عبدالرحیم سوارنژاد
هشتم اسفندماه براي دست اندركاران آموزش و پرورش روزي سرشار از يادگاريهاي گرانبها از شهيدان و بهار پربار قدرشناسي و معنويت افزايي در درون دستگاه تعليم و تربيت است.
روز محبت و مهرباني ، همان كليدهاي موفقيت و پويايي انديشه در امر تربيت است؛ روز به ثمر نشستن تلاش صادقانه و پر از اخلاص توأم با نگاه آسمانی شهیدان عزیز "رجایی" و "باهنر" است که از درون اين نگاه خدامحور در روزهاي نخست انقلاب نهادی ارزشمند به نام "امور تربيتي" متولد شد و سربازان انقلاب اسلامي سفير پیام انقلاب در مدرسه شدند و آموزه های دینی را برای ارتقای اخلاقی و سالم سازی اجتماعي و نیز گسترش نگاه انسان مدارانه در روشهاي تربيتي بکار گرفتند تا از روي نيمكتهاي مدارس افرادی پاک و مهذب و بصیر به تحولات جامعه و تبعيت پذير از فرمان الهي به درون جامعه وارد شوند و مديريت فردا را بر عهده بگيرند.
نقش و تأثير نهاد امور تربیتی در درون نظام آموزش و پرورش براي رساندن مفاهيم ديني، دفاع از ارزشها، پاسداري از انقلاب و وارد كردن خردمندانه دانش آموزان به عرصههاي متعدد فعاليت با ارائه الگويي شايسته و سازماندهی منظم و متشكل در پروسه انقلاب غيرقابل انکار است.
این نهاد همچنين توانست با استعداديابي منطقي و پيوند با مساجد و مراكز ديني و شخصيتهاي مذهبي، خلأ تشکلهای سیاسی دینی در مدارس را بهدرستی پر كند و در ترویج اندیشه ولایی، مصونيت اخلاقي و نيز همراه نمودن اقشار با حرکت و مسير انقلاب بهسوي تعالي كارهاي خوبي انجام دهد و رسالت اجتماعي خويش را در اين راستا به نحو شايستهاي ايفا كند.
تربيت يافتگان اين نهاد پويا با بهكارگيري قابليتها توانستند در آزمونهاي بزرگ كارهاي بزرگ را انجام دهند كه از جمله اين عرصههای سخت و دشوار، عرصه پرشکوه دفاع مقدس بود كه یادآور صحنههای بیبديل صفوف متشکل دانش آموزان هنگام عزيمت به جبهه ها با پیشانیبندهای رنگارنگ و زمزمههاي دعا، ذكر، تلاوت و حماسههاي برجا مانده و دلنوشتههايي سرشار از عرفان و معرفت است.
تأسیس این نهاد، هوشمندي شهداي عزيز رجايي و باهنر را در ضرورت پيريزي امور تربيتي نشان داد. لبخندهاي زیبا، ماندگار و حاكي از رضايت امام عزيز (ره) كه بر بازوان رزمندگان بوسه زد و آنچه كه امروز با افتخار اوراق تاريخ اين ديار را مزين و مرصع نموده است و عصر معاصر به آن ميبالد و همه جهان را به اقتدار جمهوري اسلامي معترف و مبهوت نموده است، از مسير صحيحي بود كه با اتخاذ تربيت ديني در مدارس حاصل گشت.
مرور خاطرات، وصیتنامههای عرفاني، متون زیبای ادبی، شوق وصال و بريدن از خويش، تمسک به اهل بیت، شور دعا و زمزمه قرآن و ظهور بسيج به عنوان يك پديده بزرگ انسانسازی و ايثار و معرفت، همه مولود صداقت، اخلاص و اعتقادي متوكلانه و ولايتمدارانه بود كه در شكلگيري نهاد امور تربيتي وجود داشت و اعضاي آن نهاد، باور متقن داشتند و قبل از هركس خود عامل به احكام بودند.
مربيان اين نهاد، الگوي مجسمي بودند كه با رفتار خويش توانستند مهرباني، رفاقت، ايثار، همدلي و بسياري از واژههاي ارزشمند رايج را معنا بخشند و با هنرمندي به نوجوانان انتقال دهند و با اين انتقال، تنديسهايي را به پهنه همه تاريخ در ميادين شهر بنا كنند و چه بسيار ديديم و شنيديم از مربیاني که قبل از دانش آموزان خود به سوی ملکوت اعلی پر گشودند و شربت شهادت نوشیدند و این راه را و معبر فیض و رستگاری را برای دیگران گشودند.
