کارون در حال شور شدن

رودخانه کارون در حالی به عنوان شاهرگ اصلی حیات در خوزستان به حساب می آید که شوری بی سابقه آب آن، این روزها کشاورزی این استان به عنوان بزرگترین قطب تولیدات کشاورزی کشور را تهدید می کند.

به گزارش مهر، خوزستان یکی از استانهای برتر کشور در بخش کشاورزی است و سالانه بخش عمده ای از نیازهای غذایی کشور را تولید و تامین می کند به همین دلیل هرگونه خدشه وار شدن به بخش کشاورزی این استان، کل کشاورزی و امنیت غذایی کشور را تهدید خواهد کرد.

استان خوزستان یک میلیون و 200 هزار هکتار زمین کشاورزی دارد که از مجموع اراضی زیر کشت، سالانه بیش از  12میلیون تن انواع محصولات زراعی و باغی تولید می شود که این آمار نشان می دهد خوزستان جایگاه نخست تولید محصولات کشاورزی را در کشور و در مقایسه با سایر استانهای کشور که شاید در نگاه مردم بیشتر به کشاورزی معروف هستند در اختیار دارد.

همچنین خوزستان بعد از استانهای گیلان و مازندران که قطبهای سنتی تولید برنج در کشور به شمار می روند بیشتری میزان تولید برنج در کشور را به خود اختصاص داده است. کشت انواع محصولات کشاورزی در تمام فصول سال در خوزستان امکان پذیر است و شاخص ترین محصولات کشاورزی استان شامل گندم، ذرت، نیشکر، برنج، سبزی و انواع صیفی جات است.

خوزستان همچنین با تولید انواع گل از قبیل رز، مریم، نرگس، گلایول، داوودی، آفتابگردان، میخک، زنبق، اقاقیا و سایر درختچه های زینتی یکی از چهار استان برتر کشور در این زمینه است و 20 درصد کل گل کشور را تولید می کند. سطح زیرکشت گل و گیاهان زینتی خوزستان ‪ ۵۱۵ هکتار است که  ۲۳۶ هکتار در فضای آزاد و ‪ ۲۶۹هکتار نیز در گلخانه ها کشت می شود.

از سوی دیگر امسال برنامه ریزی شده برای ایجاد اشتغال در استان خوزستان تنها در بخش کشاروزی 40 هزار فرصت شغلی ایجاد شود که در صورتیکه بحران شوری آب کشاورزی استان خوزستان حل نشود نمی توان به تحقق این آمار امیدوار بود هر چند تجربه آمارهای قبلی نشان می دهد که این آمار در هر صورت از سوی نهادهای مسئول محقق شده اعلام می شود.

استاندار خوزستان در این خصوص گفت: ایجاد حداقل 500 هزار شغل در بخش کشاورزی از جمله برنامه های دولت در سال 91 است که سهم خوزستان ایجاد 40 هزار نفر شغل در این بخش است.

سید جعفر حجازی با اشاره به تامین اعتبار این طرح افزود: شش هزار و 600 میلیارد تومان برای این طرح پیش بینی شده که خوزستان با 473 میلیارد تومان بیشترین اعتبارات را در این طرح به خود اختصاص می دهد.

به هرحال تحقق اینگونه آمارها به بسترهایی خاص نیاز دارد که یکی از آنها تامین آب مورد نیاز برای طرحهای کشاورزی جدید و تداوم تامین آب برای زمین های کشاورزی فعلی است ولی مدیر امور کشت و صنعتهای نظام صنفی کشاورزی خوزستان در بازدید که به همراه خبرنگار مهر از رودخانه کارون در مقطع اهوازداشت از افزایش بی سابقه شوری آب کارون خبر داد.

محسن ممبینی مدیر امور کشت و صنعتهای نظام صنفی کشاورزی خوزستان در با اشاره به اینکه شوری آب در نهایت باعث کاهش تولید می شود، گفت: برای هر کشت محدوده ای به نام «حد آستانه افت» محصول تعیین شده که برای نیشکر آستانه تحمل به شوری 1.7  میلی موس بر سانتی متر است و هر چه این مقدار بالاتر رود و آبیاری ادامه پیدا کند افت محصول بیشتر می شود و با افزایش هر واحد افت پنج درصدی تولید در هر هکتار نیشکر خواهیم داشت. این مسئله برای بقیه محصولات کشاورزی هم صادق است.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه نوع خاک منطقه از نوع سنگین است و سطح آبهای زیر زمینی بالاست، بالا بودن EC خاک و آبیاری آب با EC بالا مشکلات فراوانی برای محصولات دیگر به وجود می آورد. متاسفانه با وجود اینکه حد آستانه تحمل گندم به شوری چهار میلی موس بر سانتی متر است ولی این نکته را نباید فراموش کرد که تداوم آبیاری با این آب و نوع خاک آن هم در زمینهایی که اغلب بدون زهکش است مشکلات فراوانی را برای کشاورزان به وجود می آورد و این مسئله باعث افزایش قابل توجه نمک در پروفیل خاک می شود.

