گزارش شوشان از همایش روز مقابله با بیابان زایی در اهواز / معاون امور آبخیزداری و جنگل داری وزارت جهاد کشاورزی: جامع نگری و مدیریت جامع اهداف ما را در مقابله با ریزگردها محقق می سازد / متوسط سالانه فرسایش خاک در کشور 16 تن در هکتار است / مهار همه کانون ها، نگهداری و آبخیزداری آن ها تنها توسط دولت غیر ممکن است

فقر معیشتی و نبود شغل از جمله عوامل پنهان تخریب سرزمین هستند

گره پیچیده ای که می تواند ما را موفق کند، جامع نگری و مدیریت جامع است و سیاست کلی نظام در بحث مدیریت محیط زیست...

شوشان : پرویز گرشاسبی معاون امور آبخیزداری و جنگل داری وزارت جهاد کشاورزی با بیان این که تخریب سرزمین بیش از بیابان زایی در حال وقوع است، عنوان کرد: گره پیچیده ای که می تواند ما را موفق کند، جامع نگری و مدیریت جامع است و سیاست کلی نظام در بحث مدیریت محیط زیست، جامع نگری در حوزه منابع حیاتی است.

معاون امور آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: ما تاکید داریم بین توفان شن و ریزگرد تفاوت وجود دارد چون بر خلاف شن زارها، ریزگردها منجر به بیابان زایی می شود لذا باید برای مهار اراضی ای که پتانسیل بیابان دارند بیش تر تلاش کنیم تا تبدیل به بیابان نشوند.

وی افزود: بحث گردو غبار که چند سال است با آن روبرو هستیم با توفان شن که قدمت بیش تری دارد، متفاوت است. توفان های گرد و غبار زیر 5 میکرون و توفان های شن بالای 5 میکرون هستند. برد گرد و غبار تا 12 هزار کیلومتر و ارتفاع 50 متر و برد توفان شن تا 20 هزار کیلومتر و ارتفاع آن 10 کیلومتر است.

گرشاسبی تاکید کرد: متوسط سالانه فرسایش خاک در کشور 16 تن در هکتار است و اگر بخواهیم فرسایش خاک را سالانه تا 1 تن کاهش دهیم، باید سالانه حداقل 3 میلیون هکتار عملیات آبخیزداری انجام شود ولی اکنون در بهترین شرایط تنها یک سوم فرسایش خاک جبران می شود.

وی بیان کرد: کارگروهی در سطح کشور به ریاست وزارت کشوری با 17 وزارت خانه و مسئول تشکیل شده که کار مقابله با بیابان زایی را بر عهده دارد و نخستین جلسه آن در سال 96 آیین نامه جدید آن با نگاهی جامع تصویب شد.

معاون امور آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی با بیان این که یکی از دو چالش بزرگ جهان پس از آب، بیابان زایی است، گفت: مساحت بیابان های کشور 43 میلیون هکتار است که چالش بزرگی را برای کشور ایجاد می کند. نزدیک 100 میلیون هکتار از زمین های کشور هم در معرض فرسایش هستند و نیازمند عملیات آبخیزداری هستند، 34 میلیون هکتار در معرض فرسایش بادی و 125 میلیون هکتار در معرض فرسایش آبی هستند.

وی یادآور شد: سالانه 48 میلیارد تومان به خاطر فرسایش آبی و خاکی، ، فرسایش منابع زیرزمینی و بحران های دیگر خسارت می بینیم و کل منابع مالی برای آبخیزداری و مسایل محیط زیستی آن تنها 1 درصد هزینه می شود که بسیار ناچیز است.

گرشاسبی افزایش هزینه مقابله با بیابان زایی و کاهش بودجه آن را باعث کاهش اقدامات با این امر در 50 سال گذشته دانست و گفت: با وجود کاهش اقدامات در نیم قرن گذشته، اثر بخشی کارها در این دوره مشهود است.

وی با تاکید بر این که ارتباط نامعقول بالادست و پایین دست از جمله چالش ها برای ایجاد بیابان زایی است، عنوان کرد: مهار همه کانون ها، نگهداری و آبخیزداری آن ها تنها توسط دولت غیر ممکن است و با بودجه دولتی نمی توان کانون های بحرانی را مهار کرد بلکه باید با مدیریت حوزه آبخیز از علل بیابان زایی جلوگیری کنیم.

معاون امور آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی از اجرای پایلوت آبخیزداری در 32 حوزه آبخیز در کشور خبر داد و گفت: ما در بحث آمایش کشوری کم کاری کردیم.ایران جزو کشورهای کم آب است و مدل برنامه ریزی در این گونه کشورها رودخانه ای و آمایش حوزه ای است نه استانی.

وی با اشاره به ضعف مشارکت مردم در برنامه ریزی ها خاطرنشان کرد: مشارکت کردم در همه جوانب امر باید لحاظ شود. در توسعه پایدار باید به 5 سرمایه توجه شود که ما فقط به 2 سرمایه توجه کردیم: سرمایه طبیعی و سرمایه فیزیکی مانند احداث راه ها و شهرها و زیر بناها ولی هرگز به سرمایه های اجتماعی، انسانی و مالی توجه نکردیم. برای مدیریت حزوه آبخیزی این 5 تا تلفیق و پایداری اتفاق می افتد. این سه رکن برنامه ریزی بر اساس حوزه آبریز (آبخیز)، انسجام سازمانی و نقش مردم که فعال نیست باید در مدیریت جامع آبخیز لحاظ شود و سند راهبردی حوزه آبخیزی تهیه کرد.

گرشاسبی با بیان این که دستکاری در حوزه آبخیزها اثرات سویی برای حوزه ها داشته است گفت: در بالا دست و میان دست کارهایی کردیم که در پایین دست اثرات سو آن را می بینیم. باید با بهبود شرایط معیشتی جوامع متاثر از تخریب سرزمین و خشکسالی و ارتقای شرایط زیست بوم های آسیب دیده و آسیب پذیر به دنبال کاهش عوامل تخریب به خصوص فقر معیشتی و نبود شغل باشیم که از جمله عوامل پنهان تخریب سرزمین هستند.

وی ادامه داد: سعی کردیم معیشت جایگزین برای آسیب دیدگان قرار دهیم لذا با یاد دادن دانش و تخصص، ضمن بالا رفتن درآمد خانوار با مشاغل جانشین تلاش کردیم تا خودشان در تغییر سرنوشت شان سهیم باشند.

معاون امور آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به لزوم ورود بخش خصوصی به امر بیابان زدایی، تاکید کرد: کار بزرگی باید صورت بگیرد و بخش دیگری به نام بخش خصوصی در ببابان زایی وارد این حوزه شود. اکنون کشورهای صاحب سبک آسیا در بیابان زدایی چین و مغولستان از بخش خصوصی استفاده می کند و در مغولستان 40 میلیون هکتار توسط 14 سرمایه گذار بخش خصوصی بیابان زدایی می شود. در غرب کشور کانون های فرسایشی بزرگی داریم که می توان با بخش خصوصی برای حل آن وارد عمل شد. همچنین در استفاده از پنل های خورشیدی برای تولید برق و استفاده از صنعت اکوتوریسم و توسعه بخش گلخانه ای می تواند بخش خصوصی وارد شود.