علی بدوی
بر اساس گزارش موسسه امریکایی «ای.ام.بست» ، بازار بیمه اتکایی و عادی ایران در زمره یکی از بزرگترین بازارهای بیمه در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) می باشد. براساس گزارش این موسسه، میزان حق بیمه ثبت شده در ایران در سال ۲۰۱۴ میلادی به ۷.۵ میلیارد دلار رسید و به لحاظ تولید حق بیمه در منطقه منا رتبه دوم را داراست.
در حالی که نفوذ بیمه در این کشور پایین و در نتیجه پتانسیل افزایش و رونق این بازار بسیار فوق العاده است. همچنین بر اساس گزارشی که منا اینشورنس ارائه کرده چهار کشور ایران ، ترکیه ، امارات متحده عربی و عربستان صعودی در مجموع نزدیک به سه چهارم از کل حق بیمه ای که در این منطقه تولید می شود را به خود اختصاص داده اند.
در ایران 30 شرکت بیمه ای مجوز فعالیت دارند که از این تعداد یک شرکت بیمه دولتی ، 22 شرکت خصوصی و 7 شرکت بیمه ای که در منطقه آزاد تجاری فعالیت می کنند که این شرکت ها در سال 2014 حدود 5/7 میلیارد دلار حق بیمه تولید کردند که این میزان نسبت به سال 2013 که 7/6 میلیارد دلار برآورد شده با تبدیل به نرخ آزاد ارز حدود 11 در صد رشد نشان می دهد. انواع بیمه های صادره که می توان به آنها اشاره کرد شامل آتش سوزی ، باربری (باربری، کشتی ، هواپیما) ، اتومبیل ( بدنه اتومبیل ، شخص ثالث،حوادث راننده ) ، مهندسی ومسئولیت ، اشخاص ( عمر، درمان ) می باشد.
با توجه به اینکه ایران حدود ۷۸ میلیون نفر جمعیت دارد و بخش گسترده ای آنان، جوان هستند لذا این مساله و جمعیت انبوه بیمه نشده نه تنها برای بیمه های خارجی ، بلکه برای شرکت های بیمه داخلی نیز وسوسه انگیز است.
یکی از شاخص های توسعه اقتصادی ، تولید ناخالص داخلی است و در بر گیرنده ارزش مجموع کالاها و خدماتی ایجادی طی یک سال، می باشد. یکی از اقلامی که تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهد ، حق بیمه تولیدی است . که از جمع مبالغ حق بیمه تولیدي بيمهنامههايي است كه طي دوره گزارش توسط مؤسسات بيمه صادر شدهاند بدست می آید. اين مبالغ در بیمه های غیر زندگی بر مبنای حق بیمه صادره و در بیمه های زندگی بر مبنای حق بیمه های وصولی (دریافتی) لحاظ می گردد.
از طرفی همه ساله شناسنامه اقتصادی استان خوزستان توسط بیمه مرکزی ایران با استفاده از داده های بانک مرکزی تدوین می شود. در این شناسنامه به شاخص های مهم نظیر ضریب نفوذ بیمه (نسبت حق بیمه صادره یا تولیدی به تولید ناخالص داخلی و براي مقايسه وضعيت صنعت بيمه كشور با كل اقتصاد استفاده ميشود. ) ، ضریب خسارت (مبلغ خسارت پرداخت شده به حق بیمه دریافت شده وبیانگر درصدحقبيمههایی است که بابت خسارت خطرهاي تحت پوشش به بيمهگذاران برگشت داده شده يا خواهد شد ) و سهم بازار بیمه ( نسبت حق بیمه صادره در استان به جمع حق بیمه صادره در کشور به درصد) و حق بیمه سرانه (حقبيمه توليدي صنعت بيمه بر جمعيت هر كشور وبیانگر مقدار حق بيمهاي است كه به طور متوسط هر نفر پرداخت كرده ) می باشند . این شاخص ها در سطح استان ها نیز محاسبه می شوند و بعنوان عملکرد استان ها گزارش می شوند.
حال تصور کنید در صورتی که حق بیمه کارکنان یک وزارتخانه در محل دفتر مرکزی خود در شهر تهران صادر شود ، در حالی که تمام فعالیت های تولیدی در استان خوزستان باشد ، شاخص های فوق چگونه می باشند. در ادامه چگونگی تغییر شاخص ها ارائه می شود .
شاخص ضریب نفوذ بیمه : برای استان تهران بالاتر از واقعی است و برای استان خوزستان کمتر از واقعی خواهد شد. به این معنی که استان تهران بهتر از واقعی توانسته بیمه صادر کند و استان خوزستان عملکرد مناسبی نداشته است.
شاخص ضریب خسارت : برای تهران کمتر از واقعی است و برای استان خوزستان بیشتر از واقعی است ، بدان معنی است که استان خوزستان بیش از حد واقعی خسارت پرداخت کرده و بر اساس نتایج شاخص ، نشان می دهد که دفاتر بیمه در سطح استان خوزستان خوب عمل نکرده و یا آنکه استان خوزستان برای صنعت بیمه جذاب نیست .
شاخص سهم بازار بیمه : برای استان تهران بیش از حد واقعی سهم بازار بیمه نشان داده می شود در حالی که برای استان خوزستان کمتر از حد واقعی سهم بازار را نشان می دهد. و طبیعی است که استانی حرف اول را در صنعت بیمه خواهد زد که سهم بیمه بالاتری نسبت به سایر استان ها داشته باشد. همانطور که ملاحظه می کنید ،بخشی از شرکت های بزرگ درون استان خوزستان ، بیمه خود را از طریق یکی از دفاتر تهران صادر می نمایند. از آنجایی که به ازای هربیمه صادره کارمزد و سایر موارد کسر می شود ، قاعدتا این قبیل بیمه های صادره منفعت بالایی هم برای دفتر صادرکننده بیمه و هم برای استان تهران بالابودن رقم بیمه صادره یک مزیت به شمار می رود. از طرفی این منفعت به قدری بالا بوده که شعب درون استانی ها با صدور حق بیمه به صورت مستقیم به رقیب نمایندگان بیمه تبدیل شده اند.
لذا به منظور انتقال درآمد حاصل از صدور بیمه نامه و تقویت بانک های درون استانی ، جا دارد استاندار محترم خوزستان ، از طریق معاونت ذیربط دستور رسیدگی را صادر تا اقدامات ذیل انجام شود :
الف) تمامی بیمه گذاران حقوقی ملزم شوند که حق بیمه خود از طریق یکی از نمایندگی ها ونه شعب استانی صادر نمایند. ب) شعب استانها وشهرها از صدور حق بیمه بصورت مستقیم منع شده و تمامی فعالیت های صدور حق بیمه به نمایندگی ها واگذار شود.
با توجه به اینکه تمامی دفاتر بیمه ای هم در تهران و هم در شهر اهواز شعبه دارند ، صدور حق بیمه برای بیمه گذار مشکلی را ایجاد نمی کند . از طرفی صدور حق بیمه در داخل استان منجر به افزایش تولید ناخالص داخلی استان و فعال تر نمودن بانک های طرف قرارداد و در نهایت رشد تولید ناخالص داخلی استان خوزستان می شود.