شوشان / پدرام طاهری مهر ایرانیان در فضایی سرشار از شادی، دوستی و همدلی با حضور تنی چند از هنرمندان خوزستان به میزبانی موزه ی هنرهای معاصر اهواز برگزار شد.

ویژه برنامه ی آخرین شب پاییزی آذرماه مردم اهواز از سخنرانی و آیتم های گوناگون هنری، موسیقی سنتی و پاپ، شاهنامه خوانی، نقالی خوانی، حافظ خوانی، داستان گویی ، قصه گویی ننه سرما و نمایش برخوردار بود و هنرمندان ، بانو قشنی ، زوج شاهنامه خوان اردوان بیرگانی و بانو قلاوند، دکتر حیدری، داراب نجفی بابادی، منصور حسن پور، گروه موسیقی هارونی، دکتر عبدالرضا صادقی، پیام صالحی به اجرای برنامه پرداختند.

شب چله ٬جشنی به گستردگی اندیشه ایرانشهری

اشکان زارعی نویسنده و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ بعنوان سخنران ویژه برنامه ی شب یلدای هنرمندان با مردم در سخنانی ابراز داشت : شب چله یک بار دیگر می اید تا امیدها وارزوهای انسانی در دل ها زنده شود، ایرانیان در تاریخ دیرینه سال خود همواره بابرگزاری جشن های بی شمار باهم بودن وشاد زیستن را ازموده٬امیدوارانه چشم به ایند یی روشن داشته اند.

وی افزود: بی گمان جشن شب چله نیز تلاشی برای رسیدن به اغازی بهتر وارمانی تر بوده است.زیرا به باورنیاکانمان از پس روزهای سرد وتاریک٬ روشنایی و سپیدی فرا می رسد..

وی با تاکید بر اینکه یلدا یک واژه سریانی است که نباید استفاده شود و نام واقعی این جشن شب چله است یادآور شد : چرایی و پیدایی جشن شب چله را باید درباورهای مهری جستجو کرد ان هنگام که پیش ازبرامدن زرتشت از امیختگی اندیشه های ناب ایرانی درباره چگونگی افرینش جهان٬باروری زمین و ارج گذاری روشنایی٬ایینی پدید امد که ان را مهرپرستی نامیدند.

‌مهر نماد٬ پیمان دوستی ٬مهربانی٬ فروغ و روشنایی است.با پدیداری دین زرتشت٬مهر درجرگه ی ایزدان ایین مزدیسنی درامد چنانکه مهریشت اوستا در ستایش اوست، ایرانیان باستان به دانش اختر شناسی اگاه بوده٬به درستی سال ٬ماه و جابجایی موسم های چهارگانه را می شناختند و دراغاز هر موسمی٬ جشنی را قرار دادند٬چنانکه نوروز در بهار٬تیرگان در تابستان٬مهرگان در پاییز و جشن شب چله رادراغاز زمستان برگزار می نمودند.

انان دریافتند نخستین شب زمستان در یکم دی٬بلندترین شب سال نیز است٬مردم باور داشتند خورشید ازاین پس٬ دوباره زاده می شود زیرا ارام ٬ارام در اسمان بیشتر پدیدار شده ٬روشنایی افزون تر می شود٬ازاینرو درچنین شبی خرد و کلان همراه با شادی وپایکوبی تابامدادان به نیایش خداوند پرداخته٬ روشنایی راارج می گذاردند زیرا خورشید از یک سو نقشی بسزا در زندگی کشاورزی وشبانی مردم ان روزگار داشت واز سوی دیگر برپایه باورهای مهری٬ نماد روشنایی در چشم زمینیان به شمارمی امد٬چون از یکم دی تا دهم بهمن سرما بیشتر و سخت تر می شد ان را چله بزرگ و از دهم بهمن تا بیست اسفند چله کوچک می گفتند.

