امام علی (ع): كسى كه دانشى را زنده كند هرگز نميرد.
بارها اتفاق افتاده كه براي خريد يك جفت كفش به ويترين همه كفشفروشيها سر زدهایم تا بتوانيم آن چيزي را كه مد نظر داريم با اطمينان خاطر بيشتري انتخاب كنيم. در اين ميان ويترينهايي كه داراي چيدمانهاي زيبا و ويژگيهاي خاصي هستند مشتريان بيشتري را به خود جذب ميكنند. در واقع اين موضوع بيانگر اين است كه امروزه وجود ويترين و نوع تزيين و چيدمان آن تأثير به سزايي در جلب مشتری و مخاطب دارد.
اکنون اين سوال پيش ميآيد كه آيا مكانهاي فرهنگي مانند كتابفروشيها نیز از فضايي به عنوان ويترين براي جذب مخاطبان خود استفاده بهینه ميكنند يا نه؟
برای رسيدن به پاسخ به اين پرسش ابتدا بايد وضع كنوني ویترین كتابفروشيها را بررسي كنيم. با مروری اجمالي از فروشگاههاي عرضه كتاب در سطح شهر دريافتم كه ويترين کتابفروشیها يا بسيار سادهاند يا بسيار درهم و برهم هستند. البته اين موضوع بماند كه بعضي ازكتابفروشيها اصلاً ويترين ندارند و بعضي ديگر هم در شرف تعطيل شدن هستند.
اما واضح است كه ويترين كتابفروشي ميتواند فرصتي براي ترویج فرهنگ كتابخواني فراهم آورد. اين امر در صورتي محقق ميشود كه فروشندگان كتاب به اين مهم از طريق چيدمان حرفهاي، سنجيده و منظم كتاب توجه كنند كه در نتيجه آن شاید سرانه مطالعه در كشور افزایش پیدا کند... البته شاید!
به نظر میرسد كتابفروشيها بايد در طراحي ويترين خود علاوه بر سطوح سني مختلف اعم از كودك و نوجوان و بزرگسال عناوين متفاوت كتاب، كتابهاي پرتيراژ و اقشار مختلف را مد نظر قرار دهند. همچنين استفاده از شعارهايي با هدف نهادينه كردن فرهنگ كتابخواني و بهره بردن از طراحان دكور در اين زمينه ميتواند علاوه بر جلب توجه مخاطبان فروش كتاب را نيز بهبود بخشد.
كريم فريسات (مدير كتابفروشي محام اهواز) در این خصوص گفت: در ويترين كتابفروشي به طور معمول سعي ميكنيم كتابهاي جديد را به نمايش بگذاريم.
وي افزود: البته فكر ميكنم ويترين براي كساني كه اهل كتاب هستند زياد جاذبه خاصي ندارد زيرا اهل كتاب مستقيم وارد كتابفروشي ميشوند و سراغ كتابهاي جديد ميروند يا این که ما كتابهاب جديد را به آنها معرفي ميكنيم.
به عقیده فريسات: وجود يك ويترين با تزیینات خاص براي افراد معمولي كه از جلوي كتابفروشي رد ميشوند جذابيت دارد چرا كه ممكن است بعضي عناوين خاص براي آنها جالب باشد و آنان را به داخل كتابفروشي بكشاند.
وي ادامه داد: ما سعي ميكنيم از نظر عنوانبندي، رنگبندي و اندازه كتابها را دستهبندي كنيم. براي مثال از نظر رنگبندي سعي ميكنيم كتابهاي هم رنگ كنار يكديگر قرار نگيرند تا جذابيت بيشتري ايجاد كند.
اين کارشناس كتاب بيان كرد: به نظر من ويترين هميشه هم نبايد بيرون كتابفروشي به نمايش درآيد. ما در محيط كتابفروشي بخشي را به عنوان كتابهاي جديد و خاص در طبقه بالاي قفسه قرار دادهايم و از آن به عنوان ويترين استفاده ميكنيم.
فريسات اظهار كرد: هميشه اعتقاد ما بر اين بوده كه اهل كتاب خودشان وارد كتابفروشي ميشوند و ويترين بيشتر به درد كالاهاي لوكس ميخورد. در حالي كه كتاب يك كالاي لوكس نيست.
وي خاطرنشان كرد: اگر فضای كتابفروشي شيك و آرامشبخش باشد مخاطب بيشتر دوست دارد در آن جا بماند و كتابهاي بيشتري را بخواند. يكي از كارهايي كه ما براي آرامش فضاي كتابفروشي انجام دادهايم اين است كه در فصل مدرسه بخش كتابهاي درسي را از ديگر كتابها جدا ميكنيم تا شلوغي كتب درسي به بخش عمومي كتابفروشي منتقل نشود.
