هوشمند سفیدی
بررسي وضعيت دولت در سه سال اخير از دو زاويه، يكي«عملكرد» و دوم «بيان و تبيين عملكرد»، گوياي يك عارضه مهم در مجموعه دولت تدبير و اميد است. اين عارضه، اختلال تكلمي و بروز لكنت زبان در دولت حسن روحاني است كه به نظر بنده در سال اول خدمت، اين عارضه در سطح اوليه بود و دولت هنوز از وجود اين اختلال كاملا آگاه نبود. اما در سال دوم، از آن آگاه شد و اظهارات برخي از مسئولان و حاميان دولت پرده از آن برداشت، اما دولت تلاش درخوري را براي درمان آن بروز نداد، لذا اين اختلال هم اينك در مرحله پيشرفته قرار دارد.
بعضي از ويژگيهاي اختلال تكلمي دولت تدبير و اميد را كه مبين عارضه مذكور است ميتوان به شرح زير جمعبندي كرد:
۱- گرايش به سمت اطلاعرساني براي نخبگان و نبود راهبرد و برنامه اطلاعرساني جامع براي توده مردم به ويژه حاشيه راندهشدگان اطلاعاتي۲- فقدان راهبرد و تمركز كافي در هماهنگسازي مسئولان در بيان اطلاعات و بعضا رويارويي رسانهاي آنان، براي مثال صحبتهاي دكتر تركان و دكتر نعمتزاده در برنامه حاشيه- متن سيما در هفته گذشته قابل اشاره است كه مبين مواضع متباين بين دو مسئول دولت بود كه اصولانبايد به رسانه كشيده شود.
۳- فقدان سازماندهي رسانههاي همسو با وجود نشانههايي از حمايتگري رسانهاي جرياني مخالف دولت۴- عدم برخورداري اطلاعرساني دولت از كميت و كيفيت كافي، اين عارضه باعث تحليل جسورانه بعضي از به اصطلاح دلواپسان درباره احتمال يك دورهاي بودن رياستجمهوري حسن روحاني شده است. اما چه عواملي در بروز اين ويژگيها و نهايتا بروز عارضه لكنت زبان در دولت شده است؟ مسئوليتهاي فراوان سخنگوي دولت، با وجود برخي توانمنديها از جمله اشراف به امور و قدرت بيان شايان توجه به نظر ميرسد.
در اين زمينه دو نكته قابل توجه است، نخست اينكه سخنگوي دولت مسئوليت ديگري غير از سخنگويي نداشته باشد. دوم، ميتوان تعداد سخنگويان دولت را افزايش داد. كمتوجهي به روابط عمومي و ضعف تدريجي آنها: شايد يكي از دلايل عمده اين رويكرد، فقدان نگاه سرمايهگذاري و ضروري بودن هزينههاي اطلاعرساني باشد، فراموش نشود كه اطلاعرساني وظيفه دولت است، نه امري دلبخواهي. پس همانقدر اهميت دارد كه دولت در امور فني و عمراني سرمايهگذاري ميكند و چه بسا حتي اولويت بيشتري داشته باشد.
ادغام روابط عمومي استانداريها و بعضي از سازمانها در حوزه رياست كه بدون كار كارشناسي كافي و عدم بهرهگيري از نظرات نخبگان و نهادهاي مدني حوزه روابط عمومي انجام شد، در كنار كاهش بودجه روابط عمومي از جمله عدم پرداخت اضافه كاري به دست اندركاران روابط عمومي در اين باره حائز اهميت است.
عملكرد ضعيف شوراي اطلاعرساني دولت: در بررسي عملكرد اطلاعرساني دولت، بايد به مركز سياستگذاري آن تمركز كرد، چرا كه وظيفه آن سياستگذاري است و نظارت بر اطلاعرساني دولت و رفع ضعفها. به نظر ميرسد ترجيح سياست توجه به همه گرايش هاي سياسي در تركيب اين شورا بر سياست انتخاب شايستگان و حاميان دولت، كار را به جايي رسانده است كه دولت را به غفلت دچار كرده و نهادي كه بايد حداكثر اهتمام را براي آگاهي مردم از دستاوردهاي دولت داشته باشد، كمتر به اين امر پرداخته و حتي طي سه سال اخير مصوبه مهمي براي اصلاح و تقويت اطلاعرساني نداشته است. عدم انسجام در مجموعه ظرفيتهاي اطلاعرساني: اول، دولت از ظرفيتهاي بسياري براي اطلاعرساني برخوردار است.