از اینرو ایین بلندترین شب سال را جشن شب چله نام نهادند٬ این فعال فرهنگی با بررسی ریشه شناسی واژه ی یلدا توضیح داد : با کوچ ترسایان سریانی به ایران هنگام پادشاهی اشکانیان واژه «یلدا» به معنای تولد که همانا زایش خورشید است درکنار نام شب چله ماندگار شد.

دربرهان قاطع درباره واژه یلدا چنین امده:«یلدا شب اول زمستان و شب اخر پاییزاست وان درازترین شب هاست»..

وی با اشاره به چگونگی آیین شب چله افزود : ایرانیان دراین شب خوانچه یی را اماده کرده٬ بدان «میزد» می گفتندکه واژه میزبان از ان گرفته شده است.دراین خوانچه که بارنگ سرخ اراسته شده بود٬ اجیل لرک به همراه میوه های سرخ رنگ به نماد سرخی خورشید٬مانند انار٬لبو٬ هندوانه٬ سیب و٬انگور قرمز قرار می دادند. همچنین اتشدانی به نماد پایداری روشنایی ٬درخت سرو نماد ایستادگی وبلندی خورشید می گذاشتند و درنوک ان ستاره یی درخشان قرار می گرفت که یاداور پرتوافشانی خورشید بود٬دورشته سیمین وزرین نیز نشانگر کهکشانهای دور ونزدیک خورشید ازان اویزان بود.

از انجا که خورشید درنگاه ایرانیان نماد کهنسالی٬ دیرنیگی وزندگی بخشی است٬ درجشن شب چله این کارکرد درقامت پدر بزرگ ومادر بزرگ ها دیده شده که انان را مایه یکپارچگی وهمبستگی خانواده می دانستندکه با داستان گویی فرزندان را گرد هم می اوردند. ‌در این شب هیزم شکنی نیز با پوششی سرخ رنگ برای روشن نگهداشتن اتشدان شب چله به هر خانه هیزمی پیشکش می داد. فال چهل سرود یا چهل سرو٬فال حافظ وشاهنامه خوانی بخش های دیگری از ایین شب چله بوده است.

وی در ادامه سخنرانی خود درباره ی تاثیر اندیشه ی مهر و آیین یلدا در دیگر ادیان و ملت ها عنوان کرد : درروزگار تیرداداشکانی ٬جشن شب چله و مهرپرستی به باخترزمین رفته٬هواداران بسیار یافت به گونه یی که رومیان پس ازامدن ایین ترسایی نیر همچنان برباوری مهری پافشاری کرده ٬بدان وفادار بودند.

درسده ی چهارم میلادی اگر چه به زور فرمان کنستانتین مردم روم مسیحیت را پذیرفتند اما دردین تازه نیز همچنان ایین های مهری را به جای می اوردند چنانکه برخی خاستگاه دین ترسایی راایین مهر و عیسی را مهر دانسته و بیش ازده زمینه همانندی میان انها را بر شمرده اند که می توان مهم ترین ان ها را یکی بودن جشن شب چله با زادشب عیسی مسیح در بیست وپنجم دسامبر برابربا یکم دی ماه دانست که درسده چهارم میلادی با اشتباه در کبیسه سال در بیست و پنجم دسامبر جای گرفت.

بدین گونه جشن کریسمس الگوی برداری از چله ی ایرانی است. چنانکه ابوریحان بیرونی در «اثارالباقیه» می گوید :«شب چله » درمذهب رومیان عید یلداست وان میلاد مسیح است» سنایی غزنوی نیز چکامه سرای سده پنجم چنین اورده است: بصاحب دولتی پیونداگرنامی همی جویی که ازیک چاکری عیسی چنان معروف شد یلدا.

به باور پژوهندگان تاریخ٬عروسک هایی که در شب نوئل با نام«سه مغ»در کنار درخت کاج می گذارند یاداور داستانی زیبا از کتاب انجیل متی است که سه تن از مغان به فرمان شاه اشکانی به دیدار مسیح کودک شتافتند٬زایش اورا شادباش گفتند..

