی از این رویداد کنیم. امسال نیز دو کشور مکزیک و صربستان برای برگزاری هفته‌های فرهنگی خود اعلام آمادگی کرده‌اند. مکزیک در حوزه عکس و صربستان با هنر چیدمان و عکاسی، هفته‌های فرهنگی خود را برگزار می‌کنند.

دبیر هنری این دوره از جشنواره با بیان این‌که هنوز در آوردن آثار هنری گران‌قیمتی به ایران ضعیف هستیم، گفت: این پروژه، زمانی هفت ساله را برای تحقق نیاز دارد تا این جشنواره به یک برند تبدیل شود.

در بخش دیگری از این نشست، عبدالرحیم سیاهکارزاده به ارائه گزارشی درباره فعالیت‌های اجرایی این دوره از جشنواره پرداخت.

دبیر اجرایی جشنواره در این رابطه بیان کرد: امسال 26 استان همزمان با تهران به برگزاری این رویداد خواهند پرداخت. همچنین فرهنگسرای صبا کاملا در اختیار جشنواره است و سالن ایران آن میزبان همایش‌ها و افتتاحیه این رویداد خواهد بود. همچنین کلیپ‌های تجلیل از مفاخر هنرهای تجسمی که قرار است در اختتامیه اعلام شود، در حال آماده‌سازی است. اقتصاد مقاومتی نیز در این جشنواره نمایشگاهی خواهد داشت.

 محمدمهدی رحیمیان - عضو شورای هنری این رویداد - به نمایندگی از گروه علمی گفت: امسال تشکیل یک ساختار یا دستگاه نظری را برای جشنواره ضروری می‌دانستیم. با وجود زمان محدودی که ما پژوهشگران در اختیار داشتیم، از میان 100 مقاله ارائه‌شده، تا کنون 50 مقاله پذیرفته شده است.

او ادامه داد: اگر نتوانیم به بخش نظری که پشتوانه فکری این جشنواره است به‌خوبی بپردازیم، آسیب‌های جدی می‌بینیم. داشتن دبیرخانه دائمی یکی از ملزومات برای پیشبرد جشنواره هنرهای تجسمی فجر در میان‌مدت است تا بتوانیم در تعامل با دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌ها، به پشتیبانی فکری این حوزه بپردازیم.

رحیمیان اضافه کرد: در این دوره به‌جز بخش سفارش مقاله، با مقالاتی مواجه شده‌ایم که برآمده از پژوهش‌های دانشگاهی‌اند و این موضوع نشان می‌دهد مسیر درستی را آمده‌ایم.

در ادامه این نشست، حقیقت‌شناس در پاسخ به پرسشی درباره تغییرات جدید جشنواره، گفت: در این دوره از جشنواره بر کیفیت تکیه داشته‌ایم. از آنجا که تأثیرگذاری، مهم‌ترین ویژگی یک اثر هنری است، امسال سعی کردیم آثاری را انتخاب کنیم که ورودی‌های خوبی داشته باشند و مخاطب را جذب کنند. ما چیزی را تغییر ندادیم، بلکه به کیفیت‌گرایی اعقتاد داشتیم و اگر چیزی کم بوده است، آن را اضافه کردیم.

او درباره تغییر تیم اجرایی جشنواره در هر سال و رابطه‌ی آن با پا نگرفتن جشنواره هنرهای تجسمی فجر به‌عنوان یک جشنواره مهم و همچنین گلایه یکی از خبرنگاران مبنی بر این‌که هر سال تیم اجرایی جدیدی، جشنواره را شخم می‌زند و رویکرد ثابتی وجود ندارد، گفت: شخم زدن، عبارت درستی است. در کشاورزی نیز هر سال زمین را شخم می‌زنند، چون قرار است محصول بهتری را برداشت کنند. در فرهنگ نیز این شخم زدن‌ها لازم است تا بهترین بهره‌برداری را انجام دهیم.

او ادامه داد: در هفت سال گذشته، جشنواره با مشکلاتی روبرو بود. بازدیدکنندگان کاهش یافتند و به صرف برگزاری یک افتتاحیه و اختتامیه، این رویداد تمام می‌شد. ما می‌توانستیم امسال این رویکرد را شخم نزنیم و به همین صورت پیش رویم. قضاوت با شماست که ببینید امسال جشنواره محصول بهتری دارد یا خیر.

دبیر هنری این جشنواره درباره با رزومه کاری هنرمندانی که امسال به جشنواره اضافه شده است، گفت:‌ وقتی می‌خواهیم درباره اثری قضاوت کنیم به اطلاعات نیاز داریم و درباره آثار هنری، این اطلاعات شامل اسم، رزومه، کتاب‌های نوشته‌شده یا تألیف‌شده هنرمند است. پیش از این، وقتی اثری به جشنواره ارائه می‌شد اگر در خاطر داوران اثر مشابهی وجود داشت، آن را کپی می‌دانستند و در غیر این صورت، به جشنواره راه پیدا می‌کرد؛ اما امسال این کار براساس رزومه‌ها به‌صورت کارشناسی‌شده‌تری انجام می‌شود.

همچنین آقایی گفت: جشنواره‌های فجر، مصداق پروژه‌های ملی در حوزه‌های هنری هستند؛ اما باید دید آیا در قد و قامت یک پروژه‌ی ملی با آن‌ها برخورد کرده‌ایم؟ وقتی هنر تجسمی را از زندگی جدا کردیم و روی طاقچه بردیم، نباید انتظار داشته باشیم که اقتصاد هنر راه بیفتد. هنر تجسمی در یک سیکل معیوب و کوچه بن‌بست قرار دارد، به این صورت که یک اثر به جشنواره ارائه و پس از تقدیر شدن، به خود هنرمند بازگردانده می‌شود. در صورتی که این اثر باید در چرخه اقتصاد و اجتماع وارد شود.

رحیمیان نیز در پاسخ به پرسشی مبنی بر نبودن تم یا درون‌مایه در این دوره از جشنواره، گفت: امسال در شورای هنری قائل به ارائه‌ی تم نشدیم و خواستیم پاسخگوی جامعه ایران باشیم تا استعدادهایی خارج از کلیشه‌ها در این جشنواره ارائه شوند.

او ادامه داد: رویکرد جشنواره تجسمی فجر امسال دستوری نبوده، بلکه شورای هنری خود به این نتیجه رسیده است که آن را چگونه برگزار کند.

حقیقت‌شناس نیز در پاسخ به همین پرسش، بیان کرد: برای انجام هر فعالیتی، دو مکانیزم وجود دارد؛ اول اینکه یک تم تعیین شود و همه به آن سمت پیش بروند و دوم این‌که بدون تم برگزار شود. ما امسال تم را به‌علت وجود مشکلاتی که پیش از این ایجاد کرده بود، برداشتیم، خودمان هم کنجکاو بودیم ببینیم چه پیش می‌آید و به‌صورت خودجوش امسال چه تمی وجود دارد. هیچ رشته‌ هنری ارجحیت نداشت و صرفا کاری را که خوب بود، انتخاب کردیم.

او همچنین گفت: بهترین نوع تبلیغ این است که بازدیدکنندگان نمایشگاه آنقدر از کارها راضی باشند که دیگران را نیز به تماشای آن دعوت کنند. از سوی دیگر، بدترین نوع تبلیغ این است که جاروجنجال راه بیندازیم و پیش از برگزاری نمایشگاه از مردم بخواهیم از آن دیدن کنند و بعد با خود بگویند که چه اشتباهی کردند.