از درون‌گرايي تا خيالبافي

يك روان‌شناس باليني گفت: ‌هر چه فرد از نظر شخصيتي درون‌گراتر باشد، بيشتر مستعد روياپردازي روزانه و خيالبافي است.

دكتر سودابه بساك‌نژاد اظهار كرد: روياي روزانه در حقيقت نوعي خيال‌پردازي است؛ وقتي فرد دوست دارد اتفاقي برايش رخ دهد، آن اتفاق را در ذهن خود مي‌پروراند و اگر نتواند به آن دست پيدا كند در ساعات بيداري در مورد آن فكر و خيال‌پردازي مي‌كند.

وي ادامه داد: روياي روزانه يا خيال‌پردازي‌هاي روزانه در ساعت‌هاي بيداري صورت مي‌گيرد ولي آنچه كه فرد در خواب مي‌بينيد رويا است و با خيال‌پردازي تفاوت دارد؛ خيال‌پردازي زماني كه ذهن هوشيار است اتفاق مي‌افتد. روياي روزانه نوعي مكانيزم دفاعي انسان در مقابله با عدم دست‌يابي به آرزوها يا ناكامي‌ها در زندگي است.

اين روان‌شناس افزود: وقتي افراد نمي‌توانند به آرزوهاي خود برسند،‌ آن‌ها را به روياي روزانه تبديل و در مورد آن خيال‌پردازي مي‌كنند. خيلي‌ها معتقدند كه روياي روزانه تركيبي از گذشته، حال و آينده است و پيوندي ميان اين سه زمان است و فرد به كمك آن سعي مي‌كند درباره خيالات و تصورات ذهني خود در زمان حال فكر كند و به آن شكل جديدي بدهد.

بساك‌نژاد درباره آن‌چه كه روياي روزانه را به وجود مي‌آورد، گفت: يكي از دلايل مهم ايجاد روياي روزانه كه در دوران نوجواني و جواني بيشتر شايع است،‌ عواطف آزاد نشده‌اي است كه فرد نتوانسته آن‌ها را آشكار كند و در ميان مردم و در روابط خود اين عواطف را بپروراند بنابراين عواطف را به روياي روزانه تبديل مي‌كند.

وي افزود: روياهاي روزانه تسكين‌بخش و آرامش‌دهنده است و در پسران بيشتر از دختران ديده مي‌شود. ديده مي‌شود كه اگر نوجوانان از موضوعي ناراحت باشند يا در كلاس درسي كه دوست ندارند، قرار بگيرند، عواطف خود را از طريق روياي روزانه آزاد مي‌كنند. بسيار مشهود است كه نوجوان در كلاس درس، دستش را زير چانه گذاشته و به جاي ديگري خيره شده و به چيزي غير از درس فكر كند و ممكن است دقايق يا حتي ساعـت‌ها در اين حالت قرار بگيرد.

اين روان‌شناس باليني عنوان كرد: نكته مهم اين است كه آيا روياي روزانه مي‌تواند ادامه داشته باشد؟ معمولا اگر روياي روزانه و خيال‌پردازي زياد شود، ديگر نمي‌تواند از نظر عاطفي تسكين‌دهنده باشد، بلكه فرد اين شيوه خيال‌پردازي را به عنوان يك سبك زندگي براي مقابله با حوادث جايگزين مي‌كند، راه حل‌ها و راهكارهاي مناسب براي مشكلات را جستجو نمي‌كند بلكه در مورد آن‌ها روياپردازي مي‌كند و سرانجام، خيال‌پردازي حالت بيمارگونه به خود مي‌گيرد.

بساك‌نژاد اظهار كرد: چنين فردي با كمك مشاور و‌ حل مسايل روزانه و رفع ناراحتي‌ها و دلخوري‌ها و همچنين پرداختن به ورزش عواطف منفي را تسكين دهد و از شدت روياپردازي‌ كم كند.

وي ادامه داد: خيالپردازي نمي‌تواند فرد را در جهت شكوفايي نبوغ او قرار دهد، زيرا روياپردازي با تفكر تفاوت دارد و درباره آرزوهاي دست‌نيافتني است.