وی گفت: با وجود اینکه ذخیره آب پشت سد کارون یک میلیارد متر مکعب بیشتر از سال قبل بوده، دبی پائین آب به این مسئله دامن زده است.

مدیر امور کشت و صنعتهای نظام صنفی کشاورزی خوزستان متوسط میانگین EC در سال 1390 را بین 2.79 تا 1.84 میلی موس بر سانتی متر اعلام کرد و گفت: این میزان EC در 29 اسفند سال 90 به 3.89 رسید.

ممبینی افزود: متاسفانه در نمونه گیری های مختلفی که از کانالهای آب منتهی به زمینهای کشاورزی آن هم در دمای مناسب و کمتر از 20 درجه گرفته شده گاها درجه شوری آب به خصوص در 20 کیلومتری جاده اهواز از سمت منطقه کوت عبدالله به 3.78 هم می رسد و با توجه به اینکه کشاورزان دارای دستگاه سنجشEC نیستند و دانش این مهم را هم در اختیار ندارند متوجه علل کاهش و افت تولید نمی شوند و با توجه به اینکه در مرحله خوشه زنی گندم هستیم ضربه سنگینی به کشاورزی خوزستان وارد می کند.

وی تصریح کرد: با وجود تمامی زحماتی که سازمان آب و برق خوزستان برای تامین آب کشاورزی متحمل می شود اما باید به مسئله کیفیت آب توجه ویژه ای شود زیرا آب مهمترین و حیاتی ترین نیاز در بخش کشاورزی به شمار می رود و قطعا کشاورزان بعد از برداشت متوجه خواهند شد که با چه مشکلی مواجه شده اند و آن وقت است که مراجعات به بیمه کشاورزی شدت می گیرد و آن زمان دیگر فایده ای ندارد.

ممبینی عنوان کرد: در ماه های گذشته شخصیتهای علمی و دانشگاهی و کارشناسان زبده کشاورزی اعلام کرده اند که آبگیری سد گتوند باعث بالا رفتن EC آب کارون می شود که مورد توجه قرار نگرفت و متاسفانه کاهش دبی رودخانه کارون هم این بحران را افزایش می دهد و قطعا با قرار گرفتن در فصل گرما درجه شوری آب بیشتر از قبل هم خواهد شد. این موضوع کشاورزی خوزستان به خصوص محصولاتی مانند گندم و نیشکر را با مشکلات عدیده ای مواجه می سازد.

مدیر امور کشت و صنعتهای نظام صنفی کشاورزی خوزستان اضافه کرد: یکی دیگر از مشکلاتی که قطعا با افزایش EC آب، خوزستان را وارد چالشی دیگر می کند، عدم دلگرمی و امیدواری روستائیان برای کشاورزی و تولید است و با این رویه باید شاهد مهاجرت روستائیان به شهر برای پیدا کردن شغلی دیگر باشیم که نتیجه آن گسترش حاشیه نشینی، خالی شدن روستاها، افزایش بیکاری و ناهنجاری ها است.

ممبینی با اشاره به اینکه هم اکنون شوری آب در بخش جنوبی اهواز در دمای 14 درجه سانتیگراد بیش از 3.5 میلی موس بر سانتیمتر است، افزود: به هر میزان که نزدیک به حوزه های پائین دستی کارون برویم EC آب افزایش بیشتری خواهد داشت.

وی در پایان گفت: حتی در سال 87 که با خشکسالی مواجه بودیم EC آب رودخانه کارون به این میزان افزایش نیافته بود و قطعا اگر این شرایط کنترل نشود زمینهای حاصلخیز کشاورزی در آینده ای نزدیک به زمینهای غیرقابل کشت تبدیل می شوند.

این در حالی است که پروژه های انتقال آب از سرشاخه های کارون به استان اصفهان و به منظور احیای رودخانه زاینده رود به صورت کامل اجرایی نشده و در صورت اجرایی شدن اینکه روزانه حجم زیادی از آب کارون به نصف جهان منتقل خواهد شد وضع رودخانه به مراتب بدتر می شود این در حالی است که وزارت نیرو اعلام کرده این طرح کارشناسی شده است.

به هر حال این روزها در هرجای کشور که مشکل کمبود آب به وجود بیاید، وزارت نیرو به سرعت سراغ کارون می آید و می خواهد مشکلاتی که اغلب به علت سوء مدیریت در مصرف آب صورت گرفته را با انتقال آب از سرشاخه های کارون حل کند که این مسئله در نهایت باعث نابودی زندگی و کشاورزی در خوزستان می شود.

در چند سال اخیر به علت برداشتهای بی رویه از رودخانه کارون، دبی این رودخانه به شدت کاهش یافته و شوری آب آن به سرعت در حال افزایش و کارشناسان احتمال می دهند در تابستان که آب ورودی به روخانه به شدت کاهش می یابد شاهد افزایش بیش از پیش شوری آب و کاهش آب کارون باشیم.