شوشان / جمال درویش
هفدهم مهر ماه سال جاری از نخستین کتاب دکتر عبدالحسن مقتدایی با عنوان از کودک کار تا استاندار در تالار مهتاب (کتابخانه مرکز اهواز) رونمایی شد بر اساس اظهارات نویسنده محترم کتابهای دیگری از ایشان زیر چاپ است که در آینده نزدیک به بازار کتاب عرضه خواهد شد.
کتاب از کودک کار تا استاندار 312 صفحه دارد که در قطع وزیری و جلد شمیز با قیمت روی جلد 22500 تومان به خوانندگان عرضه شده است .
موسسه کویر وظیفه انتشار کتاب را بر عهده داشته است. نویسنده محترم عایدات حاصله از فروش کتاب خود را پس از کسر هزینه های چاپ به انجام امور خیریه مشخصا کمک به کودکان کار و خانواده های بی سرپرست اختصاص داده است کتاب در کمتر از سه ماه به چاپ پنجم رسید که در نوع خود بی سابقه است .از کودک کار تا استاندار مشتمل بر 9 فصل است که شرح زندگی و فعالیتها و اقدامات نویسنده از کودکی تا پایان میانسالی را در بر دارد .
در این کتاب نکات جالب توجه ای از بعد تربیتی ، تاریخی ، سیاسی و مدیربتی در قالب خاطراتی شیرین و خواندنی آمده است که خواننده با هر سلیقه و عقیده ای از آن منتفع میگردد.از لحاظ تربیتی نقش کار ، اعتقادات دینی ، دوستان و جامعه در تکوین شخصیت فرد مورد توجه قرار گرفته است نویسنده در صفحه 37 کتاب آورده است "کارگری را از سن کودکی شروع کردم بدون اغراق بگویم خود یکی از مصادیق کودکان کار بودم " ودر صفحه41 در ادامه همین موضوع نوشته " از نوجوانی نسبت به کاری که به من سپرده می شد تعصب خاصی داشتم دوست نداشتم به بی عرضگی متهم شوم کار برایم عار نبود " گفته اند کار یکی از کارخانه های انسانسازی است .
امروزه از پدیده ای به نام کودکان کار به بدی یاد میشود ولی این پدیده باید به درستی شناخته شود در حقیقت آنچه ناپسند و مذموم است تحمیل مشاغل سنگین و طاقت فرسا به کودکان در ازای مزد کم است نه وظایفی که پدر و مادر در حد توان کودک از وی انتظار دارند نویسنده اگر در کودکی همراه برادر خود به کارگاه ساختمانی می رفته وظیفه او تهیه آب یخ و چای برای کارگران بوده یا در نجاری برادران علی نژاد بیرون آوردن میخ از چوب صندوقهای غیر قابل استفاده ماشین آلات بوده گرچه به موازات افزایش سن نویسنده بر سختی کارهایی که انجام میداده افزوده می شد .
تحقیقا سپردن کار هایی متناسب با سن کودکان به آنها خصوصا اگر همراه با مزد باشد در بلوغ عقلی آنها بسیار موثر است امروزه در بیشتر کشورهای اروپایی کارورزی یکی از دروس کودکان و نو جوانان است و بسیاری از امور شهری به طور مجانی و داوطلبانه توسط نوجوانان انجام میگیرد .هم اکنون نیز در جامعه ما خانواده هایی هستند که تابستانها فرزندان خود را به کارگاههای مکانیکی ، نجاری ، جوشکاری ، بنایی و غیره می فرستند و مقایسه این نوجوانان با افراد همسن و سال آنها که تابستانها را به تفریح و استراحت میگدرانند نشان می دهد که گروه اول از پختگی بیشتری برخوردارند بنابر این بکار بردن واژه کودک کار برای نویسنده محترم کتاب که به دستور مادر هر صبحگاه به بازار یا کارگاه بنایی و نجاری می رفته نباید توجه ما را از حقیقت بالاتری که نقش کار در تربیت و بلوغ عقلی نوجوانان است به یک مقوله زشت و ناپسند اجتماعی که با مقصود نویسنده فاصله دارد منحرف سازد .
تقویت حس اعتماد به نفس یکی دیگر از نکات تربیتی است که در مدارس ما باید مد نظر قرار گیرد. گاهی دلسوزیهای زیاد اعتماد به نفس را در کودکان ما کاهش می دهد آموزش اعتماد به نفس به عنوان یک صفت عالی انسانی در صفحه 43 و ضمن ذکر خاطره ای جذاب مورد توجه قرار گرفته نویسنده در دوره جوانی در یک رستوران شاغل بود یکی از روزها مرد و زنی وارد رستوران میشوند و کودک خردسالشان نیز به فاصله چند متراز پی آنها می آید اما به محض ورود ، در آستانه در رستوران نقش زمین میگردد نویسنده از سر دلسوزی برای کمک به کودک گریان خیز بر میدارد ولی پدر کودک نویسنده را با جمله "ولش کن بگذار خودش بلند شود " از کمک به او منع میکند نویسنده ساعتها در مورد این جمله فکر می کند و نهایتا به این نتیجه میرسد که در این جمله تلخ یک نکته مهم تربیتی نهفته است و آن ایجاد حس اعتماد به نفس در کودک است .
