زنان، ژن خوب و استادیوم آزادی

 حسن محدث زاده - در سالیان اخیر هرگاه بحث میزبانی ایران در مسابقات ورزشی به ویژه در رشته های والیبال و فوتبال مطرح شده موضوع حضور زنان و دختران ایرانی در ورزشگاه ها هم بر سر زبان ها افتاده و پررنگ تر از قبل از سوی افکار عمومی دنبال شده است.

به نظر می رسد این موضوع آهسته و پیوسته، جز لاینفک "میزبانی ایران برای مسابقات بین المللی" می شود. با گسترش شبکه های اجتماعی این حساسیت، کنش اجتماعی و خواست عمومی به مراتب بیش از گذشته مطرح می شود.

امکان خرید بلیط بازی فوتبال توسط بانوان هر چند در بسیاری از کشورها امری عادی و روتین است اما این اتفاق در کشور ما و آن هم قبل از بازی ایران و سوریه ناگهان مهم ترین اتفاق شد که به سرعت، فضای مجازی و حقیقی را در نوردید و همگان را به این باور رساند که بالاخره زمینه حضور خانم ها در ورزشگاه ها فراهم شد اما شگفتی و خوشحالی بلیط فروشی فوتبال برای زنان، آن هم در ورزشگاه آزادی، بیش از چند ساعت دوام نیاورد و فدراسیون فوتبال "درست ترین" کار خود را "اشتباه" خواند تا همچنان بازیکنان ملی فقط با صدای مردانه در ورزشگاه ها تشویق و تحسین شوند.

وزارت ورزش محتملاَ با هدف نوعی دلجویی و بازگرداندن قطره ای از آب رفته به جوی، تعدادی از نمایندگان بانوی مجلس شورای اسلامی را برای تماشای بازی شب گذشته دعوت کرد. پروانه سلحشوری نماینده تهران در اعتراض به حضور گزینشی زنان، به ورزشگاه نرفت و گفت تا زمانی که امکان حضور آزادانه همه زنان در ورزشگاه ها میسر نشود، چنین گزینش هایی را نمی پسندد اما طیبه سیاوشی دیگر نماینده تهران برخلاف همکار همجنس اش، ترجیح داد به دعوت وزارت ورزشی ها لبیک بگوید و بازی ایران و سوریه را از جایگاه ویژه استادیوم به تماشا بنشیند.

این دو رفتار معکوس دو نماینده بانوی مجلس از دو منظر قابل بررسی است:

  - در حالی که بانوان ما از رفتن به ورزشگاه ها محروم هستند، حضور نماینده زن مجلس در ورزشگاه، بهره بردن از امتیاز ویژه و نوعی رانت است. 

اگر نمایندگان خانم بتوانند به راحتی بر صندلی نرم جایگاه ویژه نشسته و بازی تیم مورد علاقه خود را ببینند و از سوی دیگر، دختران جوانی که ساعت ها در صف رای ایستاده بودند تا به همین خانم های وکیل رای بدهند؛ مجبور باشند با کلی ترس و دلهره و با حربه پوشش پسرانه وارد ورزشگاه شوند خود مسبب نشر و گسترش حس تبعیض و تحقیر می شود و از این زاویه، می توان رفتار سلحشوری را تمجید کرد.

واکنش منفی مردم به "ژن خوب" مطرح شده توسط فرزند نفر اول لیست امید تهران نیز دقیقا از این همین حس تبعیض و تحقیر نشات می گیرد که امروز در قالب پویشی اجتماعی دامان تعدادی از ژن های مرغوب را فراگرفته است. مردم می توانند نداری را تحمل کرده و با سیلی صورت خود را سرخ نگه دارند اما اینکه آنها با در بسته مواجه شوند و همزمان برخی دیگر از امتیازهای ویژه برخوردار باشند، تاب نخواهند آورد.

دختران ایرانی شاید بتوانند با تبعیض حضور بانوان خارجی در ورزشگاه آزادی کمی کنار بیابند یا حتی دختر جوان سوری بدون روسری اما اینکه برخی از هموطنان شان بی هیچ دغدغه ای، بازی های ملی را از نزدیک ببینند، به سختی می توانند به خورد خود داده و بپذیرند.

- اگر رفتار طیبه سیاوشی را از چشمی حق حضور بانوان در ورزشگاه ها بنگریم، شاید ابتدا از اینکه برخلاف دیگر نماینده تهرانی از امتیاز ویژه استفاده کرد، او را شایسته سرزنش بدانبم اما با مداقه در رویکرد این نماینده مجلس پی می بریم که او از حداقل موجود برای حضور خانم ها و انعکاس حق تضییع شده شده آنان بهره برد. به زعم این قلم، هر چند حضور عموم بانوان تا اطلاع ثانوی که معلوم نیست کی باشد، ممنوع است، اما حضور هر چند اندک و کمرنگ نمایندگان مجلس، خانواده های مدیران و مسوولان سیاسی و ورزشی و ورزشکاران و... می تواند ابهت و مهابت موضوع را در منظر منتقدان تقلیل داده و زمینه شکست این تابو را فراهم آورد. حتی همین فروش ناکام بلیط اینترنتی برای بانوان هم می تواند نقطه روشنی در این تاریکخانه باشد.

باید همین حضور محدود و معدود را مغتنم شمرده تا منتقدان به تغییر و تعدیل رسیده و خود به این باور برسند که با تماشای از نزدیک فوتبال توسط جنس مخالف، نه زمین به آسمان می رسد و نه چرخ گردون وارونه می شود. اما اگر این حق برای نیمه محروم جامعه احیا شود، هیجان و نشاط اجتماعی در مقیاس و گستره بیشتری نشر می باید. اگر همین اندک بانوان مدعو هم دست رد به حضور در ورزشگاه بزنند، همچنان این مردان هستند که به جای آنها تصمیم گیر و تصمیم ساز شده و محق بودن را می سنجند.

مخلص کلام اینکه رویکرد معکوس این دو نماینده را می توان مزدوج و مکمل هم قلمداد کرد. هم سلشحوری با عدم حضور خود به رفتار گزینشی وزارت ورزش معترض شد و هم سیاوشی با حضور خود از حداقل موجود برای حضور بانوان استفاده کرد.