هركجا بروي حرف پول است

محمد‌حسن آلاله

چندين سال قبل مقاله اي را مربوط به پول نوشتم و در آن اشاره نمودم كه در اين دنيا نبايد پول همه هدف زندگي ما باشد و نبايد به گونه اي رفتار نماييم كه ما بنده پول شويم، بلكه اين پول است كه بايد بنده ما و در اختيار ما باشد، امروز بازهم مقاله ديگري مكتوب و مي خواهم اشاره نمايم كه پول با همه محسناتي كه دارد بازيچه اي جز براي زندگي دنيوي نمي باشد.

باوركنيد اگر اندكي بيشتر تفكر و تامل كنيم درمي يابيم كه شايد بسياري از مشكلاتي كه امروز در جامعه با آن مواجه هستيم بخاطر همين نوع نگاه، بينش و نگرش ما به پول و اسكناس است كه اين وضعيت را ايجاد نموده است.

گمان نكنيد حالا كه اين نكته را مي گويم مثلا وضع پولي ما خوب است و مرفه بي درديم يا از مشكلات اقتصادي و اجتماعي جامعه خبر نداريم، نه اينطور نيست، بلكه هدف اين است تا در اين مقاله «پول» را مانند همه پديده ها مورد بررسي قرار دهيم و نكات مثبت و منفي آن را بهتر ببينيم.

راستش را اگر بخواهيد اصلا وقتي شروع به نوشتن اين مقاله نمودم با خودم گفتم، در اين دنياي شلوغ و پرسرو صدا كه همه حرفها و كار‌ها به پول ختم مي‌شود و به قول بعضي‌ ها تا پول نباشد هيچ كاري صورت نمي پذيرد،آيا مي شود اندكي هم در مذمت پول نوشت و آيا هيچكس به خود فرصت مي دهد تا اين مقاله را بخواند.

پول پديده اي است كه از روز اول وقتي وارد زندگي بشر شد زندگي اش را كاملا دگرگون نمود، يعني هم از يك طرف مشكلاتش را حل كرد و هم از طرف ديگر مشكلاتي دوچندان را اضافه نمود و البته هنوز هم اين مسير ادامه دارد.

براستي بياييد قدري آهسته تر و آرام تر و سنجيده تر حركت كنيم تا بهتر بتوانيم پشتر سر خود و روبروي خود را ببينيم، دنياي ماشيني همه ما را آنچنان به خود مشغول نموده كه اصلا حساب وقت، ساعت و عمر خود را نمي‌دانيم، انگار همه ما بي اختيار تبديل به انسانهايي ماشيني شده‌ايم كه با تنظيم اتوماتيك زمان حركت مي كنيم و به قول «قيصر» ناگهان تا نگاه مي كني وقت رفتن است و لحظه عزيمت ناگزير مي شود و خيلي زود دير مي شود.

آري هم جسم مان‌ و هم روح مان را فراموش كرده ايم، حتي خود فراموشي ما تبديل به خدافراموشي شده است، آنچه جلو چشمان ماست ماديات است و حتي معنويات را نيز از درون ماديات مي بينيم و تعريف مي كنيم.

فقط به دنبال زندگي مادي هستيم و يا بهتر است بگوييم براي فرار از مرگ در اين دنيا زنده مي كنيم و از بهزيستن و نگاه عميق و وسيع به معنويت غافليم و يا كمتر خبري است. دينمان و دنيامان مشخص نيست و چه بسيار افرادي كه دينشان را با دنيايشان به خاطر ماديت بيشتر معاوضه نموده اند و البته به حسب روزگار سخت و تنگ شايد در اين عرصه و چرخه مقصر هم نباشند.

در هركجا بروي حرف پول است، در بازار، در اداره ، دركارخانه و در خانه و حتي در مسجد و محراب همه اش و همه اش حرف پول است، حرف از بانك، تراول، چك، فيش و حقوق و پاكت است، از استاد، معلم، كارمند و كارگر و كسبه و حتي مداح و روضه خوان همه و همه حرف پول مي شنوي ، انگار مسابقه كسب ثروت است، مسابقه اي برپاست و جالب اين است كه هركسي فكر مي كند از ديگري عقب مانده است و بايد هرچه زودتر جبران كند.

