بایدها و نبایدهای تغذیه در ماه مبارک

شوشان / اکرم تیموری : روزه در واقع بهداشت کامل جسمی و شست وشوی احشاء داخلی است. روزه‌داری باعث ایجاد جسمی تازه و خالی از سموم می‌شود.

به اعتقاد بسیاری از اطباء، انواع بیماری‌ها از تجمع زیادی غذا در معده و روده که هضم کندی دارد آغاز می‌شود و تنها راه درمان روزه است. بقراط و فیثاغورث به مردم زمان خود نوعی از روزه‌داری را که شامل پرهیز از غذا بود، توصیه می‌کردند.

در تاریخ طب سنتی ایران نیز تمام حکما، بر نقش روزه و پرهیزهای متناوب در پیشگیری و مداوای انواع بیماری‌ها سفارش نموده‌اند. در اثر عمل روزه گرفتن، بدن تمام سموم خود را برای حفظ سلامتی خود، دفع می‌کند. اخیراً در کشورهای اروپایی، بیمارستان‌هایی افتتاح شده که از طریق روزه بسیاری از بیماری‌ها را معالجه می‌کنند.

پزشکان سنتی عقیده دارند فایده بزرگ کم خوردن و پرهیز نمودن از غذا در یک مدت کوتاه آن است که چون معده حدود 11 ماه پر از غذا بوده است در مدت یک ماه روزه‌داری مواد غذایی خود را دفع می‌کند. همچنین کبد هم برای حل باقیمانده غذای جمع شده در معده صفرای خود را تخلیه می‌کند. تمام دستگاه گوارش در این مدت استراحت می‌کنند. روزه یعنی کم خوردن و کم آشامیدن در مدت معینی از سال که بهترین راه حفظ تندرستی است و طب قدیم و جدید هر دو به آن اعتقاد دارند.

در پاسخ به افراد ناآگاهی که روزه را برای بدن مضر می‌دانند و دائماً از سختی آن در ماه‌های گرم سال شکایت دارند تنها کافی است بگوییم طبق تحقیقات جدید انجام شده مشخص شده است که روزه مقاومت سلول‌های مغزی را به هیپوکسی و حالاتی که در سکته مغزی رخ می‌دهد افزایش داده و نقش موثری در پیشگیری از بیماری‌های مغزی داشته و مثلاً روند آلزایمر را کند می‌سازد.

برای آنکه بتوانیم از برکات این ماه عزیز بهره ببریم و توفیق انجام عبادات و مناجات‌ها را داشته باشیم، باید برنامه‌ریزی صحیحی برای تغذیه در این ماه عزیز داشته باشیم. عادت تغذیه ای درست آن نیست که خود را از غذا خوردن محروم کنیم و یا یک نوع غذای خاص را بخوریم و غذاهایی را که دوست نداریم، مصرف نکنیم. بلکه اولین و مهم ترین مورد در رژیم غذایی صحیح آن است که غذاهای متنوعی بخوریم. این امر بسیار مهم است، زیرا غذاهای گوناگون، دارای مواد مغذی مختلفی می باشند که هر کدام از آن ها برای سلامتی بدن لازم هستند.

روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان منافع معنوی ، فیزیکی ، روحی و اجتماعی به همراه دارد ، ضمن اینکه باید رعایت نکات پزشکی و نحوه تغذیه نیز مورد توجه قرار گیرد. بنابراین نیاز به مصرف غذای زیاد هنگام افطار و سحر نیست ، بلکه آنچه مهم است نحوه رژیم غذایی در این ماه است.

*روزه برای بیماران و افراد سالم

به طور کلی بدن مکانیسم های تنظیم کننده ای دارد که در طی روزه داری فعال می شوند و سوخته شدن مؤثر چربی بدن در این ماه رخ می دهد. یک رژیم غذایی متعادل برای حفظ سلامت و فعالیت فرد در طی ماه رمضان کافی است. اختلالات بوجود آمده در این ماه ناشی از مصرف زیاده از حد غذا ، مصرف نامتعادل غذا و خواب کم است.

دکتر اسکندر حاجیانی فوق تخصص دستگاه گوارش باتوجه به فرارسیدن ماه مبارک رمضان توصیه هایی درباره تغذیه در این ایام دارد که دانستن آنها برای سلامت بدن و حفظ یک رژیم غذایی متعادل و البته متنوع توصیه می کنیم.

