اولین نشست هم اندیشی انتقال آب بین حوضه ای در کشور، در روز پنجشنبه در دانشگاه شهید چمران اهواز و با حضور اساتید صاحب نظر از دانشگاه های استان های اصفهان، چهار محال و بختیاری، لرستان و خوزستان، جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، استاندار خوزستان، تعدادی از سازمان های مردم نهاد، و کارشناسان سازمان های جهاد کشاورزی، آب و برق خوزستان و محیط زیست تشکیل گردید.
نشست با تلاوت آیاتی چند از کلام الله مجید و پخش سرود ملی جمهوری اسلامی ایران آغاز شد و سپس استاندار خوزستان، ریاست دانشگاه شهید چمران اهواز و دو تن از نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی به ایراد سخنرانی پرداختند.
در ادامه نشست هفت نفر از اساتید دانشگاه ها نتایج پژوهش های خود را در موضوعات مرتبط با انتقال آب بین حوضه ای ارائه نمودند و به پرسش های حضار پاسخ گفتند. پس از آن اعضای اصلی حاضر، در سه نشست تخصصی موازی و جداگانه با موضوعات 1) مسائل مرتبط با رودخانه کارون بزرگ، 2) مسائل و مشکلات و راه حل های استان های واقع در فلات مرکزی، 3) مشکلات مربوط به انتقال آب بین حوضه ای، به تبادل نظر و بحث کارشناسی پرداختند. در نهایت در جلسه ای با حضور کلیه اعضای این نشست، موارد زیر با اتفاق آراء تأیید شد:
1- اعضای حاضر بر این اصل که کلیه طرح های انتقال آب بین حوضه ای مستقیماً باعث بروز مشکلات و آسیب های اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و امنیتی در هر دو حوضه مبدأ و مقصد می گردد تأکید کردند. از سویی با توجه به شرایط تغییر اقلیم در بیست سال گذشته، اعضاء خواستار آن شدند که تا انجام مطالعات مجدد بر اساس شرایط جدید، مطالعه و اجرای کلیه طرح های انتقال آب متوقف شود.
2- از نظر شاخص های کمبود آب، در حال حاضر عمده مناطق کشور در وضعیت تنش آبی قرار دارد، لذا باید سیاست های مدیریت صحیح و دقیق بر منابع آب و بهره وری بیشتر از آب با مدنظر قرار دادن مولفه های توسعه پایدار شامل محیط زیستی، اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و نهادی و همچنین شاخص های مرتبط با آن در دستور کار متولیان قرار گیرد.
3- با توجه به این که مقدار استفاده از منابع آب شیرین قابل استحصال کشور به بیش از 80 درصد رسیده و موجب خسارت بسیاری به محیط زیست کشور شده است، بر این اساس پیشنهاد می گردد برنامه ریزی منابع آب کشور با هدف قرار دادن مصرف 60 درصد منابع آب شیرین قابل استحصال سالیانه، صورت گیرد.
4- بر اساس آمار بهنگام، پتانسیل منابع تجدید پذیر حوضه کارون بزرگ و به دنبال آن، آب قابل برنامه ریزی به طور چشمگیری کاهش یافته و به سختی پاسخگوی نیازهای درون حوضه است. بنابراین هرگونه انتقال آب از این حوضه باعث کاهش سهم زیست محیطی رودخانه، خشک شدن بیشتر تالاب ها و گسترش کانون های تولید ریزگرد در خوزستان خواهد شد.
5- عدم شفافیت در مطالعات، برنامه ریزی و تصمیم گیری مربوط به طرح های استحصال و مصارف آب و نیز عدم رعایت دقیق ضوابط بین المللی در مورد طرح های انتقال آب از حوضه کارون بزرگ منجر به برآورد های غیرواقع بینانه در آورد آبی حوضه شده است. نمونه بارز آن طرح انتقال آب بهشت آباد است که علی رغم انتقادات و هشدارهای کارشناسان و متخصصان، با تخصیص 580 میلیون متر مکعب و حجم سد بالای یک میلیارد متر مکعب در حال نهایی شدن است. عدم بازنگری در این طرح نتیجه ای جز اتلاف سرمایه ملی و ایجاد چالش های بسیار زیاد محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی، حاصل دیگری نخواهد داشت و بیم آن می رود تجربه تلخ سد گتوند علیا با اجرای طرح مزبور تکرار گردد.
