چرا در ایران به توسعه پایدار نمی‌رسیم؟

شوشان - نوید قائدی :

همه کارشناسان می دانند از ارکان اساسی توسعه پایدار توجه ویژه به مباحث زیست‌محیطی به ویژه بحث پسماندهای گوناگون است که می‌تواند جز عوامل اصلی تخریب محیط‌زیست و زیست‌بوم‌ها و درنهایت انواع اکوسیستم‌ها باشد. در ساده‌ترین تعریف می‌توان اذعان داشت که توسعه پایدار در تمامی ابعاد یعنی اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی فقط در بستر یک زیست‌بوم سالم و پایدار به وقوع خواهد پیوست. در اکوسیستم‌های باثبات، چرخه‌ مواد معدنی و زیستی باید با تناسب و با ثبات به‌پیش روند. متأسفانه انسان‌ها با ورود به چرخه‌های زیستی این تعادل و روندها را بر هم زده و سبب می‌شوند چرخه و فرآیندها دچار اختلال شوند.در همین اختلال است که تعداد زیادی از جانداران تلف و منقرض می شوند و گونه گیاهی تخریب و وضعیت اقلیم بهم می خورد و سلامت انسان و دیگر جاندارن به طور جد به خطر خواهد افتاد.چنین تاثیرات شگرفی بر روح و روان شهروندان هم بسیار مهم و موثر است.

بحث تولید انواع پسماند فیزیکی و شیمیایی موضوعی بسیار جدی است که گریبان اکوسیستم‌های شهری و روستایی و طبیعی ایران را گرفته است. به دلیل عدم آموزش صحیح شهروندان و حتی مسئولان دولتی و کم‌توجهی و بی‌مهری به این مبحث مهم یعنی تولید و بازیافت و جمع‌آوری علمی پسماندها کشور دچار مخاطرات جدی شده است. در تمامی کشورهای توسعه‌یافته موضوع محیط‌زیست و حفظ و سلامت آن از برنامه‌های جدی دولت‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد و حتی وظایف شهروندان است که در حال اجرا و پایش مدوام است. با توجه به گستردگی علم و فنّاوری و لزوم استفاده بیشتر از منابع با افزایش جمعیت کره زمین و مخاطرات جهانی اهمیت موضوع دوچندان شده است.

در کشور ما به دلیل ضعف آموزش‌های عمومی و ساختاری و همچنین کم‌کاری و کوتاهی نهادهای ذی‌ربط و سازمان‌های مسئول نواقص بشماری در ارتقای این مسئله دیده می‌شود. گرچه باهمت سازمان‌های مردم‌نهاد و شهروندان حرکت‌های خوبی شروع‌شده است و حساسیت‌های زیادی به وجود آمده است اما در میدان عمل مباحث بسیار گسترده‌تر از آن است که این سازمان ها و مردم به‌تنهایی بتوانند حافظان محیط‌زیست باشند.

کوتاه‌سخن باید گفت در این زمینه تمامی خردمندان و اندیشمندان و کسانی که نسبت به محیط زندگی خود احساس دین و تکلیف دارند باید دست‌به‌کار شوند و با مهندسی فرهنگی و برنامه‌ریزی جهت تذکر بیشتر به مسئولان اجرایی و همچنین آموزش‌های شهروندی حرکت‌های روبه رشدی را برنامه‌ریزی نمایند. باید این نکته مهم به مسئولان کشور تذکر داده شود که توسعه پایدار در بستر یک زیست‌بوم سالم اتفاق خواهد افتاد. مگر نه با بی‌توجهی به این مبحث مهم در حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی و سلامت مردم و ... مشکلات بشماری برای جامعه و کشور حادث خواهد شد. بعید است در شهر و کشوری که به‌سلامت محیط‌زیست و تولید و رهاسازی پسماندها و آموزش شهروندان و مسئولان بی‌توجهی می‌شود بتوان دموکراسی واقعی را پیاده کرد زیرا از الزامات یک جامعه مدنی سالم و دموکراسی معقول همین رعایت حقوق اولیه شهروندان یعنی یک داشتن محیط‌زیست سالم و بانشاط است.