سیدچمران موسوی دکترای برنامه ریزی شهری
شهر پر از نامکشوفات پر رمز و رازی است که با اراده هوشمند و خلاقانه شهروندان و مدیران آن شهر به تعالی میرسد و باید توجه داشت که شهر خوب و آرمانی مبتنی بر آداب و ارزشهای انسانی شکل میگیرد. شهر و شهروند موجوداتی با پیوندهای ارگانیک هستند که برای رشد و تعالی به همدیگر نیاز دارند و اگر این نیاز متقابل در ظرف زمانی خاص خود تامین شود میتوان امیدوار بود که شهروند خوب و شهر ایده آل شکل میگیرد اما اگر این مهم محقق نشود هر دو سوی این سیر ارتباطی بازنده خواهند بود و علاوه بر اینکه شهر، منابع خود را هدر میدهد، شهروند هم عمر خویش را فدای مسائلی میکند که هیچ سودی برای او ندارد.
در این میان وظایف شهر و شهروند و ترسیم نحوه ارتباط بین این دو مقوله از مسائل کلیدی و اساسی مرتبط با فرهنگ شهروندی و شهرنشینی است . این دو مقوله با هم ارتباط ذاتی دارند و نمیتوان آنها را از هم جدا کرد. فرد به عنوان یک عنصر سازنده برای جامعه و محیط باید تلاش و همکاری لازم را در راستای رشد محیط زندگی و اجتماعی خود داشته باشد و اگر تک تک این عناصر وظایف خود را حول محور ساختن یک شهر خوب به درستی انجام دهند بدون شک شهری سالم و زیبا در خور شان شهروندان خواهیم داشت. شهروند، پایهگذار شهر خوب است و سبب آبادی شهر میشود و شهر آباد هم شهروند خوب را پرورش میدهد. انسان به عنوان پیکره اصلی شهر محسوب میشود و یک شهروند خوب باید نگاه متفکر و عقلانی داشته باشد.
شهر خوب در گرو نگاه یک شهروند خوب است . پرورش توانایی و صلاحیت دموکراتیک شهروندان، افزودن بر چارچوبهای اجتماعی و بسترهای مادی، بیشتر در گرو آموزش شهروندان است، بنابراین برای داشتن یک شهر خوب با شهروندان خوب باید تک تک عموم تحت آموزشهای لازم و فرهنگ شهرنشینی قرار گیرند و بهتر است که این آموزشها در مدارس از همان ابتدا تدریس شود تا نسل شهروندان فهیم و توانا با افکار و ایدههای جدید داشته باشیم.
یک شهر خوب را شهروند خوب میسازد و این در ذات مردم نهفته است که یک شهروند باید خوب باشد تا یک شهر خوب ساخته شود. یعنی یک شهروند خوب وقتی روح پاکیزگی ذاتی در وجود خود داشته باشد می تواند شهر پاکیزه و خوبی بسازد. شهر خوب ساختنی است نه یافتنی و این شهروندان هستند که باعث میشوند با رعایت قوانین شهروندی و تعهد به حقوق شهروندی خود شهر زیبندهای داشته باشند، زیرا شهر متعلق به همه مردم است و همین امر شهروندان را موظف به مشارکت و همکاری برای داشتن یک شهر خوب میکند. شهروند خوب بودن به 2 عامل اساسی بستگی دارد:
عامل درونی که همان احساس تعلق خاطر داشتن است. شعار «شهر ما خانه ما» و یا «خانه ما شهر ما» که از لحاظ ظاهر تقریبا یک شکل دارند اما از لحاظ محتوایی متفاوت است. بدون شک در شعار «خانه ما شهر ما» احساس تعلق خاطر داشتن به شهر مشخصتر است. عامل بیرونی؛ همان اطلاع رسانی و فعالیت ارگانها و شهرداریهاست و چون متاسفانه ما در شهر مدیریت شهری نداریم شهرداری وظیفه اصلی اطلاع رسانی برای داشتن یک شهر خوب همراه با شهروند خوب را برعهده دارد. فضیلتهای شهروندی مانند اطاعت از قانون، رعایت پاکیزگی و مراقبت از مکانهای تفریحی و حتی فداکاری برای دفاع از محیط در برابر تهدیدهای برونی و درونی و به عنوان مجموعه افرادی که در یک پیمان شهروندی، نه نژادی و... پیکره یک ملت واحد را تشکیل میدهند. البته طبیعی است که یک شهروند خوب، یک شهر خوب را میسازد. شهر خوب تاثیر بسیاری در روحیه شهروندان دارد و این احساس پیوستهای است. متولیان ساخت شهر تمام شرایط را برای داشتن یک شهر خوب مهیا میکنند و شهروندان متقابلا با تلاش و همراهی و مشارکت برای نگه داشتن یک شهر خوب بکوشند تا حفظ و ساخته شود.
شهروندان باید آگاهی کافی از وظایف شهروندی خود داشته باشند تا بر اساس این آگاهی و کسب آموزشهای لازم تعریفی از مسئولیت خود به عنوان شهروند داشته باشند و وظیفه این آموزش و اطلاع رسانیها بر عهده شهرداریها، سازمانها و نهادهای مردمی همچون تشکلهای مردم نهاد هست. اگر شهروندان خوب شهر را خانه دوم خود بدانند و با شهرداریها مشارکت و همکاری مداوم داشته باشند و مسئولان با خدمات هدفمند و مطلوب با شهروندان ارتباط دو سویه برقرار کنند شرایط ایده آل پیش خواهد رفت..