در نخستین روزهای تابستان ۸۸، پدیده ریزگرد، اهواز و بسیاری از شهرهای جنوبی وجنوب غربی کشور را زیر پرده‌ای از گرد و غبار فرو برد.اين بحران از چنان دامنه وسيعي برخوردار شد كه مقام معظم رهبري در توصيه‌ ايي اكيد از مسوولان خواستند هرچه سريع‌تر موضوع ريزگردهاي را در دستور كار قرار دهند. گذشت قريب به 7 سال از گسترش جدي پديده ريزگردها در مناطق غرب و جنوب غرب كشور از يك سو و عدم ايجاد تغيير محسوس و مثبت در بحران از سوي ديگر گوياي آن است كه مسئولين علي رغم تلاش هاي انجام شده يا راه صحيح حل بحران را نمي دانند، يا تصوير مشخصي از آن ندارند و يا اينكه واقعاً بحران گرد و غبار و آلودگي شديد هوا قابليت حل ندارد .

تبعات اقتصادی ریزگردها

پدیده ریزگردها علاوه بر تبعات زیست- محیطی، بهداشتی ، روحی- روانی و سیاسی- اجتماعی باعث ایجاد اختلال در فعالیت های اقتصادی می گردد .از جمله تبعات اقتصادی ریز گردها می توان به موارد ذیل اشاره نمود :

• نابودی مزارع و کاهش کمیت محصولات کشاورزی

• شیوع بیماری در دام ها و کاهش محصولات دامی

• اختلال در سامانه های حمل و نقل هوایی،دریایی و زمینی

• کاهش حجم سرمایه گذاری

• کاهش توریسم و گردشگری

• افزایش مهاجرت

بنابر گفته بعضی کارشناسان خسارات وارده به استان های درگیر این پدیده کمتر از خسارت های جنگ نمی تواند باشد.

از انجا که این نوشته در صدد تبیین تبعات پدیده ریزگردها بر اقتصاد خانواده است لذا ابتدا تعریفی از مفهوم اقتصاد خانواده ارائه می گردد.

تعريف «اقتصاد خانواده»

اقتصاد خانواده عبارت است از تخصيص منابع محدود قابل دسترس به مهم ترين نيازها و خواسته هاي خانواده

در اين تعريف منظور از «منابع» همان مبادي و راههاي درآمدي خانواده است که طبيعتاً محدود امّا قا بل حصول است و نيازها همان مسائل متعددي است که بقا و شالوده خانواده به ارضاي آنها بستگي دارد و به طور کلي شامل نيازهاي اوليه و ثانويه خانواده مي باشد. سرپرست خانواده با در نظر گرفتن درآمد محدود و وجود نيازهاي اساسي بايد بهترين ترکيب را در ميزان هزينه ها به وجود آورد و از درآمد حاصل، بهره برداري بهينه کند .

خانواده و تبعات اقتصادی ریزگردها

پدیده ریزگردها علاوه بر ایجاد خسارت های کلی در اقتصاد استان های درگیر و به تبع آن اقتصاد کشور ،در مقیاس خرد خسارت های جدی بر اقتصاد خانوارها وارد می سازد . به بعضی از اثرات اقتصادی این پدیده ذیلا اشاره می گردد.

• کاهش درآمد مشاغل بدلیل تعطیلی در روزهای گرد وغبار

• کاهش جدی درآمد صاحبان مشاغل مرتبط با امور کشاورزی و دامی

• افزایش هزینه های مصرف آب

• افزایش هزینه مصرف برق

• افزایش هزینه درمان

• افزایش هزینه های نظافت

• ایجاد هزینه های جانبی تغییر سبک زندگی از جمله استفاده از دستگاههای تصفیه هوا ،پنجره های دو جداره و...

• ایجاد هزینه مسافرت های مقطعی(بعضی از خانواده های دارای افراد بیمار مجبورند در ایام گرد وغبار محل زندگی خود را ترک کرده وبه شهرهای دیگر مسافرت کنند)

• افزایش تصادفات

• تحل هزینه فرصت ناشی از اختلال در سامانه های حمل و نقل

بنابراین در چارچوب تعریف ارایه شده برای اقتصاد خانواده ، پدیده ریزگردها از طریق کاهش در آمد و افزایش هزینه خانواده ها آسیب جدی به اقتصاد خانواده وارد می سازد .البته این تحلیل با فرض اشتغال سرپرست خانوار صورت گرفته در غیر این صورت تنها هزینه های خانواده افزایش خواهد یافت و تبعات این پدیده دردناک تر خواهد بود

وظایف دولت در جبران اثرات اقتصادی پدیده ریزگردها

به منظور جبران تبعات اقتصادی،اجتماعی و سیاسی پدیده ریز گردها ،دولت علاوه بر برنامه ریزی صحیح برای مهار این پدیده در سطح ملی، در بعد خانواده وظیفه دارد اقدامات ترمیمی را در دستور کار خود قرار دهد .

بدلیل عدم وجود ساز و کاری برای جبران هزینه های تحمیل شده و همچنین پرداخت مستقیم یارانه به کلیه خانواده ها دولت می تواند از طریق اعطای غیر مستقیم یارانه از طریق وزارتخانه های مرتبط تمهیداتی را برای کاهش هزینه های درمان ،آب و برق،کاهش حق بیمه کشاورزان و دامداران وکاهش مالیات بر درآمد دهک های پایین جامعه، کاهش عوارض شهری،کاهش حق بیمه وسایل نقلیه در استان های درگیر و ... فراهم آورد . این موضوع در کنار موضوع کلی پیگیری جلوگیری از تکرار این پدیده در سطح ملی ، می بایست یکی از اولویت های نمایندگان مجلس استان های درگیر باشد.

برچسب ها: حیدر زبیدی ، ریزگردها