در ادامه این نشست ، دبیر نشست هم اندیشی انتقال بین حوضه ای آب ، گفت: مساله انتقال آب در کشور از سال 1332 رقم خورده و در حال حاضر با پروژه های انتقال آب به صورت جدی روبرو هستیم. قمشی ادامه داد: در مورد انتقال آب نمی توان به صورت سیاه و سفید به مساله نگاه کرد و نظر داد بلکه باید شرایط و نوع انتقال مد نظر باشد. به عنوان مثال بحث انتقال آب های مرزی بحث درستی است اما مساله ما انتقال آب از سرشاخه های دز و کارون است.
قمشی مشاور استاندار در امور آب و محیط زیست ، انتقال آب به صورت جدی را مربوط به سال 1380 دانست و افزود: از سال 1380 انتقال آب به صورت جدی از سرشاخه های کارون (بهشت آباد و کوهرنگ 3) شروع و باعث نگرانی استان ها در حوزه این رودخانه ها شد. قمشی ادامه داد: در این 15 سال صحبت های زیاد و تصمیم گیری هایی متعددی انجام شده اما همه جلسات به صورت متفرق بوده و مخالفان و موافقان جداگانه جلسه می گرفتند و تعاملی نداشتند.
قمشی سال 1392 را شروع مسائل اجتماعی در مورد انتقال آب دانست و افزود: مسائل اخیر نیازمند یک تصمیم معقول است که تاکنون گرفته نشده است ؛ هرچند دستگاه های دیگری پیش از این ورود کردند که به دلیل عدم تعامل مشترک ، توفیقی حاصل نگردید. کشور ما به اندازه کافی مشکلات دارد و دیگر نیازی نیست بحران اجتماعی جدید با انتقال غیرکارشناسی آب ایجاد شود.
مشاور استاندار خوزستان در امور آب و محیط زیست گفت: نباید با طرح های غیرکارشناسی آب یک مساله حادتر اجتماعی ایجاد کرد. لازم است مردم در این زمینه به صورت علمی و کارشناسی قانع شوند. وی ادامه داد: اولین قشری که باید قانع شوند متخصصین این حوزه هستند، لذا این گفتمان مشترک را از قشر دانشگاهی شروع کردیم.
وی ادامه داد: در این زمینه از همه اقشار درگیر مساله ( دانشگاه لرستان، تهران، شهرکرد، اصفهان، وزارت نیرو، آب و برق خوزستان، ادارات زیست محیطی) دعوت کردیم تا در این نشست حضور داشته باشند تا مساله را مورد موشکافی قرار دهند.
قمشی اضافه کرد: صلاح کشور و جامعه فرهیخته در این نیست که صحبت نکنیم و خروجی نداشته باشیم چرا که معضل موجود ممکن است مسائل حاد اجتماعی به دنبال داشته باشد. از مجموعه وزارت نیرو انتظار می رفت جلسات هم اندیشی ، بحث و تبادل نظر در رابطه با انتقال آب و پیامدهای با حضور موافقین و مخالفین برگزار کند اما متاسفانه چنین اتفاقی روی نداد. اگر طرح های انتقال آب انجام شود فاجعه بزرگی برای خوزستان و منابع آبی استان روی می دهد و در این زمینه امید است طرح های جدید انتقال آب متوقف شوند.
قمشی در پایان از خبرنگاران خواست تا مباحث کارشناسی در حیطه انتقال آب را بدون غرض ورزی و صادقانه منعکس کنند.
به گزارش شوشان ، ناصری نژاد رئیس مجمع نمایندگان استان خوزستان در مجلس در این نشست گفت: در مورد اسم نشست دغدغه دارم گویا ما در مورد انتقال آب بحث می کنیم نه راه های جلوگیری از انتقال آب.
ناصری نژاد ادامه داد: این توقع از مجامع علمی بود که زودتر به این مساله وارد شوند، آن هم در حالی که مردم حرفشان را زدند، نمایندگان موضع خود را بیان کردند ولی نظر قاطع علمی بر روی این قضیه هنوز صادر نشده است.