آري آن چيست كه امروزه نقل زبان همه ماست و هركجا برويم صبحت از آن است و براي هر مقصودي بايد آن را در اختيار داشته باشيم، بي شك از هر شخصي سؤال كنيد پاسخ آن را پول و پول مي‌داند. خصوصا حالا كه گراني ها و تورم ها هم به مشكلات جامعه اضافه شده است، ديگر جواب به اين سوال ردخور ندارد.

آري پول براي عده اي همه زندگي است، عده اي پول را چاره‌ساز و حلال همه مشكلات مي‌دانند و مي‌گويند اگر آن را بر روي سنگ بگذاري، سنگ هم آب مي‌شود. در دنياي امروز، پول همه را مجذوب خود نموده و همه اعتقاد دارند با پول مي‌توان به همه آرزوها و خيال‌هاي خود دست پيدا كنند. البته زندگي امروزي هم قشنگ تر و جذاب تر شده و همه مي خواهند بهره و لذت بيشتري از آن ببرند.

در دنياي امروزي پول بسياري از انسانها را مسخ خود نموده‌ و آدميان بدون اينكه خود بخواهند براي پول و به طوركلي ماديات ارزشي بيش از آنچه دارند قائل شده اند، صبح و شب عده‌اي، فقط حرف از پول است و گويي كه پول آنها را سحر و جادوي خود نموده ‌است.

رابطه بسياري از افراد جامعه تنها با رد و بدل نمودن پول معنا پيدا مي‌كند. امروز پول براي عده‌اي همه چيز است، عده اي آنقدر پول پرست شده اند كه حتي حاضرند براي بدست آوردن آن به هر عملي دست بزنند. گروهي براي بدست آوردن پول بيشتر به انجام معاملات حرام ، دزدي ، رشوه ، اختلاس، دروغ،‌ تهمت، ‌جاسوسي ، خيانت در امانت، قتل و بسياري از اعمال ضد اخلاقي دست مي‌زنند.به قول معروف يك پاي اصلي اين پرونده هاي بزرگ و كوچك فساد مالي، دزدي ها و نا‌بهنجاري هاي موجود در جامعه فقط بخاطر طمع و رسيدن به پول بيشتر صورت ‌پذيرفته است.

گروهي درآمدهاي نامشروع كلان دارند و براي بدست آوردن و ثروت اندوزي بيشتر به اعمال ناروا دست مي‌زنند. مي توان گفت: بعضي افراد كه در زندان‌ها هستند فقط بخاطر حرص زيادي براي كسب مال و پول بوده كه خلافي انجام داده و به آنجا منتقل شده‌اند. از طرفي ديگر فقر بسياري از توده‌هاي محروم جامعه به خاطر ثروت اندوزي نامشروع گروه ديگري به وجود آمده و اصولاحرف‌هاي مربوط به عدالت، تبعض ، فساد، بيكاري و....همه در ارتباط با مسائل پيراموني پول و ماديات است.

پول داستاني است كه هرروز در زندگي همه مردم وجود دارد، كلماتي مانند جيب ، كيف، گاوصندوق، بانك، كارت بانك، عابربانك ، چك ، سفته ، دفترچه حساب، خريد و فروش ، شارژ پولي و اعتباري و..... همه و همه در رابطه با پول خلق شده اند و از اين جهت همه زندگي ما با پول ارتباط پيدا نموده و شايد مسخ شدن همه ما در اين جريان به خاطر پررنگي و برجسته بودن موضوع پول در زندگي ماست و همه به نوعي بي تقصيريم.

سؤال اساسي اين است آيا همه زندگي يك انسان در پول خلاصه مي‌شود، آيا پول به تنهايي مي‌تواند براي انسانها خوشبختي بياورد و آيا پول مي‌تواند مشكل زندگي ما را به طوركامل حل كند. براي پاسخ دادن به اين سوالات بايد قدري تفكر كرد و انديشه نمود.

بايد گفت در كنار افرادي كه با داشتن پول احساس نيكبختي دارند، در جامعه افرادي هم هستند كه شايد پول و سرمايه زيادي داشته باشند اما هيچوقت خوشبختي را احساس نمي‌كنند، در اين ميان گروه بيشماري نيز وجود دارند كه اگرچه آنچنان سرمايه و پول زيادي ندارند ولي در دنيائي از آرامش و زيبائي به سر مي‌برند. افرادي هستند كه پول بسيار بدست مي‌آورند اما در حسرت استفاده صحيح از آن هستند، آري، پول زياد ممكن است آسايش بياورد ولي معلوم نيست كه هميشه آرامش هم بياورد، و چه بسا در بعضي مواقع مي تواند مشكلاتي را نيز به همراه داشته باشد.