او ادامه داد: بخشهایي مثل شعر، فلسفه، تاريخ و غيره نياز به آرامش دارد. براي همين ما فضاهاي دنج را براي آن مشخص كردهايم و بخش كودك كه داراي سروصداي زيادي است را از آن جدا ساختهایم. همچنين بخش كتابهاي عامهپسند را از ميان كتابهايي كه خوانندگان خاص خودشان را دارند منفک کردهایم.
مدير كتابفروشي محام اظهار کرد: ما علاوه بر ويترين يك كتابنامه داريم كه ماهانه منتشر ميشود و براي ما در حکم ويترين عمل ميكند. در اين كتابنامه اتفاقات جديد در زمينه كتاب ذكر ميشود. همچنين از طريق سامانه پيامكي كه در اين كتابنامه معرفي ميشود براي افراد علاقهمند عناوين كتابهاي جديد را ارسال ميكنيم.
از طرف دیگر رضا مصيبي، كارشناس كتاب کتابفروشی رشد اهواز، اظهار كرد: ما معمولا چند نوع كتاب را در ويترين كتابفروشي قرار ميدهيم. ابتدا كتابهايي كه تازه به بازار كتاب آمدهاند را ميگذاريم تا فرصتي براي معرفي آنها باشد و لزوما هم كتابهاي مرجع هستند.
وي افزود: همچنين يك دستهبندي ديگري كه در ويترين وجود دارد دستهبندي بر اساس طرح جلد آنها است. گاهي اوقات طرح جلد كتابها باعث ميشود شكل و نماي ويترين تغيير پيدا كند.
مصیبی معتقد است: طرح جلد قسمت مهمي از كتاب است چراکه اگر شما به عنوان كتابفروش يا به عنوان خواننده جدي كتاب به كتابفروشي مراجعه كنيد يكي از عواملي كه باعث میِشود تا روي خوب و مهم بودن كتاب صحه بگذاريد در واقع همان طرح جلد كتاب است.
اين كارشناس كتاب همچنین خاطرنشان كرد: كسي كه طراح جلد كتاب است ابتدا كتاب را ميخواند و بعد از خوانش آن طرح جلد را ارايه ميدهد. ما علاوه به اين كه به ناشر، نويسنده و مترجم كتاب اهميت ميدهيم به طرح جلد كتاب هم اهميت زیادی ميدهيم چراكه طرح جلد در حقيقت راوي ناپيداي كتاب است.
وي گفت: طرح جلد بعضي از كتابها كه عكس يك شخص است يا طراحي و نقاشي جالبي دارد باعث ميشود كه وقتي در ويترين قرار داده ميشود توجه بسياري را به خودش جلب كند و اين يكي از نكات بسيار مهم در قرار دادن كتاب در ويترين است زيرا باعث ميشود مخاطب به داخل كتابفروشي بيايد و با تنوع زياد كتاب روبهرو شود.
مصیبی بیان کرد: چينش كتابهاي ما بيشتر براساس موضوعات است. ما سعي ميكنيم كتابهاي ادبيات داستاني را يك جا بچينيم، كتابهاي فلسفي يك جا و كتابهاي سينمايي را نيز در جاي ديگر بگذاریم. در همين چينش باز سعي ميكنيم كتابهايي كه طرح جلد زيباتري دارند را در جاي بهتري قرار بدهيم.
او در عین حال ادامه داد: البته گاهي اوقات كتابهايي هستند كه سالها در كتابفروشي ماندهاند ولي به مرور زمان توجهات به آن كمتر ميشود. منتها وقتی يك كتاب مرجع است و فقط براي مطالعه يك نوبته نيست اين گونه كتابها هميشه يك جايي در ويترين را به خودشان اختصاص ميدهند زيرا همه مخاطب حرفهاي كتابهاي عمومی نيستند بلكه عدهاي كتابهاي مرجع را ميخوانند و با ديدن آنها به داخل كتابفروشي ميآيند.
خلاصه این که ويترين كتابفروشيها شاید فرصتی ايجاد ميكنند تا علاوه بر كتابخوانان حرفهاي كساني هم كه اهل مطالعه نيستند به کتاب رو بياورند و به همین بهانه وارد كتابفروشي شوند و اقدام به خريد كتاب كنند... البته باز هم شاید!
ایسنا - عاطفه جوادی