هفته وحدت، فرصت آسیب‌شناسی اختلافات مذهبی

ولی‌الله شجاع‌ پوریان

فاصله میان 12ربیع‌الاول، سالروز ولادت پیامبر اکرم(ص) به روایت اهل سنت و 17ربیع‌الاول به روایت شیعه به عنوان هفته وحدت شناخته می‌شود. سوگ‌مندانه یکی از نکات تامل‌برانگیز جهان اسلام از آغاز تاکنون ترویج و تشدید اختلافات میان شیعه و سنی و برنامه‌ریزی برای ایجاد دشمنی، تحریک و درگیری‌های فرقه‌ای است. البته اختلافات مذهبی مختص مسلمانان نبوده و در ادیان بزرگ ابراهیمی همچون مسیحیت و یهود نیز چنین اختلافاتی وجود دارد؛ چه بسا اختلاف میان کاتولیک، ارتدوکس و پروتستان در دین مسیحیت در طول تاریخ منشاء نزاع، درگیری و جنگ‌های مدید و خونریزی شدید بوده است. 

اگر نیک بنگریم علاوه بر اختلاف در برخی اصول و مبانی اسلامی، شیعه و سنی بر سر زمان ولادت حضرت نیز دارای اختلاف نظر هستند، اما با ارائه راهکار درست و اقدام خیرخواهانه آیت‌الله منتظری این پدیده اختلاف‌برانگیز تبدیل به یک رویداد وحدت‌آفرین تحت عنوان هفته وحدت شد و می‌تواند سرمشق حل بسیاری از اختلافات مذهبی در سایر عرصه‌ها و موضوعات باشد. دین اسلام و کشورهای اسلامی از این اختلافات مذهبی در طول تاریخ به‌ویژه در قرن اخیر ضربات و صدمات جبران‌ناپذیری خورده‌اند. در همین سال‌های اخیر گروهک‌های تروریستی نظیر طالبان، داعش و... تلاش کرده‌اند تا با توسل به اختلافات مذهبی در کشورهای سوریه، عراق و سایر کشورهای اسلامی به مقصد و اهداف شوم سیاسی خود دست یابند.

فلسفه آمدن همه ادیان آسمانی نزدیکی، قرابت و کنارگذاشتن اختلافات و ترویج زندگی مسالمت‌آمیز میان انسان‌ها بوده است. موضوعی که پس از سال‌های نخستین دچار افول شد و بسیاری از داعیه‌داران دین‌ورزی و طالبان قدرت تلاش کردند تا با استفاده ابزاری از دین و ایجاد اختلاف میان مردم به اغراض و منافع سیاسی خود دست یابند. چنین آموزه‌های اختلاف‌افکنانه‌ای کار را به جایی رسانده که برخی از مومنان هم‌کیشان خود را که به فرقه‌ای دیگر از همان دین معتقدند نجس، کافر و مهدورالدم می‌دانند و پاداش ریختن خون یکدیگر را برای ورود به بهشت می‌دانند! چنین برداشت منحرفانه‌ای از ادیان رحمانی نه تنها با کارکرد دین بلکه با آموزه‌های انسانی در تضاد است.

کشور ایران از جمله کشورهایی است که تجربه شیعه و سنی قرن‌ها بدون نزاع و درگیری در کنار هم را دارد. گرچه برخی موضع‌گیری‌ها، تحرکات و انتقادهای ناصحیح نزد هر دو گروه نگرانی‌ها و دلهره‌هایی را بابت تشدید اختلافات سبب شده، اما معتقدان اصیل به هر یک از دو گرایش دریافته‌اند که دامن‌زدن به این اختلافات جز خسارت و زیان و تضعیف هر دو جریان و تسهیل توطئه‌افکنی دشمنان هیچ دستاورد دیگری به دنبال ندارد. افزایش روحیه تساهل و تسامح مذهبی در این روزها بیش از هر زمان دیگری محسوس است. متاسفانه در سایه غفلت متولیان دینی گاه تحرکاتی برای افزایش تنش‌ها میان شیعه و سنی آغاز شده که می‌توان با برنامه‌ریزی و هوشمندی و پرهیز از رفتارهای سلبی و خشونت‌آمیز این تحرکات را خنثی کرد. وجود برخی آداب و رسوم حساسیت‌زا و سخنان تفرقه‌انگیزانه برخی مداحان در ایام سوگواری اشتباهی است که در صورتی که برخوردی جدی با آن نشود، می‌تواند دستاویز برخی دشمنان در بزرگ‌نمایی اختلافات باشد. تاکید رهبر انقلاب و بسیاری از مراجع تقلید بر این موضوع باید با جدیت بیشتری از سوی مراجع امنیتی و انتظامی همراه شود و هرگونه رفتار شائبه‌آمیزی که وحدت و انسجام جامعه اسلامی را دستخوش تحریف قرار دهد، شناسایی و رفع شود.

هفته وحدت فرصت مناسبی است تا با آسیب‌شناسی و شناسایی برنامه‌ریزی‌های تفرقه‌افکنانه به سمت وحدت و انسجام جامعه اسلامی پیش برویم. تحقق اهداف عالی این نامگذاری از سوی متولیان امر بیش از هر عامل دیگری به پویایی و وحدت امت اسلامی کمک خواهد کرد.