مردم و مراجع قانونی دو عامل اصلی و اساسی در مسیر تصدی مسئولیت و دستیابی به قدرت هستند...
شوشان/ عبدالحسن مقتدایی
تصدی مسئولیت و به تبعِ آن دستیابی به قدرت در حکومت های مردم سالار ( دموکراتیک ) بر اساس رأی مستقیم و غیر مستقیم مردم و در چارچوب قوانین جاری میسر خواهد بود و عامل تعیین کننده در چنین حکومت هایی هیچ عاملی به جز نظر و رأی مردم نخواهد بود.
مردم و مراجع قانونی دو عامل اصلی و اساسی در مسیر تصدی مسئولیت و دستیابی به قدرت هستند اما از ظرفیت تعیین کننده ای تحت عنوان « معتمدان مردمی » نیز نباید غفلت ورزید زیرا اگرچه این افراد از جایگاه و موقعیت قانونی برخوردار نیستند اما به دلیل تأثیرپذیری و پیروی مردم از آنها در اینکه چه کسی به قدرت دست یابد و بالعکس، نقشی مؤثر ایفا می نمایند.
نوع دیگری از حکومت ها، حکومت استبدادی است؛ در این دسته از حکومت ها جایگاه حائز اهمیتی برای رأی و نظر مردم وجود ندارد و هر فردی قدرت را در اختیار داشته باشد به نیابت از مردم و با این تصور که آنها از قدرت تشخیص و تصمیم گیری برای سرنوشت سیاسی- اجتماعی خود برخوردار نیستند نقش قیم آنها را به شکل مستبدانه بر عهده گرفته و هر آنچه که خود اراده می کند انجام می دهد.
شاید بتوان نوع دیگری از حکومت ها تحت عنوان « حکومت وکیل الرعایایی » را نیز در حکومت ها گنجاند، در این نوع حکومت باز هم برخی افراد خود را در باطن قیم و صاحب اختیار مردم می دانند ولی آنچه در باطن آنها می گذرد را در ظاهر به صورت ملایم، خیرخواهانه و مهربانانه نشان می دهند، اگرچه هدف این دسته افراد نیز ارائه خدمت است اما باز هم اگر دقیق و بی طرفانه، زاویۀ دید آنها را بررسی نمود می توان به این نتیجه رسید که رأی و نظر مردم در حکومت های وکیل الرعایایی نیز برای متولیان امور اهمیت چندانی ندارد.
« معتمدان مردمی » در حکومت های دموکراتیک مجموعه ای از افراد مورد وثوق، معتبر و محل رجوع مردم در راستای تبادل نظر، مشورت و نتیجه گیری نهایی هستند اما در حکومت های وکیل الرعایایی فردی که داعیه وکیل الرعایا بودن را دارد خود را به شکل غیر مستقیم بر مردم تحمیل می سازد و باور نادرستی تحت عنوان اینکه مصلحت خود را نمی دانند به آنها القا می نماید.
اگر بپذیریم مردم ایران به عنوان کشوری با ماهیت حکومتی دموکراتیک پس از چند دهه تمرین دموکراسی و رأی دادن به مرحله ای از توسعه یافتگی تفکر، شور و شعور اجتماعی رسیده اند که مصلحت خود را تشخیص دهند قطعاً مجموعۀ معتمدان مردمی و همچنین مجموعه افرادی که خود را مهربانانه، وکیل الرعایا و متولی امور مردم پنداشته اند نیز باید به این باور رسیده و اجازه تصمیم گیری مستقل و غیر متأثر از سلایق و دیدگاه های خود را به مردم بدهند.