انتقال آب حاصل یک تحلیل عامیانه و اشتباه بود
ناصری نژاد انتقال آب را حاصل یک تحلیل عامیانه و اشتباه دانست و گفت: یک تحلیل عامیانه و اشتباه وجود داشت که بر اساس آن می گفتند که خوزستان آب زیاد دارد و به طرف دریا می رود ! پس بهتر است هم سد ساخته شود و هم آب منتقل شود. ولی در حال حاضر همه می دانند که آب باید به طرف دریا برود تا اکوسیستم منطقه بر هم نخورد.
نماینده مردم شادگان در مجلس با بیان اینکه معضل کم آبی ، ریزگردها و ... شهرهای خوزستان را از بین برده ، گفت: دبی آب شیرین هر چقدر که کمتر باشد آب شور دریا به طرف استان بر می گردد و زمین ها را به شوره زار تبدیل می کند.
مرگ حوزه آب کارون ، زهره و جراحی
ناصری نژاد اضافه کرد: تصمیم گیران کلان کشور به این مسائل توجه نکردند به همین دلیل حوزه مارون، زهره و جراحی با مرگ مواجه است و نعمت عظیم تالاب ها دارد از بین می رود. وی تبعات این بی تفاوتی ها را کانون های گرد و غبار داخلی دانست که منشا اصلی قطعی برق و بحران خوزستان است.
به صورت علمی ثابت کنند چقدر آب شرب لازم دارند
رئیس مجمع نمایندگان استان خوزستان افزود: در بحث انتقال مغالطه می شود و می گویند انتقال برای شرب است. می گویند یک منطقه از تشنگی بمیرد و منطقه دیگر آب ندهد ! وی ادامه داد: واقعیت آن گونه نیست که می گویند. به صورت علمی ثابت کنند چقدر آب شرب لازم دارند و اگر برای آینده است چقدر نیاز دارند.
جلوی انتقال آب گرفته شود و سدها خراب شوند
ناصری نژاد در پایان گفت: دوستان نظرات خود را در این خصوص بیان کنند. هرچند معتقدم بحث منطقه ای نیست بلکه معضل همه کشور است و برای کل کشور مشکل ایجاد می کند. لذا لازم است جلوی انتقال آب گرفته شود و سدها خراب شوند.
رئيس مرکز تحقيقات منابع آب دانشگاه شهرکرد:
سیاست گذشته انتقال آب متوقف شود
در این نشست ، دکتر حسین صمدی رئيس مرکز تحقيقات منابع آب دانشگاه شهرکرد گفت: اکثر موضوعات در رابطه با انتقال آب بارها و بارها تکرار شده است اما شرایط حاکم اجازه تصمیم گیری آزادانه را در کشور گرفته است. صمدی با اشاره به ضرورت برگزاری نشست های هم اندیشی انتقال بین حوضه ای آب ، گفت: چنین نشست های باید مستمر باشد و پیشنهاد می کنم دور بعد ، این نشست ها در دانشگاه شهرکرد و اصفهان برگزار شود.
وی اضافه کرد: به گونه ای جا افتاده است که وقتی می گویند استان های فلات مرکزی، استان های کم آب در ذهن تداعی می شود و در رابطه با خوزستان و چهارمحال بختیاری هم استان های پر آب در ذهن نقش می بندند ولی واقعیت آن است که این دو استان اکنون با بحران آب مواجه هستند اما قبل از سد سازی مشکل آب نداشتند. وی ادامه داد: با کم شدن آورد ِ آب ، وارد فاز مدیریت تقاضا شده ایم و در این زمینه با اصلاح الگوی مصرف ، باید کمبود آب را برطرف کرد. همچنین در 20 سال آینده باید فاز سازگاری را اجرا نمود و با مقدار آب موجود خود را تطبیق داد.
رئيس مرکز تحقيقات منابع آب دانشگاه شهرکرد وضعیت مصرف آب در استان های فلات مرکزی را تشریح کرد و افزود: در استان اصفهان 7/4 میلیون متر مکعب آب از منابع زیرزمینی برداشت می شود که رقم قابل توجهی است. اگر 10 درصد صرفه جویی و مدیرت تقاضا صورت بگیرد این صرفه جویی معادل 150 میلیون متر مکعب سهم اصفهان از تونل بهشت آباد است.
