معروف های فراموش شده(1) / تدبیر در امور

اگر در خاطر مبارک عزیزان مانده باشد سال گذشته مباحثی در قالب 10 ستون با عنوان منکرهای فراموش شده پیشکش فرهیختگان و خوانندگان عزیز شد.

در این مجال و خصوصا با توجه به شرائط کشور به نظرم رسید که چند معروف مهم را هم که در حوزه زندگی فردی و جمعی هر مسلمانی جایگاه ویژه باید داشته باشد مورد اشاره قرار دهم. اگرچه شاید در شرایط انتخابات حساس ریاست جمهوری ناخودآگاه نگاه ها هم از طرف نویسنده و هم خواننده به سمت جنبه ی مدیریتی این معروف سمت و سو پیدا کند که البته هیچ اشکالی هم ندارد.

وجود عنصر تدبیر در زندگی فردی، راهبر انسان به سوی موفقیت و تعالی است.بدون هیچ تردیدی هر انسانی بیشتر از دیگران آراسته به این خصوصیت باشد هم بیش از دیگران به کامیابی می رسد هم بسیار کمتر از دیگران آسیب می بیند و هم نقطه تکیه گاه و محل مشورت دیگران می شود .

بدیهی است در حوزه مدیریتی وجود این عنصر به دلیل تاثیراتی که تصمیمات اتخاذ شده از ناحیه متولیان امور مردم در زندگی آنان دارد بیش و پیش از بسیاری عناصر دیگر مورد توجه و مورد مطالبه ی مردم است و هیچ عنصری خسارت بار تر از این نیست که مردم در ارزیابی عملکرد مسئولین خود احساس کنند، رنگ تدبیر رنگ غالب این عملکرد ها نیست.

1:این که مسئولی در سخن گفتن،در برنامه ریزی،در تعامل با بیرون و درون حوزه مدیریتی خود مزین به زیور تدبیر و آینده نگری باشد بدون گمان و تردید یکی از بهترین خصوصیاتی است که می توان و باید در مدیران وجود داشته باشد.

رسول خدا(ص) به شخصی می فرمایند:سفارش می کنم هرگاه خواستی کاری انجام دهی به سرانجام آن بیندیش،اگر مایه ی رشد بود آن را انجام بده و اگر مایه ی فساد و تباهی بود آن را رها کن.(قرب الاسناد ص 32)

و نیز می فرمایند:خدای متعال دوست دارد هر یک از شما وقتی کاری می کند آن کار را محکم و استوار سازد.(الجامع الصغیر ج1 ص 284)

2:وجود برنامه ریزی و داشتن نقشه ی راه و پرهیز از آزمون و خطا و ارزیابی مستمر اقدامات انجام شده از جمله ی زیرشاخه های کاربردی مفهوم وسیع تدبیر است.

حضرت علی ابن ابیطالب (ع) می فرمایند:استواری زندگی به برنامه ریزی نیکو و سنجه آن دوراندیشی نیکو است.(غررالحکم ص 354)

3:اندیشه کردن به عواقب امور و همت بلند برای رسیدن به اهداف تعیین شده و عدم بیان آن چه هنوز به همه ی جوانب آن اندیشه نشده و تصمیم قاطعی برای اجرای آن گرفته نشده و تجهیزات و مقدمات آن فراهم نشده است از دیگر نشانه های تدبیر است.

امام صادق (ع) می فرمایند:سه چیز فرد را از دستیابی به مقامات عالی باز می دارد.کوتاهی همت،کم تدبیری(چاره جوئی) و ناتوانی در اندیشه.همچنین در وصف تدبیر جناب سلمان فارسی می فرمایند:او هزینه ی یک سال را از درآمدش جدا می کرد تا درآمد سال بعد فرا رسد.

به عنوان حسن ختام این ستون فرمایش امام جواد(ع) را هم ذکر می کنم که به نکته ای بسیار مهم و مدیریتی اشاره می فرمایند:فاش کردن چیزی پیش از استحکام آن باعث باعث فساد آن می شود....ادامه دارد.