سد سازی در زمان هخامنشیان و ساسانیان

شوشان - سید عبدالمجید علوی شوشتری

در آن دوران سدسازی به شکل امروزی نبود. آثار بجای مانده از آن روزگار حاکی است که بجای ساختن سدهای بزرگ که خطرهای احتمالی بزرگ هم در پی دارد، به ساخت سدهای کوچک(بند) می پرداختند. معمولا ساخت این بندها از پائین دست رودخانه شروع و در فاصله های چند کیلومتری به طرف بالا دست رودخانه ساخته می شد. به این ترتیب تمامی دشت های حاصلخیز با هزینه بسیار کم مشروب می گشت. با کانالهایی رودخانه ها به یکدیگر متصل می شد تا اگر یکی از رودخانه ها بر اثر بارش های شدید و بروز سیل طغیان کرد، آب آن از طریق آن کانال ها به سایر رودخانه ها منتقل و از بروز خسارات بزرگ جلوگیری شود.

به صورت امروزی نبود که در بالا دست رودخانه سد بسازند و مردم پائین دست را از آب محروم و کشاورزیشان را نابود کنند. طرح ساختن این سدها را آمریکاییها در زمان هویدا دادند، زمانی که می گفت نمی دانیم با پول هایمان چه کنیم. طراحی آنها از طرف آمریکاییها برای نابودی ایران با مطالعات دقیق صورت گرفت؛ ولی اجرای آنها که در دولت سازندگی شروع شد کاملا شتابزده و بدون مطالعه بود، تغییر محل سد گتوند هم روغن داغ آنها شد.

فراموش نکنیم هخامنشیان و ساسانیان که آن طرح های مفید را پیاده کردند، خود خوزستانی بودند و مسایل منطقه را بخوبی می شناختند. احتمال قوی تر آن است که طرح آن بندها توسط مردم یا بر اساس نیاز سنجی آنها بوده باشد. آنچه مسلم است این است که پیشینیان ما در اجرای آبیاری و پیشگیری از بروز سیل های ویرانگر بهتر از ما عمل می کرده اند.