یک عضو هیأتعلمی دانشگاه شهید چمران اهواز با تحلیل ابعاد و ویژگیهای انتخابات ریاستجمهوری 96، گفت: معتقدم انتخابات سال 96 مانند سالهای 92 و 76 در قدرت نرم اثرگذاری داشت؛ انتخابات امسال میتواند قدرت نرم را در ایران بالابرده و تهدیدها را کاهش دهد.
دکتر نورمحمد نوروزی در کرسی آزاداندیشی با موضوع "تحلیل انتخابات ریاستجمهوری 29 اردیبهشتماه" که امروز (شنبه، 20 خردادماه) در دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد، اظهار کرد: در مقایسه با تمام انتخاباتی که بعد از انقلاب برگزار شده، انتخابات سالهای 92 و 96 ویژگی منحصربفردی در نقش تعیینکنندگی سیاستهای خارجی و شکلگیری رفتار رأیدهی مردم داشتهاند.
وی با بیان اینکه دولت قبل مسائل داخلی کشور را به سیاست خارجی نسبت میداد، گفت: این سیاست در دوره اخیر بسیار مهم بوده و براساس تأکیدات روحانی و از تغییر تاکتیکهای او برجسته کردن مسائل سیاست خارجی بود که گفت "ما نمیگذاریم تحریمها برگردد".
این عضو هیأتعلمی گروه حقوق دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: نگرانی مردم این بود که به سمتی برویم که شرایط دشواری در سطح بینالمللی برای ایران ایجاد شود و بسیج گسترده رأیدهندگان نیز به همین دلیل شکل گرفت؛ چراکه اگر روابط به سمت تیرگی در دنیا پیش میرفت، شرایط برای مردم هم بد میشد.
نوروزی خاطرنشان کرد: سیاست خارجی همواره از مهمترین مؤلفهها در رفاه عمومی ملتها است. نکته اساسی این است که یک کشور در جامعه بینالمللی دارای قدرت و امنیت باشد. جامعه بینالمللی فاقد اقتدار مرکزی است، برخلاف جامعه داخلی. در سطح بینالمللی، دولت وجود ندارند؛ به همین دلیل میگویند جامعه بینالمللی یک جامعه آنارشی است. درنتیجه امنیت هیچ دولتی در صحنه بینالمللی تضمین نشده و تأمین امنیت و بقای دولتها منوط بر قدرتشان است.
وی ادامه داد: واقعگرایان معتقدند دولتی که خود را ضعیف نگه دارد، به جنگ دعوت میکند؛ زیرا هیچ مکانیسمی که بتواند بر اساس آن نظم و امنیت را برقرار کند، ندارد. اگرچه سازمانهای بینالمللی، کنش تعدیلی دارند.
این عضو هیأتعلمی دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز امنیت و بقا را جزو منافع ملی دانست و تصریح کرد: برای تسهیل منافع ملی دولتها باید قدرت داشته باشند که این قدرت در قدرت نظامی و سختافزاری خلاصه میشد، اما بعد از انقلاب در ارتباطات، قدرت دیگر به قدرت نظامی منحصر نمیشود. اکنون قدرت چهرههای مختلفی پیدا کرده و از دهه 90 واژه جدیدی تحت عنوان "قدرت نرم" وارد ادبیات شده که بُعد دیگری از قدرت است و هرچه جلوتر میرویم امکان استفاده از قدرت سختافزاری بدون توجه به قدرت نرمافزاری دشوارتر میشود.
نوروزی گفت: بنابراین دولتها باید قدرت نرمافزاری نیز داشته باشند و دولتی که به این امر توجه نکند پیشبردی در منافع ملی نخواهد داشت. از ابزارهایی که میتواند بر قدرت نرم دولتها تأثیرگذار باشد، انتخابات است. انتخابات قدرت نرم دولتها را افزایش میدهد و نمونه بارز آن وجهه آمریکا پیش از روی کار آمدن ترامپ و پسازآن است؛ چراکه اوباما سیاست وجههسازی را در دنیا دنبال میکرد. نظرسنجیها در خود آمریکا نشان میدهد که قدرت نرم چقدر کارساز است.
این عضو هیأتعلمی دانشگاه شهید چمران اهواز خاطرنشان کرد: قدرت نرم یک قدرت هنجاری است و قدرت اقناع است و متکی به تهدید و تطمیع نیست، یعنی چیزی برخلاف قدرت سخت. من معتقدم انتخابات سال 96 مانند سالهای 92 و 76 در قدرت نرم اثرگذاری داشت. انتخابات امسال میتواند قدرت نرم را در ایران بالابرده و تهدیدها را کاهش دهد، یعنی نتیجه آن کاهش تهدیدات است.
نوروزی با بیان اینکه انتخابات به چند شکل میتواند از طریق بالا بردن قدرت نرم و کاهش تهدیدات به بهبود جایگاه بینالمللی ایران و کاهش تهدیدات کمک کنند، گفت: اولین طریق چیزی است که تحت عنوان "وجههسازی، اعتباربخشی و مشروعیتیابی بینالمللی" عنوان میشود و همه دولتها سعی دارند در سطح بینالمللی وجهه مطلوبی داشته باشند. این امر کمک میکند که دولتها منافع ملی خود را بهتر پیش برده و بهتر از قدرت سخت خود استفاده کنند و بهطورکلی اهداف خود را در جامعه بینالمللی غالب کنند.
وی افزود: وجهه، ارتباط و مشروعیت بینالمللی را در دنیا برای ما فراهم میکند؛ چراکه از عوامل ارتباط در دنیا پایبندی به اصول دموکراتیک است. در کشورهای منطقه تنها کشوری که بهنوعی انتخابات برگزار میکند، ایران است و ایران تنها جایی است که قدرتها از طریق انتخابات جابجا میشوند.
