شوشان تولبار
آخرین اخبار
شوشان تولبار
کد خبر: ۳۲۲۶۶
تاریخ انتشار: ۲۹ فروردين ۱۳۹۵ - ۱۱:۲۱
  گزارش از نادره وائلي زاده

سيلاب ناشي از طغيان رودخانه دز بعد از سه روز انتظار به كارون اهواز رسيد و به اين رودخانه كه طي سالهاي اخير به دلائلي كم آب شده بود حيات دوباره بخشيد.

يك ساعت كه از غروب مي گذرد، نگهبان پل، به همكارش مي گويد: نورافكن ها را خاموش كن تا شايد مردم از اطرف ساحل متفرق شوند و با بالا آمدن آب كسي را برق نگيرد؛ ما نمي توانيم جلوي اين مردم را كه شبانه روز به ساحل مي آيند تا پرآب شدن كارون را با چشم ببينند، بگيريم.
مردم به تابلوهاي 'با توجه به طغيان رودخانه كارون از نزديك شدن به ساحل اكيدا خودداري نماييد' توجه نمي كنند و به هشدارهاي ماموراني كه سعي در پراكندن آنها از ساحل دارند هم كم توجه اند چرا كه فقط كارون پر آب را مي خواهند نظاره كنند.

ظاهرا پيام هاي ضد و نقيض سه روز گذشته در شبكه هاي اجتماعي و اخبار ناگوار خسارت سيل در خوزستان، اشتياق اهوازي ها را براي تماشاي پرآب شدن كارون كم نكرده است.
از پنجشنبه شب كه (به اشتباه) زمان رسيدن سيلاب به اهواز اعلام شده بود، تا شنبه شب كه كم كم آب در رودخانه بالا آمد، اهوازي ها دسته دسته به ساحل آمدند تا جان گرفتن دوباره كارون را ببينند. 

'أبو صالح' در محله عامري در نزديكي ساحل كارون زندگي مي كند و روزانه سه چهار بار براي سركشي به رودخانه مي آيد. او مي گويد: اين اصلا سيل به حساب نمي آيد، زيرا در سال هاي گذشته آب به طور طبيعي تا 'مسجد عامري' مي آمد و آن زمان همه اراضي كه اكنون تبديل به جاده و پارك ساحلي شده آبدار بوده است اما بعد از سال ها كه كارون خشك بود، همين مقدار آب هم نعمت است.

در ساحل روبرو تعدادي از مردم روبروي كشتي تفريحي 'كافه رستوران لنج' كه چند متر زير آب رفته است، تجمع كرده اند و مالك كشتي توضيح مي دهد كه اين كشتي به دليل مشكل فني بيش از يك ماه پيش زير آب رفته و ربطي به سيلاب ندارد.
يك استاد بازنشسته دانشگاه به همراه سه همكار خود، هم براي پياده روي آمده و هم آنطور كه مي گويد: براي حصول اطمينان از صحت خبر پر آب شدن كارون! زيرا معتقد است كه جنجال رسانه اي اين سيل، بزرگ تر از حادثه واقعي است و ممكن است اين جنجال ها براي به جريان انداختن طرح هاي انتقال آب كارون باشد. 

رقيه سجادي نيز با دو كودك و خواهرش از كوي سپيدار براي ديدن وضعيت كارون آمده است. او مي گويد: در واتساپ خواندم كه ساعت پنج سيل به اهواز مي رسد، ولي به نظر نمي آيد آب خيلي بالا آمده باشد و بسيار كمتر از انتظار است؛ البته همين جريان آب باعث مي شود بوي نامطبوع و آزاردهنده فاضلاب كه قبلا از رودخانه بلند مي شد، ديگر به مشام نرسد.

اين شهروند با اظهار تاسف از خسارت سيل به روستاها و زمين هاي كشاورزي ادامه مي دهد: اگر اين خسارت ها نبود، آرزو مي كرديم كه سيل ادامه داشته باشد.

