ابراهیم ناصری
آتشکده یا معبد سرمسجد یکی ازمهمترین مکانهای تاریخی و باستانی استان خوزستان است که در شمال شرقی شهر مسجدسلیمان قرار دارد.
آتشکده جاویدان (صفه سرمسجد) واقع در مسجد سلیمان بنایی متعلق به قرن هفتم قبل از میلاد است که بنا بر نظر برخی کارشناسان، معماران برای ساخت تخت جمشید و بناهای مهم از آن الهام گرفتهاند.
نوع معماری این بنا، آتشکده جاویدان اورارتویی است که مهمترین مشخصه آن استفاده نکردن از ملات و گذاشتن سنگ خشک روی سنگ خشک دیگر است.
بنا به نوشتههای پروفسور گیرشمن، باستانشناس فرانسوی در کتاب «ایران از آغاز تا اسلام» تخت جمشید نیز با استفاده از همین الگو ساخته شده است.
این معبد که در گذشتههای دور همواره در آن آتشی افروخته بوده مشرف به سفه سرمسجد است که به گفته مورخان مقر حکومتی پارسها بوده است.
آتشکده سرمسجد، به دستور یکی از پادشاهان بزرگ هخامنشی ساخته شده و هر کدام از سنگهای بزرگ معدنی به کار رفته در آن 4 تا 5 تن وزن دارد.
برای ساخت دیوارهای این معبد هیچ نوع ملاتی به کار نرفته و با توجه به زلزلههای مکرر در مسجد سلیمان احتمال ریزش این سنگهای خشکهچین وجود دارد.
محراب آتشکده متعلق به قرن ۷- ۸ قبل از میلاد است که شامل یک سکو به اندازههای ۲۰ در ۲۵ پا میباشد. در بخش شرقی محراب قسمتی که اکنون آتشکده میباشد برای عبادت ایرانیان بنا شده بود.
سمت غرب ایران مقدس ویژه خدایان یونانی بوده و در سمت غربی آتشکده 3 معبد برای 3 تن از خدایان قدیم اختصاص داشت که 2 تن از آنان هراکلیوس و آتنا میباشد.
یک پلکان به عرض ۲۵ متر مومنان را به روی صفه نزدیک محل مقدس هدایت می کرد و از آنجا که در پایان مراسم نیایش نبایستی از همان راه که آمدهاند بازگردند یک پلکان دیگر در گوشه دیگر ضلع شرقی برای پایین رفتن ساخته بودند.
به عقیده پروفسور گیرشمن سابقه استقرار یکی از قبایل پارس در مسجدسلیمان به اواخر قرن هشتم قبل از میلاد میرسد.
ظروف سفالی، سکههای قدیمی، مجسمههای باستانی و آثار کهنی از این بنای تاریخی بدست آمده است که در موزههای داخل و خارج نگهداری میشوند.
همه ساله از سراسر ایران و حتی خارج از کشور جهانگردانی برای بازدید از این اثر ارزشمند باستانی به خوزستان سفر میکردند که خود هم از لحاظ فرهنگی و هم اقتصادی گردش بسیار خوبی برای منطقه داشت .
حال سفری کنیم به این صفه باستانی که در واقع هویت شهری و در واقع منبع نام شهر مسجدسلیمان است.
چنین بنای تاریخی و مهمی که از استثنا های معابد جهان نیز هست معبر ارتباطی با شهر ندارد . حتا یک جاده آسفالت قدیمی هم که در کنار این بنا به شرکتی صنعتی می رسید تخریب و فاقد امنیت و استاندارد است.
جاده انحرافی از کنار جاده اصلی با ارتفاعی نزدیک به سی متر و بدون گارد ریل که بارها دستخوش حوادث برای گردشگران و اهالی بومی بوده و فاقد روشنایی است تا در شب هنگام با یک نورپردازی ساده جلوه ی زیبا و توریست پذیرتری به خود بگ
بنای سرمسجد بدون حفاظ و حتا مرمت اولیه یا امکان فضای نشیمن و یا جاذبه برای گردشگر در حال نابودی است.
هر سال به دلیل عدم معرفی و یا نبودن امکانات اولیه و فضای گردشگری این مکان خلوت تر و ناشناخته تر می ماند _حال که تمام هویت شهری باستانی مسجدسلیمان و حتا نام این شهر ملهم از همین اثر باستانی است.
جا دارد مسئولین میراث فرهنگی استان و مقامات شهری برای حفظ و مرمت چنین اثری تمهیدات لازمی بیندیشند.
آتشکده سرمسجد در سال 1316 و با شماره 300 به فهرست آثار تاریخی ملی و باستانی کشور به ثبت رسیده.