ريشة نابرابري را بايد در بسترها و ساختارهايي كه نابرابري در آن ها به سهولت رشد ميكند، جستجو كرد. نابرابري ريشة درد نيست، بلكه علامت بيماري است كه منشأ آن به ساختار و عملكرد قدرت و همچنين كاركردهاي فرهنگ در جامعه بازميگردد. به عبارتي ديگر، موضوع حائز اهميت در درجة اول شرايطي است كه به بروز نابرابريهاي شديد منجر ميگردند؛ شرايطي كه ممكن است سياستهاي توسعه اي و يا اقدامات اجرايي دستگاه حاكم باشند و يا الگوهاي رفتاري و ارزشي نهادينه در تك تك افراد جامعه كه محيطي مناسب براي رشد نابرابري فراهم ميسازند. اما، چنان چه باز هم گامي فراتر نهيم، شاهد روابطي از قدرت خواهيم بود كه در پس پردة تمام شرايط مولد نابرابري، نقشي عمده ايفا ميكنند.

تمایز تبعیض و نابرابری

اما تفاوت بین تبعیض و نابرابرای را می توان در دو تعریف «رفتار ناعادلانه براساس خصوصیات فردی یا عضویت در گروه » و « تبعیض دسترسی به منابعی چون اشتغال، درآمد، مسکن، تحصیلات و مراقبت‌های پزشکی محدود می کند» جستجو کرد. به عبارتی تبعیض رابطه‌ای دوسویه با نابرابری از لحاظ مفهومی دارد: از یک سو نابرابری عامل ایجاد تبعیض و از سوی دیگر تبعیض باعث بوجود آمدن نابرابری‌های جدید می‌شود.

برخی محرومیت نسبی را به عنوان جایگزینی برای سنجش نابرابری می دانند که به محرومیت نسبی به ناکامی های فرد در ارتباط با جایگاه فرد در گروه مرجعش اشاره دارد. به کار بردن مفهوم گروه مرجع براین مفروض است که افراد از موقعیتشان به صورت مطلق رنج نمی برند بلکه از موقعیت نسبی شان که برگرفته از قیاس با افراد مشابه شان است، رنج می برند.

پژوهش های متاخر محرومیت نسبی را در قالب نابرابری و فقر به کار برده اند و فقر را به معنای نداشتن درآمد کافی برای خرید کالاهای مورد نیاز در نظر نمی گیرند بلکه آن را به مفهوم عدم توانایی در بدست آوردن استانداردهای زندگی باتوجه به کشور و زمان مشخص (گروه مرجع) در نظر می گیرند.

اما تفاوت در مفهوم محرومیت و نابرابری را شاید بتوان کلیدی‌ترین توجه در این مقايسه دانست. بر اساس تعریف نابرابری در کلی‌ترین مفهوم از وجود محسوس، سطوح نابرابری در برخورداری بالقوه از توان‌های طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و... درون یک حوزه یا میان چند حوزه جغرافیایی در چارچوب یک واحد بزرگتر مفروض است. با حاکمیت نابرابری در جامعه، فرصت پیشرفت به طور عادلانه توزیع نشده است. به عبارتی فقر و محرومیت را فرد می تواند تحمل نماید اما نابرابری و تبعیض را خیر.

گونه های نابرابری

با اشاره در باره نابرابری و منشاء آن مطالبی گفته شد و اکنون به نظر می رسد که بی مناسبت نباشد در باره انواع نابرابری های موجود در جوامع اشاره ایی داشته باشم .

به طور خلاصه و بسیار ابتدایی میتوان برخی از مهمترین وجوه و انواع نابرابری را در فهرست زیر خلاصه کرد

– نابرابری نژادی

- نابرابری اجتماعی

– نابرابری حقوقی

– نابرابری جنسیتی

- نابرابری اقتصادی ( شکاف فقر )