*جور ديگر بايد ديد

طغيان رودخانه دز از بامداد پنجشنبه مزارع و روستاهاي شمال خوزستان اعم از انديمشك، دزفول، شوش، شوشتر را دچار خسارت كرده است. ورودي رودخانه دز در اين زمان تا هشت هزار مترمكعب بر ثانيه هم رسيد اما آبي كه كارشناسان پيش بيني كرده اند سهم كارون در اهواز شود، حجمي حدود دو هزار مترمكعب بر ثانيه است كه اگر چه بيش از 10 برابر دبي متوسط اين رودخانه در سال هاي اخير است اما در مقابل گنجايش طبيعي كارون، رقم قابل توجهي به حساب نمي آيد. زيرا با دبي دو هزار و 700 مترمكعب، آب جزيره ها را مي پوشاند و تا نزديكي ساحل بالا مي آيد و اگر به چهار هزار مترمكعب بر ثانيه برسد، پارك ساحلي (حريم رودخانه) را هم فرامي گيرد. در مجموع با اين سيلاب خطري اهواز را تهديد نمي كند.

خشكي كارون، اخبار ناگوار طرح هاي انتقال آب و توفان هاي ريزگرد شايد عاملي شده است براي اينكه اهوازي ها جزو اولين شهرونداني باشند كه از ورود سيلاب نه تنها ناراحت و نگران نيستند، بلكه مشتاقانه انتظار آن را بكشند. در اين ميان كارشناسان آب و محيط زيست نيز مي كوشند جامعه را آگاه كنند كه اگر چه سيلاب خسارات كوتاه مدت دارد اما منافع بلند مدت آن به مراتب بيشتر است.

رئيس انجمن مهندسان صنعت آب خوزستان مي گويد: متاسفانه سيل را با عنوان 'حادثه غيرمترقبه' يا 'بلاياي طبيعي' معرفي مي كنند، اين در حاليست كه بايد اين واژه ها در ادبيات بروكراتيك كشور تغيير كند، زيرا اين وقايع ديگر جزو بحران ها به شمار نمي آيند و در دنيا راه هاي برخورد با اين پديده ها پيدا شده است.

حميدرضا خدابخشي مي افزايد: خانه سازي در مسير رودخانه ها مانند ساختن خانه روي گسل زلزله است و خسارت هايي كه در طغيان اخير دز به وقوع پيوسته نيز ناشي از سكونت و ساخت و ساز در حريم رودخانه بوده است و سكونتگاه ها بايد جابه جا و ارتقا داده شود.
وي سيلاب ها را تامين كننده حقابه تالاب ها و درياها، افزايش رطوبت خاك، شستشوي رودخانه ها از شوري و آلايندگي و از بين رفتن كانون هاي شكل گيري ريزگرد، كه خسارتي بسيار بيش از سيلاب دارند، مي داند.

اين فعال محيط زيست تاكيد مي كند: يك حادثه سيلاب نبايد دستاويزي براي ازسرگيري طرح هايي چون سدسازي و انتقال آب ميان حوضه اي شود كه سرنوشت يك منطقه را تحت تاثير قرار مي دهند. وي اظهار مي كند: سيلاب هاي فصلي جزئي از طبيعت رودخانه هاي خوزستان اعم از كارون و دز است و اين اتفاق بايد هر سال در اين رودخانه ها تكرار شود.

*از طغيان دز تا حيات جنگل

مديركل حفاظت محيط زيست خوزستان نيز معتقد است: از نظر اقليمي ماهيت شكل گيري جلگه خوزستان در ميليون ها سال گذشته با طغيان و رسوبگذاري پنج رودخانه بزرگ گره خورده و اين مساله بيانگر اين است كه طبيعت اين جلگه با پرآبي و طغيان رودخانه عجين شده است.

