فلسفه گراميداشت ولادت ها و شهادت ها

محمد حسن آلاله

تحليلي بر تقويم سالانه کشورمان و بررسی فلسفه تعطیلی مناسبت هاي اسلامي و مذهبي كشور و ضرورت استفاده بهینه از این فرصت ها

وقتي تقويم سالانه كشورمان را ورق مي زنيم مي بينيم كه مناسبت هاي متعددي درآن ذكر شده و تقريباً در طول سال با اعياد مختلف، مناسبت هاي ديني و مذهبي و ملی و ولادت ها و شهادت هایی از جمله درخصوص پيامبراکرم(ص)، ائمه معصومين و بزرگان دين مواجه هستيم، شايد در تقويم هيچ كشوري تا اين ميزان مناسبت هاي مذهبی و دینی وجود نداشته باشد.

ما با اعتقاد به جايگاه رفيع و شان بلند مرتبه پيامبرخاتم(ص) و ائمه معصومين و به رسم احترام به سنت ها، آيين ها، باورها و اعتقادات محکم دینی و مذهبي خود، روزهاي تولد و همچنین روزهاي شهادت چهارده معصوم و برخي از بزرگان و عالمان ديني را گرامي داشته و آن مناسبت ها را ارج مي گذاريم، با اين توضيح كه بعضي این ولادت ها و شهادت ها در تقويم تاریخی ما تعطيل مي باشد.

پرسش اين است به راستي فلسفه اين گراميداشت و پاسداشت ها چيست و چرا بايد اين روزها تعطيل باشد و هرسال نيز اين روال ادامه یابد و اساساً چرا بايد اين روزها را جشن يا عزا اعلام نمود و تعطيل عمومي اعلام كرد و چرا بايد در روز تولدشان شادمان و در روز رحلت و يا شهادت آنان عزادار بود. پرسش دوم اين است كه اين مناسبت ها چه تاثير فردي و اجتماعي را مي تواند در ميان افراد جامعه در برداشته باشد و به طورکلی کارکرد دینی و اجتماعی این مناسبت ها چيست و تاثيرآن تاکنون چگونه بوده است.

اگر بخواهيم اين موضوع را بهتر مورد بررسي قرار دهيم، مي بينيم كه جامعه ما ايرانيان، پس از قبول اسلام و حتی قبل از آن نیز يك جامعه ديني و مذهبي بوده و ارادت خاص ايرانيان به اهل بيت عصمت و طهارت(ع) همواره در طول ادوارتاريخ گذشته و معاصر وجود داشته و اين گراميداشت ها با شدت و ضعف و تحت تاثیر فضای سیاسی و اجتماعی جامعه تاکنون پاس داشته شده است و البته پس از انقلاب اسلامي اين عشق و علاقه و ارادت به اهل بيت پيامبرگرامي اسلام(ص) بسيار بيشتر و پرمحتوي تر شده است.

احترام و تکریم ايرانیان به انسانهای بزرگ در جامعه خصوصا عالمان و فرزانگان دینی امری معمول است، ضمن اینکه بعضی از این مناسبت ها به جهت حرکت جریان آفرین و تاریخ سازی است که داشته اند و به عنوان نقاط عطف و سرنوشت ساز در تاريخ اسلام و کشور ما مطرح بوده و از اين رو دارای اهمیت ویژه می باشند.

به طورمثال اگر مناسبت های بعثت، هجرت و غدير و نيمه شعبان بايد تعطيل شده و یا گرامي داشته شود به خاطر اهميت وجودی آنها است و اگر رحلت پيامبر و شهادت امام علي و یا قيام عاشورا و یا در دوره اخیر پانزده خرداد و بیست و دوم بهمن ماه باید تعطيل گردد به خاطر حركت تاريخ ساز و جریان آفرین آن در فرهنگ اسلام و ایران می باشد، هركدام از اين حوادث و رویدادها نقاط عطفي هستند که تاریخ اسلام را از خود متاثر ساخته اند.

ارادت خاص ايرانیان و خصوصا شيعيان به خاندان اهل بيت و احترام گذاشتن به جايگاه ائمه با توجه به تفسیر برخي آیات قرآن و به لحاط حدیث ها و روایات متعددی است که همگی دال بر اين داردکه اهل بیت پیامبرگرامي اسلام(ص) باید گرامی داشته شوند که برخي احاديث و روايات نقل شده از سوي پيامبراكرم«ص» مانند حديث ثقلين و حدیث منزلت از آن جمله بوده و دلالت بر اين امر دارد.

از طرف دیگر زندگي پيامبر و امامان سراسر درس آموزي و پندآموزی است و اين نوع از زندگي خود مكتبي پر بار می باشد که مکتب اهل بیت و امامت و ولایت نام دارد و بدرستی که درس زندگي ، معرفت و اخلاق را مي توان از آنان ياد گرفت و آنها را به عنوان اسوه زندگي دنيا و آخرت خود قرار داد.آري باید از هر يك از امامان و معصومين مطلبي را آموخت و خوشه اي از خرمن علم و دانش و اخلاق بي نهايت آنها برداشت و جرعه اي از زلال معرفت آنان را نوشيد.