در بین گونه های مختلف نابرابری در قرن ۱۹ موضوع نابرابری نژادی بیش از دیگر وجوه نابرابری مورد توجه هوشیاری جمعی قرار گرفت و نهایتا منجر به القای تبعیض نژادی در امریکا و سپس سایر بخش های جهان شد . اخرین کشوری که چهره کریه تبعیض نژادی در آن سیمای جهان متمدن را لکه دار کرده بود کشور افریقای جنوبی بود که برای سپید پوستان و سیاهان که مالکان اصلی آن سرزمین بودند دو نوع نظام حقوقی متفاوت تنظیم شده بود که به آپارتاید موسوم بود و در دو دهه گذشته با مبارزات پی گیری آقای نسلون ماندلا و هوادانش این نظام تبعیض گرا برچیده شد . گرچه به لحاظ حقوقی و سیاسی هیچ کشوری در هزاره سوم طرفدار نابرابری اجتماعی نیست اما به لحاظ فرهنگی هنوز رسوبات فرهنگ تبعیض گرا و دو گانه انگار در جای جای جهان وجود دارد و به طور پیدا و پنهان این موضوع پشت ناسیونالیسم افراطی خود را استتار کرده است .

فقر از انواع نابرابری باعث مي شود تا ميزان مشاركت اجتماعي كه يكي از مهمترين پيش نيازهاي توسعه پايدار است، به شدت كاهش يابد. در حال حاضر ممكن است نارساييها و كاهش كيفيت زيرساختهاي شهري، فقر و گسترش بدون برنامه شهرها فوري ترين مشكلات براي دولت محلي باشد كه بايد با آن مقابله كند. اين مشكلات شامل موارد زير ميگردد : توسعه زيرساختها ، حفظ و بهبود كيفيت محيط زيست ،فقرزدايي ،رشد و توسعه اقتصادي ,گسترش برنامه ريزي شده شهرها به منظور تأكيد بر اين مشكلات در برنامه ريزي مشاركتي با ديگر بازيگران صحنه توسعه شهري، دولتهاي محلي حداقل بايد آماده :

- درك و كمك كردن به وضعيت موجود،

- تشخيص بازيگران درگير در عرصه توسعه شهري و درك تمايلات و توان آنان،

- انجام توسعه شهري با مشورت كليه شهروندان صاحب ملك و سرمايه،

- شناسايي مشاركت كنندگان و تعيين اينكه كدام شركت كننده كدام كارها را انجام دهد.

تاثیر نابرابری ها در نسل های آینده

نكته قابل توجه در ارتباط با ساكنان محلات فقيرنشين شهرى ، تفاوت انتظارات، ايده آل ها و برخورد نسل اول و نسل هاى بعدى ساكن در اين محلات است. بررسى ها نشان مى دهدكه نابرابرى هاى موجود در شهرها و محروميت ساكنان سكونتگاه هاى غيررسمى اگرچه براى نسل اول مهاجران ساكن در اين سكونتگاه ها قابل تحمل بوده، اما نسل دوم و سوم با توجه به عميق تر شدن شكاف اجتماعى برداشت متفاوتى از شرايط دارند.

معمولاً نسل جديد به عنوان يك ساكن شهر انتظار برخوردارى از شرايط زيست مناسب را دارد كه شهر از تأمين آن ناتوان است. به همين دليل است كه درخواست هاى نسل هاى بعدى با وجود تبعيض و نابرابرى همواره زمينه بروز اغتشاشات شهرى را مى تواند فراهم آورد. نكته اى كه پس از سال ها جنيس پرلمن در امريكاى جنوبى هم به آن رسيد، گرفتار آمدن فقرا در چرخه توليد و باز توليد فقر و محروميت نسبى و نابرابرى هاى قومى و نژادى دامنه سلب امنيت در محلات فقير نشين را هرچه گسترده تر خواهد كرد. نبايد فراموش كرد كه ناديده گرفتن فقرا و انكار حق حضور آن ها در شهر پاك كردن صورت مسأله است، بلكه رفتن به سوى حق حضور در شهر و برخوردارى همه از مزيت شهرى است كه مى تواند شكاف موجود در شهر را كاهش داده و در كل به ارتقاى امنيت فقرا و كل شهر بيانجامد. از اين رو پیگيرى برنامه هاى كلان و خرد در راستاى كاهش نابرابرى هاى شهرى به ويژه نابرابرى در دستيابى به فرصتهاى ارتقا بايد در دستور كار مديريت قرار گيرد.

برچسب ها: داود سالمی ، نابرابری های شهری

X Share

Stumble Upon Delicious Cloob

Digg

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شوشان است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و تولید: ایران سامانه