از خود شروع کنیم

شوشان - محمد جواد جعفری :

هفتم تیـر، مصـادف است با ســالگرد شـهادت آیت‌الله دکتر سـید محمد حسین بهشتی. طی سالیان گذشته در مورد ابعاد گوناگون شخصیت فردی و اجتماعی این شهید بزرگوار نکات مختلفی گفته، نوشته، شنیده و خوانده شده است.

اولین کارهای شهید بهشتی معطوف به نظم سیاسی و اجتماعی احکام اسلام است و تصور ایشان این بود که اگر این نظم درک شود، در برابر نظم های اجتماعی مبتنی بر مصلحت یا قائم به شخص است.

آقای بهشتی بر این باور بود که انسانیت انسان به آزادی است. اگر ما به این اندیشه بنیانی بر گردیم خیلی خوب متوجه می شویم که چرا با مشکلات جدی در عمل مواجه شده ایم و در زمان برخورد با این مشکلات جدی، یکی از سؤالات راهبردی که باید پاسخ داده شود این است که بحران های فعلی زاییده وفاداری به آن بنیان ها بوده و یا به واسطه دور زدن و برخورد گزینشی با آنها به وجود آمده است؟!

اگر از دریچه فکر ایشان این بازنگری را انجام دهیم شاید روش شایسته ای باشد.

وقتی بهشتی درباره اسلام سخن میگفت، انسان از مسلمان بودن خود احساس غرور می کرد. چه خوش است برخی صاحب تریبونها امروز نیز که صحبت می کنند، حسّ عکس آن به انسان دست ندهد.

همانگونه که در نقد لیبرالیزم سخن میگفت به محاسن آن نیز می پرداخت. زیرا اندیشمندی منصف و معتقد به نقد منصفانه بود.

امروز اما آن‌چه شناختش به نظر نگارنده بیش از هر بخشی از ابعاد وجودی آن اندیشــمند، مهم و حیـاتی به نظـر می‌رســد، ســعه صـدر و بزرگ‌منشی او است.

شهید بهشتی در سـال‌هـای پر تلاطـم پس از پیروزی انقلاب، با وسعت نظری کم نظیر، نه با مخالفان انقلاب که با معاندان اسلام به گفت‌وگو می‌نشست؛ آن هم در برابر دوربین‌های تلویزیون و چشمان میلیون‌ها نفر از هموطنان. این شیوه با وجود و اندیشه او در هم آمیخته بود و به آن نه چون یک هدف تبلیغاتی که به عنوان بخشی از جهان بینی‌اش می‌نگریست. همان‌گونه که شهید مطهری می‌گفت و عمل می‌کرد.

شهید بهشتی را پیش از ترور فیزیکی ترور شخصیت کردند. یکی از اتهاماتی که به او وارد میکردند، پیگیری خط سازش بود.

امروز اما کدام‌یک از ما چنین می‌اندیشیم و این‌گونه عمل می‌کنیم؟ چند نفر را می‌شناسیم که در برخورد با اندیشه‌ای مخالفِ دیدگاه‌شان برنمی‌آشوبند؟ و به واقع «جذب حداکثری» را در عمل پذیرفته و به آن عمل کرده‌اند؟

امروز اغلب ما چیزی می‌گوییم و طور دیگری عمل می‌کنیم.

باورم این است که برای برون رفت از تنگناهای موجود، همه ما در هر جایگاه اجتماعی که هستیم، باید از خود شروع کنیم. پیش از هر چیز برای گسترده‌تر کردن افق دید و وسعت نظر‌مان تلاش نماییم و از این منظر نگاهی دوباره به زندگی شهیدانی چون آیت‌الله دکتر سید محمد حسین بهشتی داشته باشیم.