6- به استناد قانون توسعه و بهینه سازی آب شرب کشور (مصوبه مورخ 24/12/1394 مجلس شورای اسلامی)، وزارت نیرو مکلف است در مناطقی نظیر استان های فلات مرکزی که با مشکل آب شرب مواجه هستند آب آشامیدنی را از سایر مصارف شهری مانند مصارف بهداشتی جداسازی کند. بر این اساس نیاز آب این مناطق از طریق سامانه های اجرا شده قبلی انتقال آب از کارون بزرگ به فلات مرکزی قابل تأمین است.
7- نیل به پایداری در مدیریت منابع آب در گرو حل مسائل کم آبی حوضه های آبریز از طریق مدیریت و بهره برداری بهینه از پتانسیل همان حوضه ها است. لذا تأکید می شود اصلاح الگوی مصرف به عنوان تنها راهبرد کاهش تنش های آبی، به جای راهبرد تقاضا محورِ تأمین آب در سیاست گذاری های آب کشور، منطقه و حوضه لحاظ گردد.
8- بررسی و تجدید نظر در طرح های انتقال آب بین حوضه ای، به ویژه از مبداء کارون بزرگ، باید مبتنی بر موارد زیر باشد:
- اصلاح مبانی طرح با توجه به تغییر اقلیم
- تاثیر این طرح ها بر مسائل محیط زیستی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی
- اصلاح الگوی مصرف و افزایش بهره وری آب در هر دو حوضه مبداء و مقصد
- منظور نمودن حقابه تالاب ها و رودخانه ها و مدیریت کیفی آب های سطحی و زیرزمینی
- بازنگری در مبانی مطالعاتی شبکه های آبیاری و زهکشی با هدف به حداقل رساندن نیازهای آبی و افزایش کیفیت و کاهش کمیت زهاب ها
9- پیشنهاد می شود مطالعات جامعِ مبتنی بر تاثیر تغییر اقلیم بر مسائل آب حوضه کارون بزرگ با محوریت دانشگاه های واقع در حوضه های دز، کارون و زاینده رود انجام پذیرد.
10- تهیه و تصویب طرح های مقابله با ریزگردها و تثبیت کانون های تولید ریزگرد با تخصیص منابع آب مورد نیاز در حوضه کارون بزرگ مورد تاکید است.
11- اصلاح و تکمیل قوانین موجود (نظیر قانون جامع آب) به منظور افزایش بهره وری مصرف آب در بخش های کشاورزی، شهری و صنعتی و توسعه فن آوری های نوین به منظور حصول و نظارت دقیق بر اجرای این قوانین.
12- توقف توسعه اراضی آبی کشاورزی در استان های واقع در فلات مرکزی ایران که بر اساس طرح های آتی انتقال آب از حوضه کارون بزرگ درحال انجام است.
13- مدیریت و کنترل برداشت از آب های زیرزمینی در مناطق واقع در حوضه های مبداء و مقصد باید با جدیت ادامه یابد.
14- تشکیل پارلمان آب متشکل از ذینفعان حوضه های مبداء و مقصد در سطح کارشناسی به منظور ارتباط و هماهنگی بین استان ها و رسیدن به اهداف مشترک با حفظ منافع ملی ضروری است.
15- شرکت کنندگان ضمن تشکر از استانداری خوزستان، دانشگاه شهید چمران اهواز و سازمان عمران کارون که برگزارکنندگان این نشست مهم بودند بر تداوم برگزاری چنین نشست هایی تأکید نموده و خواستار مشارکت بیشتر متولیان امر (وزارت خانه های کشور، نیرو، جهاد کشاورزی، صنایع و معادن و سازمان محیط زیست) در این نشست ها شدند.