پيشقراول آنان شهداي عزيز مؤسس امور تربيتي، رجايي و باهنر بودند كه در آتش خشم نفاق سوختند و با هم بهسوي رب اعلي پرواز كردند.
امور تربيتي با سازماندهی دانش آموزان در گروههای امداد و نجات و کمکرسانی به آسیبدیدگان ناشی از حوادث و بلاياي طبيعي و گسترش آموزشهاي امداد علاوه بر تكيه و ترويج نگاه انساندوستانه، از هدر رفتن بخشي از منابع انساني و ظرفيتهاي اجتماعي جامعه ممانعت كرد و نسلي مجهز به دانستههاي علمي و معتقد به باورهاي ديني و مقيد به ارزشهاي انساني را بهخوبی برای ورود با سلامت و صلابت و آماده براي خدمت به فرداي كشور مهیا نمود.
نقش هنرمندانه مربیان تربیتی که با ظرافت نگاهها را متوجه قلههای رفیع نمودند، امروز بیش از هر زمان آشکار شده است. بهکارگیری ابزار هنر جهت شورآفرینی و انتقال مفاهیم انقلاب، بهرهگیری از نمایش به منظور بازسازی فضای معنوی و احیای بخشی از فرهنگ غنی، برگزاری اردوها به عنوان یک راهکار مثبت و مؤثر در پرورش استعدادها و تقويت روح جمعي و شناخت روحیه نوجوانان و آشنایی با طبیعت و گردش بر روی کره خاکی که مورد تأکید خداوند سبحان بوده است، تأثیر عميق و سازندهاي داشت و این تأثیرگذاری و نقش بارز و ارزشمند مربیان پرورشی را در شهادت ۲۳۰۰۰ شهید دانش آموز که از درون مدرسه به جبههها شتافتند میتوان دریافت و دانست كه دانش آموزان پرورش يافته در اين مكتب، براي توقف تانكهاي متجاوزان به خاك كشور اسلامي نارنجك به خود بستند و براي مقابله با دشمن به زير تانك رفتند و به وصال خويش نائل گرديدند تا درس معرفت را به ديگران ياد دهند. إنشاءالله شهداي دانش آموز عوامل و برنامهريزان اين نهاد را شفاعت خواهند نمود.
پس از دفاع مقدس، ورود شكوهمند جوانان و نوجوانان به عرصههای بینالمللی و رقابتهاي دلاورانه در مسابقات مختلف و کسب افتخارات و عناوین متعدد و اخذ نشانهاي زرين با نيل به خودباوري، تكميل و استمرار مسير تربيتي ترسيم شده از سوي شهيدان بود كه مورد توجه قرار گرفت و شيوههاي مناسب در اين راستا براي تقويت باورها و نمايش اقتدار فكري و توانمندي جوانان بهكار گرفته شد كه مربيان امور تربيتي توانستند بار ديگر با موفقيت اين مسير را هموار سازند.
مجاهدت خالصانه، بيريا، از سر اعتقاد، تعامل پايدار با دوستان انقلاب، تقابل با دشمنان و بدخواهان و دینستیزان بداخلاق، بصيرت قوي و شجاعت مبتني بر عقلانيت، از خصيصههاي بارز مربياني است كه به همين دليل مورد بيشترين حمله و بيمهري از سوی بیگانگان ضدفرهنگ و دينستيزان قرار ميگيرند و در اين راه رنجهاي بسيار ديدهاند و خون دلهاي بسيار خوردهاند و آنجا كه ميگويند «به قطاري كه متوقف مانده است سنگ پرتاب نميكنند» شرح حال آنان است.
اما آن فولادهاي آبديده با صبوری و اتخاذ شیوه نبوی و سعهصدر، دوست و ياور همیشگی دانش آموزان ماندند و براي آنها همين كفايت ميكند كه دستي براي دعا بهسوي آسمان از سوي نوجواني بلند شود و زباني به نفرين گشوده نگردد و پيشاني نوجواني براي سجده به زمين ساييده شود.
با درک مسئولان از این رسالت مهم و بهمنظور قدردانی از زحمات مربیان و حفظ دستاوردهای انقلاب و پاسداشت ارزشهاي مولود انقلاب و تكريم يادگار شهيدان در ترویج نگاه منطقی به مقوله تربیت ديني و اهمیت مضاعف آن برای اخلاقی نمودن رفتار اجتماعی، در تقویم جمهوری اسلامی هشتم اسفند سالروز تأسیس امور تربیتی به نام روز "تربیت اسلامی" نامگذاری شده است.