وی ادامه داد: کرمان 2/6 میلیون متر مکعب آب مصرف می کند. یعنی در کرمان به اندازه خوزستان آب مصرف می شود که اگر 10 درصد صرفه جویی شود وابستگی به حوزه کارون از بین می رود. یزد نیز 1100 میلیون متر مکعب آب مصرف می کند که اگر همان 10 درصد صرفه جویی شود مشکلاتش برطرف خواهد شد و دیگر نیازی به انتقال آب نیست.
رئيس مرکز تحقيقات منابع آب دانشگاه شهرکرد با اذعان به اینکه در حوزه بالادست کارون مشکل آب وجود دارد گفت: اصفهان 273 هزار ، یزد 105 هزار و کرمان 680 هزار هکتار اراضی کشاورزی دارد در حالی که چهار محال بختیاری که استان مبدا است 111 هزار هکتار اراضی کشاورزی دارد. وی ادامه داد: اراضی کشاورزی در اصفهان 23 درصد، یزد 11 درصد، کرمان 5 درصد و چهامحال بختیاری 34 درصد تحت پوشش آبیاری تحت فشار هستند. استان هایی که مشکل آب دارند می توانند از روش های نوین آبیاری استفاده کنند.
صمدی یک راه دیگر در صرفه جویی آب را جدا کردن آب شرب از دیگر مصارف دانست و افزود: انتقال آب باعث می شود مناطقی که سالیان سال یاد گرفته بودند با همان مقدار آبی که در اختیار داشتند زندگی کنند، تغییر رویه مصرف دهند که این خود در آینده تبدیل به یک معضل می شود. عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد ادامه داد: بارش برف، مقدار بارش و به تبع آن مقدار روان آب حوزه های انتقال کم شده است و تغییر اقلیم حوزه ها را در پی داشته است. لذا نمی شود بدون در نظر گرفتن تغییر اقلیم همان اقدامات قدیمی را انجام داد.
رئيس مرکز تحقيقات منابع آب دانشگاه شهرکرد ادامه داد: منابع آبی در فاصله 10 سال گذشته از 130 میلیارد متر مکعب به 88 میلیارد متر مکعب کاهش یافته است. پس لازم است این اختلاف منابع آبی و کاهش آن ، همه جا خودش را نشان دهد و اگر در تخصیص منابع آبی اشتباهی صورت گرفته ، بازنگری شود. در این بین متاسفانه کسی توجه نمی کند و همان سیاست های گذشته اجرا می شود. به عنوان مثال وزیر نیرو گفته است چون در گذشته انتقال آب صورت گرفته ، باید انجام شود !
صمدی انتقال بین حوضه ای را محصول تفکر سازه ای مدیران کشور دانست و افزود: تنها 3 سال است که تفکر مدیریتی بر کشور حاکم شده است اما به دلیل همان تفکر سازه ای دوران قبل ، هنوز توفیقی در این زمینه حاصل نشده است.
عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد راههای جایگزین مشکل آب فلات مرکزی را مدیرت مصرف دانست و تشریح کرد: در نیویورک جمعیت افزایش پیدا کرده و مصرف آب کاهش پیدا کرده است. این نشان می دهد که مدیریت مصرف را می شود انجام داد به شرطی که بخواهند و مدیریت شود. دوم اینکه تمام منابع باید استفاده شود. به عنوان مثال ، بحث انتقال آب خلیج فارس می تواند در طرح بهشت آباد تغییر ایجاد کند و بار را از روی کارون بردارد ؛ کارونی که این روزها نحیف شده است.
پروفسور حسین صدقی :
پروژههای انتقال آب خطرات زیادی برای دشت خوزستان داشته است
یک استاد برجسته علوم آب کشور با اشاره به اینکه پروژه تونل سوم کوهرنگ مانند یک زهکش آب را جذب میکرد و به نتیجه رسیدیم که اجرای این پروژه دیگر ضرورتی ندارد زیرا انتقال آب مغایر با شرایط طبیعی خواهد بود و تحولات زمینشناسی بسیار مضری نیز به وجود میآورد، گفت: لازم است که حکومت یک برنامه مطالعات آمایش منطقهای در خصوص منابع آبی این حوضه انجام دهد، چراکه ما داریم خوزستان را از دست میدهیم و از دست دادهایم.