نویسنده در صفحه 46 کتاب جمله طلایی این فراز را اینگونه آورده است " من گرسنگی ، کارگری ، مبارزه ،تجارت و مدیریت را نه در صفحات کتاب و نه در کلاسهای درس بلکه در عرصه عمل آموختم " واقعیت این است که همه چیز در لابلای صفحات کتاب نیست انسان مطالب زیادی را باید در جامعه و در عرصه عمل یعنی تعامل با همنوعان خود بیاموزد در سطور بعد به این مورد بیشتر خواهیم پرداخت . اعتقادات دینی عامل دیگری است که دکتر مقتدایی آن را در تکوین شخصیت خود موثر دانسته است .
فضای خانه متاثر از مذهب سنتی فرد را مکلف به انجام فرائض و دوری از محرمات پرورش میداد تا جایی که گوش کردن به رادیو یا نگاه به تلویزیون ممنوع بود و رفتن به سینما مجازات سختی به دنبال داشت(هرچند نویسنده این مجازات را به جان میخرید ) اما نویسنده ، دین را به عنوان یک سیستم هدایتی مبتنی بر آگاهی که انسان در آن موجودی عاقل و محق معرفی میگردد در نوجوانی از برادران علی نژاد آموخت او در این خصوص مینویسد " اما در شیخ (محمد علی نژاد ملقب به شیخ )ابعادی از مذهب را دیدم که در اطرافیانم نمی دیدم در او مذهب با آگاهی عمیقی همراه بود " .
علاوه بر دوستان نوجوان و جوانی که در مسجد آقای برهانی و مسجد شیخ عیسی طرفی و بعد ها مسجد آقای جمی قطعا در روحیه مذهبی نویسنده موثر بوده اند تاثیر برادران علی نژاد نقش بی بدیلی داشته است.گاهی اوقات یک شخصیت ، یک انسان بزرگ در مسیر زندگی آدم قرار میگیرد و او را بطور اساسی دگرگون میکند فکر او را ، نگاه او را ،اهداف او را در زندگی همه چیز را تغییر میدهد .فلسفه اینکه مجالست با علما اینقدر سفارش شده همین است .موضوع بعد جامعه است امروزه موضوعی به نام آسیب های اجتماعی توجه همگان خصوصا رهبران فکری و تربیتی جامعه را به خود جلب کرده است واقعیت این است که این موضوع نیز مانند کودکان کار باید درست تعریف شود نباید جامعه را تنها منشا و کمینگاه خطر و آسیب بدانیم .
جامعه یک کتاب و یک کلاس درس بزرگ است کودکان باید با کوچه های شهر خود آشنا شوند تا اگر روزی دشمنی به شهر آنها حمله آورد بتوانند کوچه به کوچه از شهر خود دفاع کنند .با قبایل و طوایفی که در شهر ساکنند و آداب و رسوم آنها آشنا شوند ، طبایع گوناگون انسان ها را بشناسند . و برای اینکار باید ساعاتی از شبانه روز را در کوچه باشند در تعامل با مردم .نویسنده کتاب بیشتر ساعات شبانه روز را در بیرون از خانه میگذراند و زمانی به خانه می آمد که دیگر رمقی برایش نمانده بود او همیشه خسته به بستر میرفت ! و این چیزی است که خواب را بر انسان گوارا میکند .
گویی خداوند برای هر روز سهمیه ای از انرژی به او میداد و او موظف بود آن را تا شب مصرف کند یا با کار و یا در زمین فوتبال . آخرین نکته تربیتی که میتوان در این مقال به آن پرداخت این است که قهرمان این رمان واقعی همیشه با لبخند به استقبال سختی ها رفته است کتاب سرشار از صحنه های شاد و خاطرات خنده آور است خصوصا در فصل های اول و سوم در حالی که در فصل اول دوران سخت کودکی ، فقر ، یتیمی و در فصل سوم دفاع مقدس شهادت همرزمان و خویشان و آوارگی خانواده موضوع بحث هستند ولی نویسنده همه این حوادث تلخ را با روحیه باز پذیرا شده و اجازه نداده است که سختی ها در او عقده و کینه ایجاد کنند .
شاید اگر بیشتر دقت شود علاوه بر نکات فوق نکات تربیتی دیگری نیز در این کتاب یافت شود که در این نوشته از آنها غفلت شده باشد .توصیه میشود اولیای آموزش و پرورش و مربیان تربیتی این کتاب را مطالعه و والدین دانش آموزان را تشویق به مطالعه آن بنمایند .