احمدرضا لاهيجان زاده با اشاره به اينكه تا 30 سال پيش فقط دو سد دز و شهيد عباسپور در خوزستان ساخته شده بود، مي گويد: در آن زمان طغيان رودخانه ها به روستاها، كشاورزي و تاسيسات خسارت وارد مي كرد و نگاه عمومي نسبت به سيلاب به معني خسارت بود به همين دليل كنترل سيلاب ها به وسيله سدسازي در اولويت برنامه ريزي ها قرار گرفت.

وي اظهار مي كند: در سال هاي گذشته سدسازي بيش از ظرفيت رودهاي خوزستان انجام شد؛ از سوي ديگر اين منطقه با تغيير اقليم و خشكسالي به ويژه در 10 سال اخير مواجه شده است كه اين مسائل باعث شد مزاياي سيلاب و طغيان رودها بيشتر آشكار شود.
لاهيجان زاده اضافه مي كند: قبل از سدسازي تالاب هاي بزرگ استان شامل هورالعظيم و شادگان با طغيان رودخانه ها هميشه پرآب مي شدند و با آورد معمولي به حيات خود ادامه مي دادند كه اين شستشوي كامل و تزريق رسوبات مغذي به تالاب، سبب افزايش تنوع زيستي و تخم ريزي ماهيان مي شود.

وي با اشاره به مهيا شدن مراتع با وقوع سيلاب، ادامه مي دهد: به ويژه در حوضه رودخانه هاي جراحي و زهره (شرق و جنوب شرق استان) و انتهاي حوضه كرخه با وقوع سيلاب سالانه يك لايه خاك جديد تزريق مي شد و رطوبت كافي به عرصه ها مي رسيد.

لاهيجان زاده تصريح مي كند: با توقف طغيان رودخانه ها پوشش گياهي را از دست داديم و خاك موجود هم دچار فرسايش بادي شد به طوري كه پارسال به واسطه بادهاي شرق و جنوب شرق و هورالعظيم شاهد وقوع توفان هاي گرد و خاك در خوزستان بوديم كه تا كنون در اين استان اتفاق نيفتاده بود. 

وي همچنين مي گويد: 30 هزار هكتار از بازمانده جنگل هاي جنوب غرب آسيا (بين النهرين) كه زماني از سوريه تا عراق امتداد داشت اكنون در خوزستان قرار دارد كه شامل مناطق حفاظت شده و پارك هاي ملي دز و كرخه است كه در سال هاي گذشته با طغيان هاي رودخانه هاي دز و كرخه سيراب مي شدند.

لاهيجان زاده مي افزايد: از زمان احداث سد كرخه و كاهش آورد رودخانه دز مخصوصا در 10 سال اخير، طغيان رودخانه كرخه به صورت 100 درصد و طغيان هاي دز در حدود 80 درصد كاهش يافته و آب زيرزميني نيز در منطقه افت كرده است؛ همين عوامل سبب شده كه به ويژه در جنگل هاي كرخه پوشش گياهي روبه كاهش بگذارد و گونه غالب از 'پده' به 'گز' تغيير كند.

وي با اشاره به طغيان رودخانه دز در روزهاي اخير اظهار مي كند: اين اتفاق براي جنگل ها بسيار خوب بوده و اكنون محدوده جنگلي دز به زير آب رفته و جنگل كرخه نيز آبياري شده است همچنين با هدايت بخشي از سيلاب به سمت تالاب شادگان و طغيان رودخانه جراحي، آب به اين تالاب رسيده است.

اين مقام مسئول تاكيد مي كند: زهكشي به نام 'كانال خارور' در اطراف تالاب بامدژ ساخته شده كه مانع رسيدن طغيان دز به تالاب بامدژ مي شود و در صورت نبود اين كانال، بامدژ نيز از اين طغيان بهره مي برد.

محمد درويش، فعال محيط زيست در كانال تلگرامش نوشته است:'هيچ خطري اهواز را تهديد كه نمي كند هيچ؛ سيل رخداده مي تواند لب كارون را دوباره گلباران هم بكند.


نام:
ایمیل:
* نظر:
شوشان تولبار