وحید حاجی سعیدی
توجه به نقش حیاتی ورزش در سلامت جسمی و روانی افراد یک جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است. اما متاسفانه با وجود اثرات سازنده و مثبت فعاليت هاي بدني و ورزش در سنین کودکی ، ژانر جدیدی از بازی به نام بازی رایانه ای در جدالی نابرابر اکثر بازی های حرکتی و حتی ورزش همگانی و بازی های بومی سنتی را تحت الشعاع قرار داده است؛ تا جایی كه كودكان کمتر علاقه ای به انجام بازی ها ی حرکتی و حرکات ورزشی نشان می دهند و حتی اسامی بسیاری از آنها را نیز تا کنون نشنیده اند! به همین منظور گفتگوی کوتاهی با دكتر سيد جواد ميرغني، دكترا فيزيولوژي و متابوليسم ورزشي انجام دادیم که حاوی نکات علمی در خصوص جلوگیری از مشکلات و آسیب های جسمانی می باشد.
کم تحرکی در کودکان منجر به بروز چه عوارضی می شود؟
کم تحرکی علاوه بر اثرات نامطلوب جسمی در کوتاه مدت و دراز مدت، مي تواند باعث بروز ناهنجاري هاي ساختاري در سطح مفصل و عضله شود كه نهايتا باعث ايجاد انحراف طرفي ستون فقرات، ضعف عضلاني در ناحيه پايين تنه، در مقابل كوتاهي عضلات در طرف مقابل و بروز عواملي همچون پاي پرانتزي و ضربدري شود. افزايش وزن و توده ي چربي نیز از عوارض کم تحرکی است که درمان برخی از آنها نیاز به تحمل سختی های فراوان و حتی هزینه های گزاف دارد.
از سوی دیگر کم تحرکی کودکان باعث از بین رفتن تعادل روحی می شود و کودکانی که به دلایل مختلف تعادل روحی خود را از دست می دهند، به تدریج مبتلا به خستگی مزمن رواني و درد هاي عصبي عضلاني ناشی از وضعيت هاي طولاني مدت و بدون تغيير و سكون می شوند. در صورتی که کودکان از لحاظ روحی و روانی نیاز به بازی و سر و صدا با استفاده از تحرك دارند ولی به علت ایجاد مزاحمت برای همسایه ها به ویژه در مجتمع های آپارتمانی والدین به ناچار کودکان را از سروصدا و بازی های پرتحرک منع می کنند. کودک کم تحرک نیز به دنبال تخلیه نشدن انرژی، دچار مشکلات روانی شده و که اگر این روند ادامه پیدا کند در آینده نسلی چاق، افسرده، کم تحرک و بی روحیه خواهیم داشت.
کم تحرکی کودکان سرمنشاء چه بیماری هایی خواهد بود؟
مطالعات نشان مي دهند كه كم تحركي به همراه تغذيه پر چرب و اضافه وزن مي تواند علايم بيماري هاي قلبي عروقي را از سن سه و نیم سالگي بصورت پنهان و سپس در سنين ٥ تا ١٠ سالگي بصورت أشكار نشان دهد. پژوهشگران بر این باورند كه بروز بيماري هايي نظير ديابت ، فشار خون، و ديگر بيماري هاي مرتبط با چاقي ميتواند با تمرين در سنين پايين به سنين بالاتر موكول شود.در واقع كودكاني كه از سنین پايين تا بزرگسالي به اجراي فعاليت بدني پرداخت اند نسبت كودكاني كه فعاليت بدني نداشته اند و يا فعاليت را از سنين بزرگسالي شروع كرده اند ديرتر دچار بيماري هاي مرتبط با چاقي شده اند. بعلاوه افزايش وزن كه در نتيجه كم تحركي رخ ميديد ميتواند ناشی از استفاده از رژيم غذايي پرچرب و افزايش توده چربي زير پوستي و چربي احشايي شود كه افزايش توده چربي با كاهش كالري مصرفي همراه مي باشد.
متاسفانه با توجه به علاقه مفرط بچه به بازي هاي رايانه اي بدون شک در سال های آتی شاهد افزایش چشمگیر بيماري هاي قلبی عروقی و حتی سکته های قلبی و مغزی در سنین پائین خواهیم بود.
چاره کار چیست؟
با توجه به نياز به افزايش كالري مصرفي و سطح فعاليت بدني، اجراي سه تا ٤ جلسه ي یک و نیم ساعته در هفته، فعاليت هاي بازيگونه ( به منظور افزايش كارايي قلبي عروقي و كالري مصرفي ) و همچنين شركت در فعاليت هايي كه تقويت عضلاني را بهمراه دارد ( به منظور افزايش مصرف كالري توسط سلول هاي عضلاني با افزايش حجم عضله) ، توصيه ميشود. کار با وزنه های سبک، دوچرخه سواري ، كوهنوردي، شركت در بازي هاي گروهي ، استفاده کمتر از خودرو و وسایل نقلیه عمومی، کاهش ساعات استفاده از رایانه و سایر وسایل الکترونیكي ، تاسيس سالن هاي ورزشي در مناطق مختلف شهر ، افزايش سطح فرهنگ ورزش همكاني ، تغيير فرهنگ ورزش به گونه اي كه افراد از سنين پايين فعاليت بدني را جز نوبت ضروري روزانه قرار دهند ، تأسيس ايستگاه هاي دوچرخه و همچنين تخصيص منابع مالي بيشتر به منظور اجرای طرح های پيشگيرانه می تواند در افزایش روحیه نشاط در بچه ها و کاهش بیماری های مربوط به کم تحرکی موثر باشد.