متأسفانه تغيير و تحولات متعدد ناشي از فضاي سياستزده در حوزه پرورشي، بهجاي تقدير و تقويت اين نهاد به تضعيف آن انجاميد و عليرغم حضور مقدس در صحنههاي انقلاب، با نامهرباني مواجه شده است و بعضا مجريان علاوه بر عدم توانمندي در اجراي برنامههاي محوله، از اهليت لازم براي تحقق اهداف اين نهادبرخوردار نبودهاند.
ضمن اينكه امكانات مورد نياز متناسب با فعاليتها، ظرفيت و كارآيي براي شكوفايي استعدادهاي دانش آموزان كنوني نيست و بايد در رفتار سالهاي اخير در برخورد با امور تربيتي تجديدنظر كرد و با طراحي مناسب توسط كارشناسان اين حوزه، فضا را براي فعاليت بهتر باز نمود و بهروز شد.
نهاد امور تربيتي از بدو تأسيس، بنا بر ضرورت و با توجه به شناخت تفاوتهاي فردي دانش آموزان و نيازسنجي علمي، زايشهاي تشكيلاتي داشته است تا بتواند به مطالبات جامعه مخاطب پاسخي شايسته دهد كه اين تشكلها و نهادهاي دروني توانستند بخش اعظمي از مشكلات و مأموريتهاي دستگاه تعليم و تربيت را به دوش گيرند و با صرف كمترين هزينهها، كارها را به انجام برسانند و در هزينهها و اعتبارات صرفهجويي كنند و مشاركت جمعي را فراهم آورند.
بهعنوان نمونه ميتوان از: سازمان دانش آموزي در كنار آموزش و پرورش جهت كاهش تصديگري و انسجام تشكيلاتي، خبرگزاري "پانا" براي اطلاعرساني صحيح و آموزش امور رسانهاي، شوراهاي دانش آموزي جهت همراهي با مديريت آموزشگاهها و مشاركت در اداره مدرسه، مجلس دانش آموزي براي تمرين دموكراسي و آشنايي با حقوق شهروندي و امور پارلماني، تعاونيهاي آموزشگاهي، تشكيلات پيشتازان و فرزانگان به منظور مسئوليتپذيري و واگذاري امور به جوانان، همياران طبيعت و محيطزيست جهت حفاظت از منابع تجديدشونده و حفظ محيطزيست، ياوران معروف براي گسترش امر به معروف و پيوند با مساجد، ياوران معرفت متشكل از دانش آموزان عمرهگزار، كتابياران جهت تقويت مطالعه و توسعه كتابخانههاي آموزشگاهي، مراكز مشاوره و روانشناختي، كانونهاي فرهنگي و تربيتي بهمنظور پر كردن اوقات فراغت دانش آموزان، دارالقرآنها جهت تقويت باورهاي ديني و آشنايي با قرآن نام برد كه هركدام باري از امور فرهنگي را به دوش كشيدهاند و دردمندانه باید گفت گاهي به جاي تقويت، بنا بر سلايق مديريتي مورد اغماض و نامهربانی قرار ميگيرند كه لازم است با اصلاح ساختار و تقويت حوزه پرورشي، گامی اساسي از وضع موجود به وضع مطلوب برداشته شود تا در روز تربيت اسلامي بتوان اثرات مثبت فعاليتها را به جامعه نشان داد و اعتماد اجتماعي را فراهم آورد و سيستم آموزشي را با اين پشتوانه كارآمد كرد.
فعاليتهاى آموزش و پرورش در زمينه تربيت دينى در مدارس از جمله آموزش قرآن، گسترش فرهنگ نماز، گسترش فرهنگ كتابخوانى، گسترش فرهنگ ايثار، آشنايى با ولايت، تقويت خلاقيت و اصلاح كتابهاى درسى در حوزه پرورشي انجام ميگيرد كه ميتوان اين امور را اصليترين مأموريت دستگاه آموزش و پرورش دانست كه ضرورتا نگاه عميقتر و بيشتري به اين حوزه را طلب ميكند. ضمن گراميداشت سالروز تأسيس نهاد ارزشمند امورتربيتي، به همه زحمتكشان اين عرصه حساس و فرداساز خداقوت و خسته نباشيد ميگويم.