این پزشک متخصص خوزستانی می گوید: روزه داری اثرات متفاوتی روی سیستم های بدن دارد که بعضی از این اثرات در حالت طبیعی برای کسانی که بیمار نیستند ایجاد مشکل نمی کند. از سوی دیگر تغییراتی که در نحوه تغذیه وجود دارد برای افرادی که دستگاه گوارش بیماری دارند تشدید می شود ضمن اینکه برخی اثرات روزه برای دستگاه گوارش مفید است.

وی اظهار می دارد: در روزه داری وعده های غذایی تغییر پیدا می کند، علاوه براین مصرف مایعات از روز به شب منتقل می شود درنتیجه فرد در روز وقتی فعالیت فیزیکی دارد دچار کمبود مایعات می شود بخصوص درمناطق گرمسیر این اثر در روز تشدید می شود. وقتی مایعات بدن فرد روزه دار کم شود سبب تغییر حجم خون می شود واین کاهش حجم خون در طی روز ضعف وسستی وخستگی را به دنبال دارد.

دکتر حاجیانی تصریح می کند: در ماه رمضان به علت مصرف بیشتر مایعات وغذاها در شب، دستگاه گوارش انسان با مصرف حجم زیاد مواد غذایی ومایعات روبه رو می شود که اثرات وعوارضی به دنبال دارد چرا که فشار درون معده افزایش پیدا می کند ومواد غذایی وترشحات به داخل دهان برگشت داده می شود. این عمل با استراحت در شب و وجود جاذبه باعث ریفلاکس وبروز بوی بد دهان در طول روز می شود.

این عضوهیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز توضیح می دهد: در هنگام سحر وقتی مواد غذایی مانند حلوا، باقلوا، شیرینی ومواد چربی دار استفاده می کنیم به علت غلظت بالا باعث تعریق بدن می شود که تپش قلب وسستی وضعف در طول روز و مدت روزه داری را در پی خواهد داشت.

*اثرات مفید روزه بر بیماری های گوارش

دکتر حاجیانی معتقد است: روزه داری در بیمارانی که رفلاکس دارند باعث کنترل علائم آنها می شود البته شب هنگام باید بعد از مصرف غذا زیر نظر پزشک دارو مصرف کنند.

به گفته وی، روزه داری در بیماران رفلاکس نه تنها مانعی ندارد بلکه بسیار مفید است وبرای این بیماران در صورتی که دارو مصرف می کنند اثرات سویی ندارد.

این پزشک فوق تخصص دستگاه گوارش می گوید: 30 درصد مردم جوامع مختلف بیماری کولیت عصبی یا سندروم روده تحریک پذیر دارند وبا روزه خوب می شوند اما مصرف بعضی داروها برای کنترل این بیماری ممکن است با روزه داری باعث ایجاد عوارض شود بنابراین گرفتن روزه در این بیماران با نظر پزشک امکان پذیر است.

وی در خصوص مصرف قرص در ماه مبارک رمضان به بانوان هشدار داده و می گوید: در هنگام روزه داری آب بدن کم می شود و فعالیت فیزیکی نیز کاهش پیدا می کند اگر در این موارد، قرص جلوگیری از عادت ماهانه مصرف شود بخصوص در افراد چاق وبا فشار خون بالا وبیماری های عروقی باعث می شود خون در عروق وکبد لخته شود که خسارات جبران ناپذیری در پی خواهد داشت.

* آب و دیگر هیچ

دکتر حاجیانی تاکید می کند:

افطار خود را با مایعات از جمله آب باز کنید ومصرف مایعات را به حد کافی در طی شب به نحوی که رنگ ادرار کمرنگ شود بالا ببرید.

مصرف چربی ها وشیرینی جات را به حداقل برسانید و انواع نوشابه ها وآبمیوه های اسانس دار را حذف کنید

از سبزیجات، میوه جات و گوشت ومرغ تازه و مغزها ازجمله گردو، بادام وپسته استفاده کنید

وعده افطار را با حجم زیاد غذا شروع نکنید و وعده اصلی را به سحر منتقل کنید

بعد از اتمام غذا فورا نخوابید

مواد غذایی پرفیبر (سبزیجات و میوه ها)در وعده افطار فراموش نشود

گزارش: اکرم تیموری