پروفسور حسین صدقی اولین ایرانی دارنده درجه دکتری تخصصی هیدرولوژی مهندسی در ارتباط تلفنی با نشست هماندیشی انتقال بین حوضهای آب با اشاره به اینکه زاگرس مرکزی به لحاظ منابع آب فصلی گل سرسبد مناطق کشور است که میتواند خوزستان و استانهای مجاور آن را از منابع آب بهرهمند کند، اظهار کرد: شاید چنین نشستی باید 30 سال پیش تشکیل میشد؛ در این منطقه، رودخانههایی جریان دارند که حدود 50 درصد منابع آبی کشور را تشکیل میدهند، اما در طول زمان طرحهایی روی آنها اجرا شده است که امروز نتیجه آن را میبینیم و بسیار متأسف هستیم.
وی با بیان اینکه من در سال 65 از سوی سازمان آب منطقه اصفهان برای ارزیابی آب مازاد رودخانه کارون به این منطقه آمدم، گفت: پس از ارزیابیها، تونل کوهرنگ یک در دوره دکتر مصدق در سال 32 و تونل کوهرنگ 2 را در سال 65 آغاز کردیم و پس از آن کار روی پروژه سوم شروع شد.
این استاد برجسته علوم آب کشور تصریح کرد: این تونل از لحاظ شرایط زمینشناسی به گونهای بود که مانند یک زهکش، آب را بهدلیل وجود لایههای کارستی جذب میکرد. به همین دلیل به این نتیجه رسیدیم که اجرای آن دیگر ضرورتی ندارد؛ زیرا انتقال آب مغایر با شرایط طبیعی خواهد بود و تحولات زمینشناسی بسیار مضری نیز بهوجود میآورد.
صدقی با بیان اینکه همه هموطنان برای من گرامی و عزیز هستند، تصریح کرد: میخواهم بگویم در شرایط فعلی لازم است که حکومت یک برنامه مطالعات آمایش منطقهای در حوضه آبریز رودخانه کارون آغاز کند؛ زیرا ما خوزستان را داریم از دست میدهیم و از دست دادهایم. پروژههای انتقال آب خطرات زیادی برای دشت خوزستان داشته است.
بنیانگذار دانشکده علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز عنوان کرد: از اروندکنار تا آبادان و خرمشهر با شرایط نامساعدی دست به گریبان شده است. نمکها را وارد آب و در هورالعظیم و خوزستان حصار کردیم که حتی صدام از ما شکایت کرد و بعد که به شادگان منتقل شد، یک مرکز نمک برای خوزستان ایجاد کرد که اراضی سالم را در خوزستان از چهار منبع در معرض نمک قرار میداد و نمک به معنای مرگ برای این استان است.
صدقی با اشاره به اینکه آب شور دریا، آب زیرزمینی شور، پسابهای کشت و صنعت نیشکر و اکنون سد گتوند، منابع نمک در خوزستان هستند، افزود: سد گتوند بهتنهایی حدود 10 میلیارد مترمکعب آب را به شورابه تبدیل میکند. ما با بحران بسیار شدید و خطرات بسیار زیادی مواجه هستیم و خوزستان در معرض نابودی است.
وی با بیان اینکه مردم خوزستان با یک بارندگی ناچیز روانه بیمارستان میشوند، گفت: اکنون صدای پزشکان هم در خصوص برنامههای کشاورزی و طرحهای سدسازی در آمده است. باید شرایط طبیعی این رودخانه را احیاء کنیم. من در سالهای 65، 70 این طرح را عنوان کردم که زایندهرود بهعنوان مرکز توزیع آب کارون در فلات مرکزی عمل کند، اما اکنون کار به کجا کشیده است؟
این متخصص علوم آب کشور تأکید کرد: باید از این اتفاقات و تبعات نتیجهبگیریم که باید روی یک برنامه آمایش منطقهای کار کنیم که اصلاً خوزستان را چگونه میتوانیم نجات دهیم؛ چراکه خوزستان از دست رفته است.