اسلام با نام اين عزيزان عجين و با یاد آنها زنده است. پيامبراعظم (ص) و ائمه معصومین و بزرگان دین بهترين الگو و مدل براي سرمشق ما هستند. آنان همچون چراغ روشني می باشند كه ما را از تاريكي نجات مي دهند و ستاره ای درخشان هستندکه می توانند در شب ظلمانی اين دنیا ما را راهنمایی و راهبری نمایند. قدم نهادن در راه آنها موجب خوشبختی و سعادتمندی ما در دنیا و آخرت خواهد شد. توكل برخداوند و توسل جستن به آنها و شفاعت خواستن از آنها می تواند ما را از گرداب مشکلات و مسایل روزمره دنیوی نجات دهد و نشستن درکشتی آنان موجب می شود تا همه ما به سلامت به ساحل نجات دست يافته و به سرمنزل مقصود برسيم.

در حقيقت تولد آنان به معناي موجود يافتن و آفرينش مخلوقي از بهترین مخلوقات خداوند و شهادت آنان يعني خالي شدن دنيا از وجود مباركي كه مي توانست با نورافشاني خود جهاني را نوراني نمايد، البته ميلاد و شهادت آنها هركدام زمينه ساز زنده نمودن و احیاء انسانهاي جامعه می باشد، كه هركدام نيازمند توضيح و تفسير جداگانه و براي خود درس و پيامي دارد.

توجه داشته باشيم كه منظور اصلي از تولد و یا شهادت معصومین در اسلام فقط برگزاري جشن و عزا نيست، زیرا تولد و شهادت آنها همانند انسانهاي معمولي جامعه نيست، بلکه تولد و شهادت انسانهاي پاك و معصومي است که در تاریخ بشریت جریان آفرین و حرکت ساز شده اند و از اين جهت آنان به عنوان برترین الگو برای ما انسانها می توانند اثرگذاري فوق العاده در بر داشته باشند. پس از این جهت است که ملتی به خاطر تولد و یا شهادت آنها روزهایی از سال را تعطیل می کند و گرامی می دارد وگرنه هرروز می تواند تولد و یا مرگ شخصی باشد.

البته از نكات آسيب پذير اين است که تعطيلي ها به تدريج تبديل به عادت شده و فلسفه اصلي آنها فراموش شود. تكرار اين تعطيلي ها بعضا موجب شده تا براي برخی افراد به شكل عادت درآید. بعضي افراد تعطيلي هاي مذهبي را فرصتي براي گذراندن استراحت و مرخصي خود مي دانند. اما لازم است بدانيم در حقيقت اين تعطيلي ها فرصتي براي درس آموزي و آموختن بيشتر است، آموختن درسهایی از زندگی سراسر معنویت پیامبر، ائمه معصومین و بزرگان دین كه در عصر امروز بيش از گذشته به آنها محتاج مي باشيم.

ما بايد عادت كنيم تا از فرصت تعطيلي ها برای کسب بهره هاي معنوي استفاده نموده و سیره و روش آنان را در زندگی سرمشق خود قرار دهیم.آري زندگي پیامبر و هركدام از امامان معصوم كتابي سراسر پند و اندرز از اخلاق و معنويت است كه مي تواند ما انسانها را متعالي ساخته و به سمت كمال مطلوب پيش برد.

بنابراین باید به این نکته اساسی و مهم توجه داشته باشیم که پیروی از سيرت و روش آنها مهم است نه موضوع تولد يا شهادتشان و بالاترين هدف اين است كه ما هم بتوانیم از آنها کسب فیض نماییم . به سيرت آنها نگاه كنيم و از پرتو مرام و مسلك آنها به دنبال كسب فضيلت ها و دوري از رذيلت ها باشيم.

توسل جستن به آنها بايد نمود عيني و تجسم عملي در جامعه اسلامی ما پيدا كند و لذا فرهنگ سازي اصیل اسلامی با تبعیت و پیروی از سیرت آنها غنی می شود، از غدير و بعثت و از هجرت و از هر كدام از مناسبت های مذهبی بايد مطلبي آموخت و در زندگي خود به كار برد. مثلا، از پيامبر اكرم«ص» درس توحيد و امانت و از امام علي(ع) درس عدالت، از امام حسين(ع) درس ایثار و حلم و صبر، از عباس درس وفاداری و از دیگر امامان و بزرگان دین هرکدام بهره ای را باید آموخت و در زندگي بكار برد و عمل نمود.

امیدواریم که روزهاي تعطيل و گراميداشت های مذهبی موجب شود تا قبل از موضوع تعطیلی و مرخصی بيشتر به ياد خاندان عصمت و طهارت افتيم و هرکدام قطره اي از زلال بي پايان دانش، علم،آگاهي و اخلاق آنها را برداریم و اميدواريم جامعه ما به آن حد و پايه اي از معرفت دینی برسد تا بتواند حقيقت اين ولادت ها وشهادت ها را به خوبي درك نموده و زندگي آنان را سرمشق خود قرار داده و در زندگي عملي امروز نصب العین قراردهد.

بنابراین ما وظيفه و تكليف ديني داريم تا اولا زندگينامه كامل اين بزرگان را دانسته و ثانيا سيرت و روش آنها را در زندگی مورد مطالعه دقیق قراردهیم. البته مردم عزیز ما تاکنون درسهای زیادی از آن بزرگان آموخته اند، ولی امروز می طلبد تا مسئولين و مديران فرهنگي جامعه نيز به صورت هدفمند و هوشمند برای این تعطیلی ها برنامه ریزی نموده، تا مردم بتوانند بیشتر، بهتر، مطلوب تر و به صورت بهینه از این فرصت ها استفاده نمایند.

محمد حسن آلاله