خانواده بزرگ روابط عمومي كشور با حدود ۲۰۰ هزار نفر نيروي انساني و منابع مادي قابل توجه كه هماهنگي مناسب بين آنها و بازي خواني ماهرانه از آنها ميتواند گره گشا باشد. دوم، معاونت مطبوعاتي وزارت ارشاد حمايت از نشريات همسو و توجه به عامل انعكاس عملكرد دولت به عنوان يك عامل اثرگذار در تخصيص يارانه، ميتواند محرك خوبي براي تقويت اطلاعرساني دولت باشد. سوم، مشاوران رسانهاي رئيسجمهور: متاسفانه مشاوران رسانهاي رئيسجمهوراز هماهنگي لازم به دور بودهاند و نقش درخوري را براي ساماندهي امر اطلاعرساني ايفا نكردهاند. چهارم، دبيرخانه شوراي اطلاعرساني: در اين بخش فراموش كردن امر توليگري روابط عمومي در حوزه دولت و عدم ايفاي نقش ارشادي براي روابط عمومي بخش خصوصي و نيز عدم توانايي در حمايت از روابط عمومي و نيز عدم پشتيباني عملياتي از رسانههاي همسونبود و برنامهريزي منظم براي حضور در فضاي مجازي قابل توجه است.
براي مثال وقتي تلاشهاي اين دبيرخانه نميتواند مانع ادغام روابط عموميها در حوزه رياست شود آن را چگونه ميتوان توجيه كرد؟پنجم، خبرگزاري جمهوري اسلامي: اين خبرگزاري از عملكرد خوبي در اطلاعرساني عملكرد دولت برخوردار بوده است و ديده شدن مناسب تلاشهاي آن منوط به عملكرد مناسب ساير اركان اطلاعرساني دولت است. ششم، رسانههاي حامي دولت: رسانههاي حامي دولت با وجود كم توجهي به آنها به ويژه در امر تخصيص يارانه و نبود تعامل سيستماتيك با آنها، بار اصلي اطلاعرساني دولت را به دوش كشيدهاند.
عدم تنوع در اطلاعرساني دولت
به نظر ميرسد اطلاعرساني فعلي دولت نيز فاقد تنوع است. بسنده كردن به گزارش رئيسجمهور از صداوسيما سفرهاي استاني و گزارش سخنگو كافي نيست. بايد در اين زمينه تنوع را جدي گرفت. حداقل انتظار ميرفت در هفته دولت، كمپين اطلاعرساني ويژه براي بعضي از دستاوردهاي دولت، مثل برجام، كاهش تورم، كاهش نرخ سود بانكي، طرح تحول سلامت، افزايش رشد اقتصادي، افزايش توليد نفت، توسعه صادرات غير نفتي، ديپلماسي عمومي، حذف يارانههاي ثروتمندان، آرامش فضاي سياسي كشور و... اجرا و در آنها، از همه انواع رسانهها استفاده ميشد. عدم احساس وظيفه در بخشي از دولت نسبت به لزوم اطلاعرساني به مردم: اين ضعف، باعث شده است رئيسجمهور شخصا بار مهمي از اطلاعرساني را به دوش بكشد كه اين سياستي ناصواب بوده و باعث هجمه رسانههاي ناهمسو به ايشان ميشود. جمعبندي اين مطالب و نكات و حتي پذيرش نيمي از اين ضعفها، مبين ضروري بودن بررسي خروجيها و بروندادهاي اطلاعرساني دولت و تيم اطلاعرساني آن است و بايد به موقع نسبت به درمان لكنت زبان دولت پرداخت، زيرا بيان روشن، شفاف، جامع، كامل و مورد انتظار عملكرد دولت ميتواند اميد را در بين ملت افزايش داده و آنان را به آيندهاي توام با رشد، پيشرفت و تعالي اميدوار سازد.