این عضو هیأتعلمی دانشگاه شهید چمران اهواز عنوان کرد: سازوکار دموکراتیک برای ایران مشروعیت ایجاد میکند که این مشروعیت سبب ایجاد وجاهت اخلاقی برای ما میشود. وجهه ایران در ذهن بازیگران مؤثرِ مهمِ بینالمللی مانند اتحادیه اروپا، مثبت شده است.
نوروزی با اشاره به یکی از فلاسفه بزرگ معاصر دنیا به نام جان رالز، گفت: این فیلسوف نظریهای به نام عدالت بهمثابه انصاف دارد؛ او ملتها را به سه دسته تقسیم میکند، اول ملتهای لیبرال، دوم ملل آبرومند به سامان و سوم ملتهای قانونشکن هستند که او معتقد است دسته سوم باید توسط جامعه بینالمللی تحتفشار قرار بگیرند.
نوروزی در خصوص دومین راهی که انتخابات به افزایش قدرت نرم ایران کمک کرد، گفت: "بازدارندگی نرم مدنی" دومین راه است؛ مفهوم بازدارندگی همواره با استفاده از زور مطرح بوده، یعنی بهترین شکل استفاده از زور این است که دیگران را بترسانیم. اکنون شکل دیگری از بازدارندگی یعنی بازدارندگی نرم را در دنیا مطرح میکنند.
وی ادامه داد: ما باید با استفاده از داراییهایی که لزوماً نظامی نباشند، بتوانیم دیگران را از انجام اقداماتی علیه خود منصرف کنیم. بازدارندگی نرم در 2 حوزه میتواند بازتاب پیدا کند؛ اول سخت شدن وضع تحریمهای جدید علیه ایران و دوم نامشروعسازی توسل به زور علیه ایران است.
این عضو هیأتعلمی گروه حقوق دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: سومین طریق این است که انتخابات انسجام داخلی و همبستگی ملی ایجاد کند؛ اکنون یکی از مشکلات موجود شکاف دولت - ملت است. از مهمترین ویژگیهای انتخابات امسال بسیج گروههای حاشیهای به مشارکت بود، یعنی این افراد هنوز تعلقخاطری به کشور دارند. این انسجام داخلی است که میتواند قدرت نرم ما را بالا ببرد.
نوروزی با بیان اینکه انسجام داخلی به چند طریق میتواند قدرت نرم را افزایش دهد، گفت: اول از طریق ترمیم شکاف دولت - ملت است؛ چراکه هیچ نظم سیاسی مطلق و پایهای در دنیا وجود ندارد و نظم سیاسی همواره باید بازتولید شود. دوم وقتی ایران بهعنوان کشور باثباتی در دنیا شناخته شود، دولت میتواند با تأکید بر آن سرمایهگذار خارجی جذب کند و سوم فراهم شدن فضای کنشگری بینالمللی برای ایران که بتواند به پشتوانه همبستگی و مشروعیتی که کسب کرده است، در معادلات بینالمللی تأثیرگذار باشد.
وی ادامه داد: همانطور که همه در دنیا تأکید کردند ایران میتواند بخشی از نیروی ثبات صلح در منطقه خاورمیانه باشد؛ اکنون اروپا، چین، روسیه و ... پذیرفتهاند که ایران بخشی از راهحل است، نه خود مسأله.
این عضو هیأتعلمی دانشگاه شهید چمران اهواز اثر بعدی انتخابات و افزایش قدرت نرم را کیفیت زمامداری در کشور دانست و عنوان کرد: وجهه افرادی که در راس امور قرار میگیرند و نحوه اعلام مواضع کشور در صحنه بینالمللی، در این امر بسیار تأثیرگذار است. اهمیت زیادی دارد که این مجموعه با چه ادبیاتی در صحنه بینالمللی صحبت کند.
نوروزی گفت: اثر بعدی کیفیت دیپلماسی و قدرت چانهزنی است؛ مهم است که چه کسانی در این جایگاه قرار بگیرند و با دنیا چانهزنی کنند. در حقوق بینالمللی گاهی دیده شده که اظهارات شفاهی مقامات سیاسی کشورها برای آنها تعهدآور بوده است.
وی با اشاره به اثر بعدی انتخابات گفت: از مهمترین مؤلفههای تولید در کشور توانایی علمی و فناوری است؛ بار اصلی تولید علم و فناوری را دانشگاهها به دوش میکشند. دانشگاه نباید بگوید که مطالبهگر است، بلکه باید پاسخگو هم باشد که برای جامعه چه کرده است. سیاستهای رئیسجمهور زمانی محقق میشود که تمام ارکان مملکت به تحقق آنها کمک کنند.
این عضو هیأتعلمی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه دانشگاهها نباید تنها به فکر ارتقاء رتبه خود باشند، گفت: چند ایراد به دانشگاهها وارد است؛ بهطور مثال ساختار مدیریتی دانشگاهها باید اصلاح شود، چراکه بسیار کند و ناکارآمد است. همچنین مسئولیتپذیری دانشگاهها در قبال جامعه باید افزایش پیدا کند، یعنی تحقیقات دانشگاه به سمتی سوق پیدا کند که بتواند باری از دوش جامعه بردارد؛ چراکه اکنون جامعه با انواع معضلات زیستمحیطی و غیره مواجه است. ما به همان اندازه که رئیسجمهور در قبال ما مسئول است مسئولیت داریم. دانشگاه باید از مرحله شعار سیاسی و کنشگری سیاسی گذر کند.
ایسنا/