اساسا، بايد گفت پول و سرمايه به هيچ وجه بد نيستند، حتي پول برخلاف نظر بعضي، چرك دست نيز نمي‌باشد، اگرچه پول مي‌تواند يك موهبت به حساب آيد، ولي لازم است نيك بدانيم پول فقط يك ابزارو وسيله مبادله است كه انسان در مقابل سعي و تلاش و كوشش خود بايد آن را بدست آورد.

مهمترين نكته اين است كه پول را بايد از راه درست و مشروع و قانوني بدست آورد و به گونه‌اي هزينه و مصرف نمود كه رضاي خداوند درآن ديده شود، در دين مبين اسلام بدست آوردن و مصرف نمودن پول تابع برنامه خاصي است و هرانساني از هرجا و هر راهي نمي‌تواند پول بدست آورد و يا آن را هزينه نمايد، همانگونه كه رباي پول و بدست آوردن سودهاي نامتعارف نيز مورد پذيرش اسلام نيستند.

آري پول زماني مي‌تواند خوب باشد كه انسان از آن در مسير زندگي شرافتمندانه و براي تكامل روحي و جسمي‌اش استفاده نمايد نه اينكه پول را وسيله‌اي براي انجام گناهان خود قرار دهد. پول نبايد موجب شود كه انسان آنچنان غرق در ماديات شود كه از معنويات دور بماند، پول نبايد موجب شود كه احساس و عاطفه و مهر و محبت انساني از ميان مردمان برود.

پول نبايد وسيله ارزش گذاري بين انسانها شود ، مثلا به آن كس كه پول بيشتري دارد توجه خاص نموده و آن شخصي كه فقيرتر است از خود دور نماييم. پول نبايد وسيله چشم و هم چشمي و فخر فروشي ميان ديگران شود، آري پول به تنهائي ارزش نمي‌آورد، ارزش اصلي مربوط به انسانيت انسانهاست.

متاسفانه در جامعه ما شرايط بگونه اي شده هركاري بخواهي انجام دهي نيازمند پول است ، دستگاههاي دولتي هم به اين شرايط دامن زده‌اند، گراني ، تورم، نرخ‌هاي غيرقانوني ، سود هاي بانكي و مسائلي از اين قبيل موجب شده تا مردم ناچار باشند براي بدست آوردن پول از صبح تا شب كار كنند و خودشان و اطرافيانشان را هم از ياد ببرند.

پول موجب شده تا در جامعه، بسياري از عادات نامناسب جاي عادات و آداب اخلاقي ارزشي مانند ايثار، از خودگذشتگي و فداكاري را بگيرد، به شكلي كه حتي در مسجد هم كه بايد حرف خدا و دين و معنويت باشد حرف پول و معامله زده مي شود.

ما بايد نگاهمان و ديدگاهمان به پول را مجددا مورد بررسي قرار دهيم، بدانيم پول وسيله‌اي براي امرارمعاش و براي كمك به مردم و خلق خداست. پول براي ساختن يك جامعه سالم و پيشرفته و آباداني كشور و رسيدن به سعادت دنيوي و اخروي همه انسانهاست و دستيابي به اين امر نيازمند نگاه متعالي و اخلاقي به پول است كه البته در اين مقاله فرصت توضيح بيشتر نيست.

پس بياييم اندكي خود را از اين دنياي شلوغ و پرسروصدا و پر از زرق و برق خارج نموده و در خلوت خود بيشتر فكر كنيم ، به همان ميزان براي پول و ماديات فكر كنيم كه ارزش دارند، بياييم فضايي بيشتر را براي معنويات در نظر بگيريم و بدانيم كه پول همه زندگي يك انسان نيست، اگرچه براي بدست آوردن مشروعش تلاش مي‌كنيم ، ولي مارا آنچنان مجذوب نخواهد نمود كه از معنويت و اخلاق و ارزشهاي انساني و اسلامي دور شويم.