زارعی مفاهیم و ارزش های اخلاقی و انسانی و عرفانی را مهمترین دلایل ماندگاری این آیین باستانی دانست و اظهارداشت : راز پیدایی وماندگاری جشن شب چله راباید در اموزه های اخلاقی و انسانی ان جستجو کرد٬هزاران سال است که همه خانواده های ایرانی از پیر و جوان وزن و مرد از شامگاهان تابامدادان دور هم نشسته٬ شاد بودن وامید به زندگی را ممارست کرده و امدن روشنایی رابه نماد چیرگی خوبی بر بدی جشن می گیرند.

انان همچنین سپاسگزاری ونیایش افریدگار را همراه با بزرگداشت سالخوردگان به فرزندان خویش می اموزند. ازاینرو این جشن در هزارتوی تاریخ ایران٬ همچنان از شمال هند وپاکستان گرفته تا عراق و از قفقاز و فرارود گرفته تاکرانه های دریای پارس برگزار می شود که این نشان از جاودانگی اندیشه ایرانشهری و گستردگی ایران بزرگ فرهنگی دارد.

وی تاکید کرد : شب چله و همه جشن های ایرانی بخشی از فرهنگ ماهستند٬فرهنگ شناسه ملی ما بوده وهمواره مهمترین نقش رادر همبستگی ملی داشته است.برای ماندگاری ایران و یکپارچگی ملی ٬جشن های ایرانی را با شکوه برگزار کنیم.

تیرداد لیموچی هنرمند خوشنویس و از اعضای کمیته ی برگزاری ویژه برنامه ی شب یلدا با هنرمندان در گفت و گو با شوشان عنوان کرد: مدت چهار سال است که به صورت خودجوش و بدون حمایت از سیستم دولتی شب یلدا را برگزار می کنیم و هر سال با یک شعار این آیین کهن را گرامی می داریم.

وی افزود: سال نخست با شعار یلدا، فرهنگ و جامعه ی متمدن ، سال دوم، یلدا و جامعه ای با ویژگی های مختلف، سال سوم یلدای سپاس( سه پند گفتار نیک، کردار نیک، پندار نیک) با هدف اتحاد اقوام و امسال نیز با شعار یلدای هنرمندان با مردم آیین شب چله را برپا نمودیم.

تیردار لیموچی تصریح کرد: شب چله یک آیین بسیار کهن و تاریخی است، رسوم دیرینه ای است که قرن هاست درون خانواده های ایرانی وجود دارد و مردم هر سال آن را پاس می دارند و هدف ما بر این است آیین شب چله از درون خانواده ها در میان اجتماع انتقال داده شود و طی آیین اجتماعی برپا شود و فراگیر شود چرا که فلسفه و مفاهیم آن برپایه ی مهر، همدلی، دوستی و همبستگی مردم بنا نهاده شد.

این فعال فرهنگ تاکید کرد: آیین هفت هزار ساله یلدا همانند نوروز بخشی از هویت ایرانیان بوده است و همیشه وجود داشته وهدف ما احیا این سنت دیرینه در میان اجتماع است.

شایان ذکر است: آیین شب یلدای هنرمندان با مردم با همکاری موزه ی هنرهای معاصر، کانون تبلیغاتی رخشید و همایش گاه هنری تیرداد لیموچی برگزار شد.

گفتنی است : از ویژگی های این برنامه شیوه پذیرایی نوستالژیک از شهروندان بود که با استفاده از ابزارهای قدیمی گاری و لباس های مخصوص غذاهای سنتی باقله، لبو و نخود که خاص مردم جنوب است از مهمانان پذیرای به عمل آمد.

برچسب ها: شب یلدای هنرمندان خوزستان ، موزه هنرهای معاصر ، اهواز ، هنرمندان ، خوزستان ، اهواز

X Share

Stumble Upon Delicious Cloob

Digg

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شوشان است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و تولید: ایران سامانه