دکتر محمد سعید مصدق
استاد بازنشسته دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز
حساسیت و مشکلات تنفسی فصلی و یا غیرفصلی افراد ، ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی نظیر ریز گردها ، باران های اسیدی که به علت وجود گوگرد در فضای شهری است، خروج گاز مداوم از رگلاتورهای گاز منازل و یا هر نوع گرده مربوط به گل های گیاهان و درخت ها ی مختلف و حتی ذرات آب باشد. زمانی عامل حساسیت خوزستانی ها را درخت های کهور می دانستند و دستور قطع انها را در سطح شهرها صادر کردند. چند سال بعد نوبت به درختچه های خرزهره رسید و همین بلا بر سر آنها نازل شد. اخیرا مشکلات حساسیت افراد در خوزستان، گریبانگر گرده گل های درخت وارداتی کونوکاپورس شده و به این بهانه دستور بریدن و کف بر کردن این درخت ها در سطح استان صادر شده است. این در حالی است که در شرایط گرمای طاقت فرسای خوزستان وآلودگی هوای فضای شهری که جزئ آلوده ترین شهرهای دنیا قلم داد شده، وجود سایه یک درخت در تابستان دها نفر را جهت بهروری از سایه خنک آن به سوی خود جلب می کند.
کونوکارپوس گیاهی متعلق به جنس Conocarpus از خانواده Combretaceae و راسته Myrtales می باشد. درختی است همیشه سبز که به طور معمول در مناطق گرمسیر و خاک های شور کاشتــــه می شــود و ارتفاع آن به10 -20 متر می رسد. این گیاه بومی قاره آمریکا و از دسته گیاهان مانگرو(Mangrove) است و به دلیل مقاوم بودن به شوری، گرما و کم آبی، جهت حفاظت از سواحل و اراضی شور، فضای سبز شهری و بین شهری استفاده وکاشته می شود. گونه موجود در ایران L. Conocarpus erectus است. این درخت به تازگی از کشورهای عربی همسایه به ایران وارد و در استان های جنوب غربی و جنوب ایران شامل خوزستان، بوشهر و هرمزگان در فضاهای شهری به طور وسیع کشت شده و می شود.
علیرغم اینکه گفته میشود که بهدلیل سمی بودن کونوکارپوس هیچ موجود زندهای روی این درخت ها دیده نمیشود، پرندگان مختلف از قبیل بلبل، گنجشگ و قمری به وفور روی درخت های هرس نشده آن آشیانه ساخته و تولید مثل می کنند، استقرار کلنی های زنبورعسل کوچک هم در مناطق دانشگاه و کوی استادان، ویس و سایر مناطق مشاهده و زنبورهای عسل عسلک تولید شده از برگهای آنرا جمع آوری و از آن تغذیه می میکنند. تاکنون 8 گونه از حشرات آفت هم از روی این درخت در مناظق مختلف شهرهای خوزستان جمع آوری شده است. از همه مهمتر تغذیه گوسفندها و بزها از برگهای این درخت بکرات مشاهده شده است.
تنها مشکل کونوکارپوس احتیاج زیاد ریشه های آن به اکسیژن است که سبب رشد زیاد افقی ریشه آن شده و به تاسیسات فاضل آب و لوله کشی منازل در سطح شهر زیان وارد می کنند. چنانچه این درخت در این محل ها کاشته نشود خسارت ناشی از آن هم مرتفع خواهد شد. اینجانب 53 سال است که حساسیت فصلی دارم و مدت 7 سال است که در چهار فصل و در تمام طول سال، آفات کونوکارپوس را جمع آوری و مطالعه و هفته ای 6-10 ساعت در زیر این درخت ها از آنها نمونه برداری می کنم و در موقع کار و یا بعد از آن هیچ مشکلی از نظر تنفسی ندارم.