اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار
آخرین اخبار
اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار
کد خبر: ۶۶۲۸۵
تاریخ انتشار: ۱۸ اسفند ۱۳۹۵ - ۱۵:۱۰
صدیقه جهانگیری/ دکتری مدیریت محیط زیست

 همواره بین انسان و محیط شهري پیرامون آن ارتباط تنگاتنگی وجود دارد . اما دیر زمانی است که بستر کلان شهرها ، پاسخگوي نیاز ساکنان خود نمی باشد و شدت فعالیت هاي شهري ، شرایط بسیار سخت و مخربی را براي شهروندان به وجود آورده است .

گسترش بی رویه عرصه هاي شهري، همواره با خود مسائل و آسیب هاي زیادي را به همراه دارد.  یکی از مهمترین مسائل شهري که اقشار متنوع مردم و متولیان مدیریت شهري بدان تاکید میکنند ناامنی و احساس ناامنی است.

فضاي شهري در تعریفی عام شامل فضاي زندگی شهروندانی است که آگاهانه یا ناآگاهانه براي مقاصد مختلف طی می شود.  خیابانها، بلوارها، میدانها، پارکها، معابرو نماهاي ساختمانی  را می توان فضاي شهري نامید. فضای شهری بیشترین ارتباط را با مردم و محیط زندگی برقرار می کند و در نتیجه نقش بسزایی در هویت بخشی و احساس آرامش شهروندان دارد . این فضاها فراهم آورنده بستري کالبدي- فضایی براي تعاملات اجتماعی، گذران اوقات فراغت ، فعالیتهاي اقتصادي و... هستند.

به طور کلی امنیت ارتباط مستقیمی با فضا و ساخت ساز شهري دارد.  فضاهاي شهري جرم زا تحت عنوان فضاهاي بی دفاع شهري نیز یاد می شوند که به لحاظ تعریف می توان گفت نسبت به سایر فضاهاي شهري قابلیت بیشتري براي بروز جرم دارند . این فضاها از دید عمومی پنهان هستند و به همین دلیل فضاهاي دنج و مطمئنی براي رفتارهاي انحرافی محسوب می شوند مانند زیر پلهاي شهري، داخل زیرگذرها، پلهاي هوایی، گودالها، فضاهاي داراي پوشش گیاهی متراکم، کارگاه هاي نیمه کاره و... .

از ویژگی هاي فضاهاي بی دفاع شهری می توان به عدم برخورداري از روشنایی و نورکافی در ساعات مختلف، در معرض تخریب قرار گرفتن فضا، متروکه بودن فضا، کاهش رفت و امد، نداشتن رویت بصري از فضاهاي اطراف ، شلوغ بودن فضا در ساعات خاص ، فضایی بی نظم از نظر فیزیکی و فعالیت هاي جاري ،داراي کنج و گوشه،تنگ و باریک، پرت و دور افتاده داراي توالی و امتداد و نیز داراي تراکم ساختمانی، فقدان یا کاهش امکان نظارت اجتماعی و ایجاد امنیت اشاره کرد.

فضاهاي قابل دفاع 

به تعریف نیومن فضاهاي قابل دفاع واژه اي است براي سلسله اي از نظام هاي فضایی شامل موانع واقعی و نمادین، حوزه هاي نفوذ تعریف شده و امکان مراقبت بیشتر که در کنارهم محیط را به کنترل ساکنان در می آورد. نیومن براي خلق فضاي قابل دفاع وجود چهار عامل را  قلمرو، کنترل دسترسی ، حمایت از فعالیتهاي اجتماعی و نظارت را ضروری می داند.

در ارتباط با بهسازي فضاهاي بی دفاع شهري، راهبردهایی را می توان در این زمینه پیشنهاد داد:
راهبرد توسعه محلی: استفاده از قابلیتها محلی براي پیشگیري از جرم سیاستی اتخاذ شود که در شهرها مجددا کلمه محله مفهوم و معناي واقعی پیدا نماید و ارتباط بین اهالی محل برقرار شود و از این نظارت طبیعی در شهرها برقرار شود. 

راهبرد گسترش فعالیت نهادهاي محلی : توسعه دامنه فعالیت نهادهاي محلی مثل مساجد، کتابخانه ها، نگهبان محله، تیم ها و گروه هاي ورزشی و فرهنگی و هر تشکل سازمان یافته رسمی و غیر رسمی دیگر در سطح محله افزایش یافته و حس مسئولیت پذیري و مشارکت در طرح هاي پیشگیري را در میان آنان افزایش می دهد.

راهبرد ایجاد هماهنگی و همگونی فرهنگی – اجتماعی : افرادي که با اجتماع خود همبستگی دارند به تبعیت از مقررات آن نیز تمایل دارند، بالعکس  کسانی که از اجتماع بریده اند ممکن است تمایل به نقص آن مقررات داشته باشند.

راهبرد اصلاح و بهسازي مبلمان شهري :

1- القاي رفتار : میتوان با کمک فضا به فرد القا کرد که برخی رفتارها را اتخاذ کند مثلا با خط کشی عمودي عابر پیاده در خیابان به رانندگان اینگونه القا می شود که سرعت خود را کاهش دهند و یا نصب تابلوهاي راهنما براي رهگذران و یا ساکنان احساس ایمنی را به ارمغان می آورد.

2- حذف رفتار : از طریق فضا می توان برخی از رفتارها را تاحدودي حذف نمود. اگر زمینه فضایی مناسب در اختیار فرد قرار نگیرد رغبت انجام رفتارهاي انحرافی کاسته می شود مثلا نور افشانی و تعریف کاربریها براي بسیاري از فضاها موجب می شود که قابلیت بروز رفتارهاي انحرافی در فضاها از بین برود.

راهبرد حفظ حیات شبانه : با کمک ایجاد کاربري هاي فعال در شب می توان حیات شبانه شهر را احیا کرد. مثلا ایجاد کاربري هاي تجاري داراي خدمات پذیرایی نظیر رستوران ها و فروشگاه ها دایر در شب براي تشویق عابران به پیاده روي و حفظ امنیت و یا برگزاري آیینها و جشنواره ها در شب و مسابقات محلی نیزمیتواند در افزایش ضریب ایمنی فضاهاي شهري موثر باشد.

راهبرد حفظ تنوع کاربري ها و ایجاد کاربري مختلط : حفظ تنوع کاربریها و تبدیل و تغییر کاربریهاي غیرفعال مثل تبدیل انباري ها به کاربریهاي پویا و فعالتر، انتقال کاربریهاي ساکن و مسکوت و احیاي مجدد بافتهاي راکد و منفع و نیز افزایش کاربریهاي فرهنگی و فراغتی در جهت تغییر جو اجتماعی حاکم بر محیط اهمیت فراوانی دارد.

منابع:
1)قلیچ، مرتضی و همکار ، 1392 ، در آمدی بر فضای بی دفاع شھری، انتشارات تیسا
2) عماری، حسن، 1392 ، بررسي شاخص هاي فضاهاي بدون دفاع شهري و روش هاي سنجش آن ها، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران
3) طاهرخانی، حبیب الله ،ایجاد فضاهای قابل دفاع شهری
4) Newman ,Oscar, 1996 ,Creating Defensible Space ,Institute for Community Design Analysis

نام:
ایمیل:
* نظر:
اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار