خودکشی، درد بی درمان ایذه

شوشان – مجید کیوانی / بخش دوم :

خودکشی یک موضوع ساده اجتماعی نیست و نمی توان به راحتی از کنار آن گذشت، چنانچه به ریشه ها و علل آن توجه نشود این عوامل می توانند موجبات تبعات سنگین تری را برای جامعه فراهم کنند. « خودکشی به عنوان بخشی از انحرافات اجتماعی شناخته شده و آن عبارت است از یک عمل ارادی که طی آن شخص خود را از بین می برد »

خودکشی همچنین، نشانه ای از بی سازمانی شخصیتی است؛ یعنی در شرایطی که تعادل شخصیتی فرد دگرگون می شود خودکشی را به دنبال می آورد از طرف دیگر آنچنان تبعاتی را به دنبال دارد که علاوه بر آزردگی خاطر افراد اجتماع، آنچنان فشاری را روی بازماندگان و اطرافیان می آورد که ممکن است حتی آنان را تشویق به خودکشی کند.

خودکشی یک فرد علاوه بر این که ضایعه ای برای او و خانواده اش است، برای جامعه هم ضایعه ای بزرگ به حساب می آید. مرگ والدین در‌اثر خودکشی و در نتیجه بروز مشکلات روحی و روانی، زمینه‌ساز افزایش خطر خودکشی در کودکان داغ‌دیده خواهد شد‌.

علل عمومی بیشتر خودکشی ها شامل موارد زیر می باشد (1)

1-تنهایی، 2-حس ناامیدی و بی پناهی،3- حس بی ارزش بودن، 4-افسردگی،5-شکست در اجرای طرح ها،6-داشتن استرس در سطح بالا و نامناسب7- خشم8- استفاده از موادمخدر و مشروبات الکلی9- بیماری های جسمی و روحی10- احساس درماندگی، 11-فقر اقتصادی 12-فقر فرهنگی.

29مرداد 97 ايلام، تهران و خوزستان بيشترين و سمنان، يزد و قم کمترين آمار خودکشي را دارند . بر اساس اعلام مديرکل دفتر نظارت و هماهنگي بر امور جوانان، بيشترين اقدام به خودکشي در سال گذشته، مربوط به استان هاي ايلام با 800 مورد، تهران با 743 مورد و خوزستان با 369 مورد خودکشي بوده است. همچنين استان هاي سمنان با 16 مورد، يزد با 31 مورد و قم با 41 مورد کمترين ميزان خودکشي را در سال گذشته داشتند. (2)

۱5 مرداد ۹۷، مدیر فوریت‌های پزشکی استان خوزستان درباره این پرسش که آیا آماری از تعداد خودکشی‌های خوزستان دارید یا خیر گفت: خودکشی در چند ماه اخیر در استان افزایش داشته به طوری که هفته‌ای حداقل 6 - 5 مورد خودکشی در استان رخ می‌دهد. (3)

10 شهریور ۹۵، احمد شجاعی ریس سازمان پزشکی قانونی می گوید:با توجه به اینکه در مدت اخیر خبرهای متعددی درباره خودکشی در استان خوزستان منتشر شده تا جایی که تسلسل این خودکشی ها باعث شده شهروندان نسبت به شنیدن چنین اخباری تقریبا بی تفاوت شده اند که این امر بیانگر عمق فاجعه است.(4)

اما پس از گذشت 4 ماه از شروع سال جاری، در دومین سفر مدیرکل امور اجتماعی استانداری خوزستان در تیرماه 97 به شهرستان ایذه و با دستی پر، همراه با ارائه آمارهای تکان دهنده از وضعیت خودکشی منطقه در سال ۹۶ همگان را شگفت زده کرد!

2 تیر ۹۷، مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خوزستان گفت: « در سال ۹۶، بیش از چهار هزار و ۹۰۰ نفر در سراسر خوزستان اقدام به خودکشی کردند که ۲۴۰ مورد آن منجر به فوت فرد شد؛ در این میان با توجه به جمعیت شهرها، ایذه با ۳۰ خودکشی منجر به فوت و حدود ۶۰۰ اقدام به خودکشی دارای بیشترین آمار است پارسال تنها در یکی از روستاهای شهرستان ایذه هشت خودکشی منجر به فوت در افراد زیر ۳۰ سال رخ داده که بسیار نگران کننده است.» در نهایت مدیرکل امور اجتماعی آمار کلی مرگ در اثر خودکشی در سطح استان را بیان نمودند: « در یک دوره پنج ساله ۲۷۳ نفر در اهواز، ۷۵ نفر در ایذه، ۶۲ نفر در مسجدسلیمان، ۲۵ نفر در اندیکا و ۹ نفر در هفتکل خودکشی منجر به فوت داشته اند؛ این در حالی است که شهرهایی همچون باوی، دشت آزادگان و هویزه رتبه های آخر خودکشی را در خوزستان داشته اند.» (5)

-قلب هر انسان آگاه، متعهد و پیگیر در امور آسیب های اجتماعی از شنیدن و گاها از دیدن این نوع آمارهای تکان دهنده به درد می آورد و در ذهن کنجکاوش در مورد پیدایش این پیامدها، بی پاسخ بودن علت ها و بی تکلیف ماندن بسیاری از کم کاری ها در جلوگیری وقوع از این کشتارهای وسیع شهروندان بعلت رشد بالای آسیب های اجتماعی در یک شهر نسبتا کوچک و محروم آکنده از هزاران پرسش های بی پاسخ می شود.

در صورتی که براساس وظایف قانونی حوزه اداره کل امور اجتماعي می بایست نخست، اقدام به نظارت و هماهنگي براي شناسايي و اولويت بندي نیازها و خصوصيات اجتماعی، فرهنگی و رفاهي شهرستان نموده و سپس برای برنامه ريزي براي شناسايي مسائل، مشكلات و آسیب های اجتماعی در جهت بهبود آنها تلاش های مستمرتری داشته و با بررسي مسائل و نيازمندي هاي اجتماعي و فرهنگي منطقه ، تعيين اولويت ها در اين زمينه با تعامل و همكاري با حوزه معاونت امور اجتماعی وزارت كشور در جهت جذب اعتبارات مالی رایزنی های تاثیرگذار تری نماید و در نهایت با بررسي نیازها و مراقبت در مسائل بهداشتی، فرهنگی و اجتماعی شهرستان هماهنگي های لازم را با دیگر سازمان ها براي بهبود امور مربوطه انجام می داد.

- پرسش دوم: چرا در سال 1396 اداره کل امور اجتماعی در کاهش حداقلی خودکشی ها در شهرستان ایذه پیش از این اقدامات پیشگیرانه آموزشی و علمی انجام نداده بود و اگر اقداماتی در کاهش و پیشگیری از اسیب های اجتماعی انجام داده است به چه دلیلی آمار رسمی  داده شده بیشتر از سال های 94 و95 بوده است؟

سپس در ادامه این جلسه مدیرکل امور اجتماعی استانداری برای توجیه کم کاری های مجموعه خود و دیگر مسئولین مرتبط با پیشگیری از آسیب های اجتماعی استان یکی از دلایل خودکشی ها را فقر و بیکاری در شهرستان معرفی کرده و علت را در بی توجهی جوانان و فعالین اجتماعی شهر در ارائه طرح های مختلف اشتغال زایی میداند!

2 تیر ۹۷، در جلسه فرمانداری شهرستان مدیرکل امور اجتماعی گفت: متاسفانه ارائه ندادن طرح و ایده از سوی جوانان مانع جذب اعتبارات قابل قبول در حوزه اشتغال این شهرستان شده و ایذه کمترین اعتبار را دراستان جذب کرده است.!!!

-پرسش سوم: آیا مشکل پیشگیری از آسیب های اجتماعی و خودکشی ها در جذب اعتبارات استانی برای شهرستان فقط با ارسال طرح های پیشنهادی از سوی فعالین اجتماعی و جوانان ایذه ای ارتباطی داشته و یا بعد از این با ارسال طرح ها مشکل خودکشی ها قابل حل است؟

هرچند این اظهارات تا حدودی غیر منطقی و غیر قابل هضم است اما بعد از این طبق وعده های وی، همه فعالین فرهنگی و اجتماعی ( سمنها ) شهرستان ایذه می توانند اقدام به ارسال طرح های قابل اجرا در با هدف اشتغالزایی در راستای کاهش آسیب های اجتماعی به ویژه مبارزه با خودکشی به دفتر مدیرکل امور اجتماعی استانداری نموده تا با جذب اعتبارات مالی استان برای شهرستان ایذه شاید اندکی از مشکلات حل گردد!

مدیرکل امور اجتماعی در ادامه به صراحت اظهار داشت: « تمام طرح ها از سوی وزارت کشور تامین اعتبار شده است و با نظارت استانداری در اختیار فرمانداری ها و دستگاه های اجرایی قرار خواهد گرفت. ».

پرسش چهارم: از آنجای که پیشتر در همین جلسه گفتند: « متاسفانه ارائه ندادن طرح و ایده از سوی جوانان ایذه ... » بفرمایید دقیقاً کدام طرح های آسیب های اجتماعی مربوط به شهرستان ایذه در سال 1397 مورد تصویب قرار گرفته اند؟

-پرسش پنجم؛ آیا در سال 97 اعتبارات که در حوزه های فرهنگی- اجتماعی این اداره کل و معاونت سیاسی-اجتماعی استانداری همانند اعتبارات حقیرانه و بدون کارشناسی سال 96 خواهد بود و یا از تجربه ناموفق پیشگیری وآموزش آسیب های اجتماعی سال 96 و در راستای جبران آن در سال 97 شاهد تصویب اعتبارات میلیاردی برای اجرای برنامه بلند مدت فرهنگی و اجتماعی  با هدف کاهش خودکشی ها در شهرستان ایذه در نظر گرفته خواهد شد؟!

 ۲۴ ابان ۹۶، مدیرکل امور اجتماعی استانداری خوزستان که اظهار نمودند: « در سال ۹۴ تقریبا در هر روز یک نفر در ایذه اقدام به خودکشی کرده بودند، زنان و دختران در صدر این آمار قرار دارند». (6)

-پرسش ششم: نقش نظارت، هماهنگی و سهم مدیرکل امور بانوان استانداری در طی ۳ سال گذشته در کاهش ، پیشگیری و اجرای آموزش های لازم برای مقابله با پدیده خودکشی ها مربوط به بانوان و دختران در مناطق بحران زده در شمال شرق استان بویژه شهرستان ایذه به چه میزانی بوده است؟

براساس شرح وظایف اداره کل امور بانوان می بایست اقدام به بررسی و مطالعه در زمینه مسائل، مشکلات و نارسائیهای جامعه زنان در شهر، بخش و روستا بر اساس اولویتها و ضرورتها منطقه گام بردارد و سپس با بررسی راهکارهای مربوط به ارتقاء منزلت اجتماعی زنان بر اساس نیازهای جامعه شهری و روستائی ایذه بسمت بررسی راهکارهای عملی در جهت رفع موانع، محرومیتها و تبعیض در مورد زنان و آداب و رسوم خرافاتی سنتی و عشایری مغایر با حقوق زنان در شهر و روستاهای شهرستان با همکاری سایر سازمان ها و ارگانهای مسئول اقدامات فوری می نمود، در ادامه به بررسی زمینه های استفاده از رسانه های گروهی استان در جهت آموزش و ارتقاء سطح فرهنگ جامعه زنان شهرستان و نیز تغییر نگرش عمومی با همکاری کارشناسان و اساتید و صاحب نظران می پرداخته و در نهایت اقدام در جهت ایجاد و توسعه مراکز تفریحی، ورزشی، فرهنگی و هنری و ... ویژه دختران و بانوان در روستاها و شهرستان با همکاری و هماهنگی ارگانهای مسئول پیگیری های مدامی را داشته باشد.

بر اساس شواهد سازمانی تا به امروز برای بازدید میدانی از وضعیت آسیب های اجتماعی در مناطق شمال شرق خوزستان مدیران کل امور اجتماعی بجز دو شهر ( ایذه و مسجد سلیمان ) دو سفر در طول سال و در حد حضور در جلسات اداری بازدیدی نداشته اند و متاسفانه مدیران کل امور بانوان در طی عمر دولت تدبیر وامید در استانداری تاکنون هیچگونه ماموریت کاری برای رسیدگی میدانی به مشکلات عدیده زنان و دختران محروم در شهرهای دور افتاده ایذه،باغملک، دهدز، قلعه تل، سوسن، صیدون، میداود، مسجدسلیمان، هفتکل، لالی، اندیکا نداشته اند!

سرانجام پس از گذشت 6 ماه از سال 97 در اقدامی غیر کارشناسی شده و جهادی نخستین پروژه پیشگیری از آسیب های اجتماعی با همکاری مشترک اداره کل امور اجتماعی و امور بانوان استانداری خوزستان در مهرماه امسال درشهرستان ایذه اجرا گردید!!!

16مهر 97، اداره کل امور بانوان استانداری از برگزاری کارگاه های آموزشی تاب آوری و توان افزایی در شهرستان ایذه خبر داد: « این کارگاه های آموزشی به مدت دو روز با حضور اساتید مجرب استانی برگزار می گردد! و هدف این کارگاه های آموزشی با تاکید بر کاهش آسیب اجتماعی در سطح شهرستان و با همکاری مدیر کل امور بانوان و‌ خانواده استانداری و مدیر کل امور اجتماعی استانداری خوزستان به صورت رایگان و برای عموم مردم است». (7)

چند نکته مهمی که باید در مورد برگزاری کارگاه های آموزشی تاب آوری و توان افزایی با حضور اساتید مجرب استانی که بیشتر شباهت به یک نمایش یا گردشگری فعالین غیر حرفه ای اجتماعی داشته را بیان کنم، نخست، افراد شرکت کننده هیچگونه شناخت و تجربه قبلی از بافت فرهنگی، مردم شناسی و تخصص لازم در حوزه جامعه شناسی و تجربه وافر در علم روان شناسی در سطح استاتید مجرب نداشته اند. دوم، بیشتر استادید مجرب درکارگاه تاب آوری شهرستان ایذه دارای هیچگونه مقاله علمی و عمومی در سطح داخلی و خارجی و یا حتی عضویت در هیات علمی در دانشگاه های ممتاز استانی و کشوری نبوده اند!

-در نتیجه برگزاری این نوع کارگاه آموزشی غیر کارشناسی چه تاثیرات مثبتی در کاهش و آموزش در مناطق روستایی شهری و برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی (خودکشی) در طول سال دارد؟

با توجه به عدم حضور مدیران کل امور اجتماعی و امور  بانوان استانداری  بعنوان متولی و نظارت بر اجرای این نوع از کارگاه آموزشی و بازدید از مناطق محروم برای شنیدن و دیدن مشکلات دردناک شهروندان شهرستان ایذه  چرا هنوز متوجه این مهم نشده اند که برگزاری این نوع کارگاه های اموزشی ۲ روزه شاید در کوتاه مدت برای چند ساعت و در مکان های خاص که دسترسی آن نیز برای همگان میسر نیست تا حدودی موثر باشد ولی با گذشت زمان در طی ۳۶5 روز سال بعلت تکرار نشدن ها، عدم درک کافی از پیامدها و مداوم نبودن آموزش ها در راستای پیشگیری از آسیب های اجتماعی در سطوح مختلف جامع هدف و تاثیر نسبی را در افکار عمومی نداشته و نتیجه ای بجز اتلاف زمان و هدر دادن سرمایه بیت المال سودی ندارد.

در همین راستا برای کاربردی شدن آموزش های پیشگیری از آسیب های اجتماعی، بویژه مقابله با خودکشی چند پیشنهاد به مدیران کل امور اجتماعی و امور بانوان استانداری ارائه میدهم: 1- تولید محصولات نرم افزاری ( عکس، گرافیک، فیلم کوتاه و تیزر آموزشی) برای پخش در دنیای مجازی و رسانه های سمعی، بصری و جمعی بعلت دسترسی عمومی شهروندان به تلفن های همراه و رصد روزانه خبرها و پیام های مجازی.2- تولید محصولات سخت افزاری برای نمایش عمومی و تبلیغات شهری و روستایی با موضوع پیشگیری از آسیب های اجتماعی، با همکاری معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری های استان 3- آموزش مداوم در طول سال راه های پیشگیری از اسیب های اجتماعی در سطح مدارس، دانشگاه ها، بیمارستان ها و مراکز بهداشت مناطق محروم توسط آموزش و پرورش و بهره مندی از فعالین فرهنگی و اجتماعی ( سمن ) در اجرای آموزش همگانی.3- استفاده از پتانسیل افراد تحصیل کرده و سمن های فعال در زمینه های مشاوره و روان درمانی به منظور بالا بردن سطح آگاهی اجتماعی با  تمرکز بر امداد رساندن به بازماندگان که اهم آسیب متوجه آنان است.

منابع :

1) برگرفته از شهروند /نمناک نیوز  http://namnak.com..p20523

2)روزنامه ايران- شماره 6857 - 29/05/97

3) شماره:  ۳۳۹۹۵۱۸ شهریور ۱۳۹۵- عصر جنوب  

4) ۱۵ مرداد ۱۳۹۷ - ۰۹:۴۹کد خبر:۸۲۲۸۹۱ تابناک

5) عصر ایذه - کد خبر : 53652 تاریخ انتشار : شنبه ۲ تیر ۱۳۹۷

6) کد خبر: ۲۷۶۳۷  تاریخ انتشار۲۶ تير ۱۳۹۷ اراس نیوز

7) کد خبر:  45334  تاریخ:  16مهر1397 استانداری خوزستان